Του Ryan Bourne*
O Ρόναλντ Ρήγκαν είπε κάποτε “Δεν υπάρχει όριο στο καλό που μπορεί να κάνει κάποιος αν δεν ενδιαφέρεται ποιος θα το πιστωθεί”. Στο πολωμένο πολιτικό κλίμα των ΗΠΑ, δυστυχώς ήταν αναμενόμενο πως ακόμη και τα ευπρόσδεκτα νέα των πολλά υποσχόμενων αποτελεσμάτων των δοκιμών του εμβολίου της Pfizer για τον COVID-19 θα προκαλούσαν έναν πολιτικό καυγά ως προς τη χρονική στιγμή της ανακοίνωσης και το ποιος θα πρέπει να πιστωθεί την προοπτική της νωρίτερης λήξης της πανδημίας.
Ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Mike Pence, για παράδειγμα, τουίταρε σήμερα το πρωί τα εξής: “ΦΟΒΕΡΑ ΝΕΑ: Χάρη στη σύμπραξη ιδιωτικού και δημόσιου τομέα που σφυρηλατήθηκε από τον Πρόεδρο @realDonaldTrump, η @pfizer ανακοίνωσε ότι οι δοκιμές του Εμβολίου της για τον Κορονοϊό είναι ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΕΣ, καθώς αποτρέπουν τη μόλυνση στο 90% των εθελοντών της”. Βεβαίως, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση γράσαρε τα γρανάζια της ανάπτυξης του εμβολίου του COVID-19 με τις δεσμεύσεις να αγοράσει δόσεις από συγκεκριμένες εταιρίες (κάτι για το οποίο οι οικονομολόγοι πίεσαν έντονα). Στην περίπτωση της Pfizer, επρόκειτο για μια συμφωνία να καταβληθούν 1,9 δισεκατομμύρια δολάρια για 100 εκατομμύρια δόσεις (που αρκούν για 50 εκατομμύρια ανθρώπους) με την επιλογή αγοράς ακόμη 500 εκατομμυρίων - υπό την αίρεση ότι το εμβόλιο θα αποδειχθεί πως είναι τουλάχιστον 50% πιο αποτελεσματικό το placebo. Όντως όμως εδώ η “σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα” ήταν αυτή που απέδωσε τη συγκεκριμένη επιτυχία;
Έχει ενδιαφέρον το γεγονός ότι η Pfizer δεν συμμετείχε στο πρόγραμμα Operation Warp Speed της κυβέρνησης για τη χρηματοδότηση της έρευνας και της ανάπτυξης, σε αντίθεση με άλλες έξι εταιρίες. Όταν ο διευθύνων σύμβουλος της Pfizer δρ. Αλβέρτος Μπουρλά ρωτήθηκε γιατί η εταιρία επέλεξε να μην εισπράξει τα χρήματα και να επωμιστεί από μόνη της το ρίσκο της έρευνας και ανάπτυξης, και ποια πλεονεκτήματα μπορεί να της αποφέρει αυτή η απόφαση, εξήγησε τα παρακάτω:
“Έχετε δίκιο. Αν αποτύχει, θα πληρώσουμε εμείς το τίμημα. Και στο τέλος της ημέρας, είναι μόνο χρήματα. Δεν θα καταστραφεί απ’ αυτό η εταιρία, μολονότι θα είναι οδυνηρό γιατί αυτή την στιγμή επενδύουμε ενάμιση δισεκατομμύριο στον COVID. Ο λόγος όμως που το επέλεξα αυτό είναι γιατί ήθελα να απελευθερώσω τους επιστήμονές μας από την οποιαδήποτε γραφειοκρατία. Όταν παίρνεις χρήματα από κάποιον, πάντα υπάρχουν εξαρτήσεις. Θέλουν να δουν πώς θα προχωρήσουμε, τι είδους κινήσεις θα κάνουμε. Θέλουν αναφορές. Εγώ δεν ήθελα να έχω τέτοια πράγματα. Ουσιαστικά, έδωσα στους επιστήμονες μια λευκή επιταγή ώστε να μπορούν να ανησυχούν μόνο για τις επιστημονικές προκλήσεις και για τίποτε άλλο. Και ήθελα επίσης να κρατήσω την Pfizer μακριά από την πολιτική”.
Υπάρχει εδώ ένα φιλελεύθερο δίδαγμα για τις ρυθμίσεις: Όπως είδαμε με την Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ και τα διαγνωστικά τεστ για τον COVID-19, η γραφειοκρατία μπορεί να καθυστερήσει σημαντικές καινοτομίες, επιφέροντας τεράστια κόστη σε μια πανδημία που σήμερα περιορίζει έντονα την εμπορική δραστηριότητα και τις ελευθερίες μας. Και μαζί με τα κρατικά κονδύλια έρχεται και η απειλή τόσο της πολιτικής πίεσης, όσο και του ελέγχου που θα ρίξει ακόμη περισσότερη άμμο στα γρανάζια.
*Ο Ryan Bourne κατέχει την έδρα R. Evan Scharf για τη Δημόσια Κατανόηση των Οικονομικών στο Cato Institute.
**Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 9 Νοεμβρίου 2020 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Cato Institute και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
