Του Diego Zuluaga
Μου προξενεί έκπληξη το γεγονός ότι πολλοί φίλοι μου στα κοινωνικά δίκτυα, όπως και οι περισσότεροι αναγνώστες ειδήσεων από το εξωτερικό, έχουν εκτεθεί σε μια αφήγηση της κατάστασης στην Καταλονία που υπερασπίζεται μέσα από μη βάσιμα επιχειρήματα ως δίκαιο το δημοψήφισμα και το κίνημα υπέρ της ανεξαρτησίας. Θα προσπαθήσω λοιπόν να περιγράψω καλύτερα το πλαίσιο μέσα στο οποίο σημειώθηκαν τα γεγονότα. Θα φανεί ότι βλέπω με συμπάθεια την ισπανική κυβέρνηση, κι αυτό διότι φοβάμαι πως αυτή έχει δίκιο.
Η Ισπανία είναι μια φιλελεύθερη δημοκρατία με ένα έντονα αποκεντρωμένο σύστημα διακυβέρνησης, το οποίο αναπτύχθηκε μετά τον θάνατο του Franco σε αναγνώριση της επιθυμίας πολλών περιοχών της χώρας για αυτονομία. Είναι ένα σύστημα με ατέλειες, με πολλά παραδείγματα σπατάλης κι άλλα τόσα εθνικιστικής κατήχησης. Παρ' όλα αυτά, είναι παράλογος ο ισχυρισμός ότι το ισπανικό κράτος είναι αυταρχικό ή ιδιαίτερα ισχυρό - έχει περισσότερους περιορισμούς από τις περισσότερες κεντρικές κυβερνήσεις, τόσο συνταγματικά και οικονομικά, όσο και, πρέπει να το πούμε, ηθικά, λόγω της μνήμης της δικτατορίας.
Όπως όμως συμβαίνει και στις περισσότερες άλλες χώρες, πολιτισμένες ή μη, το ισπανικό Σύνταγμα δεν αναγνωρίζει δικαίωμα απόσχισης. Κι αυτό δεν είναι κάποια κληρονομιά οπισθοδρόμησης, αλλά το σύνηθες στην Ευρώπη. Οι Γάλλοι για παράδειγμα θα προτιμούσαν να εγκαταλείψουν το όνομα της σαμπάνιας, παρά να ενθαρρύνουν ποτέ την προοπτική του ακρωτηριασμού της επικράτειάς τους. Ούτε οι Γερμανοί, που έχουν περισσότερες ιστορικές πληγές από τους Ισπανούς, είναι περισσότεροι πρόθυμοι γι' αυτό.
Η καταλανική κυβέρνηση δεν υποστηρίζεται από την πλειοψηφία ως προς τον στόχο της ανεξαρτησίας. Ακόμη, απέτυχε να συμφωνήσει με την ισπανική κυβέρνηση στους όρους ενός νόμιμου δημοψηφίσματος. Δεν υπάρχει συνεπώς νομιμοποίηση του μονομερούς δημοψηφίσματος που πραγματοποιήθηκε. Όπως κάθε κράτος που δεσμεύεται από τη νομοκρατία, η Ισπανία οφείλει να εφαρμόσει το Σύνταγμά της. Και να σημειωθεί ότι οι αποφάσεις να απομακρυνθούν τα ψηφοδέλτια και να κλείσουν τα εκλογικά τμήματα εκδόθηκαν από τα δικαστήρια και όχι από κυβερνητικά διατάγματα.
Ίσως το πιο αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό της πρόσληψης των νέων για το δημοψήφισμα από το εξωτερικό είναι η ενστικτώδης συμπάθεια προς την καταλανική κυβέρνηση από σοβαρούς ανθρώπους. Πρόκειται όμως για μια κυβέρνηση που συνιστάται από ένα κόμμα που διαλύθηκε γρήγορα μετά από ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα διαφθοράς της Ισπανίας, του οποίου ο εδώ και καιρό αρχηγός κατηγορείται για φοροδιαφυγή και ακόμη χειρότερα αδικήματα, και που βρέθηκε να εκβιάζει εταιρίες που διαγωνίζονταν για δημόσιες συμβάσεις.
Ακόμη, η καταλανική κυβέρνηση στηρίζεται από μια ακροαριστερή ομάδα, την CUP, οι θέσεις και τακτικές της οποίας θυμίζουν τα πρωτο-τρομοκρατικά πολιτικά κόμματα της δεκαετίας του 1960 στην Λατινική Αμερική και την Αφρική. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αν η CUP ερχόταν ποτέ στην εξουσία, οι μη πιστοί σ' αυτήν θα διώκονταν, όπως ακριβώς εξοντώθηκαν από τον Stalin και τους ακολούθους του οι μη σταλινικοί κομμουνιστές στη Βαρκελώνη κατά τον Εμφύλιο Πόλεμο. Ο George Orwell έγραψε γι' αυτό, και πιθανότατα αυτό ήταν το περιστατικό που τον απομάκρυνε για πάντα από τον κομμουνισμό.
Πρόκειται συνεπώς για ένα κίνημα που δεν είναι ούτε φιλελεύθερο, ούτε δημοκρατικό, ούτε δεσμεύεται από την δημοκρατία, και στρέφεται εναντίον μιας δημοκρατικής, φιλελεύθερης, αποκεντρωμένης κυβέρνησης που δεσμεύεται από ένα διεθνώς αναγνωρισμένο Σύνταγμα. Λίγη σύγχυση μπορεί να υπάρξει ως το με ποια πλευρά θα πρέπει να συνταχθούν οι καλόπιστοι άνθρωποι.
Ελπίζω οι διαπραγματεύσεις να επαναληφθούν ειρηνικά για ένα νέο διακανονισμό κάποιας μορφής, ακόμη περισσότερο ομοσπονδιακού χαρακτήρα για όλα τα συστατικά μέρη της Ισπανίας. Τότε, θα μπορούμε όλοι να ψηφίσουμε σε δημοψηφίσματα και, όπου αυτό αρμόζει, θα μπορεί να υπάρχει η επιλογή της ανεξαρτησίας στα ψηφοδέλτια. Σήμερα όμως εγώ ξέρω που πατώ, και θέλω κι εσείς να συνταχθείτε μαζί μου.
-
O Diego Zuluaga είναι Ισπανός πολίτης βασκικής καταγωγής, ζει και εργάζεται στο Λονδίνο ως επικεφαλής του τμήματος πολιτικής χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών και τεχνολογίας του Institute of Economic Affairs και διευθυντής του Epicenter.
