Γράφει ο Michael Rubin
Ο Εγκεμέν Μπαγίς είναι μια ιδιαίτερη προσωπικότητα. Γεννήθηκε στην Τουρκία το 1970, ήρθε στη Νέα Υόρκη για την ανώτερη εκπαίδευσή του και τελικά βρήκε δουλειά στην Ομοσπονδία Τουρκικών-Αμερικανικών Ενώσεων ενώ ταυτόχρονα αγωνιζόταν για να αποκτήσει πράσινη κάρτα. Οι φιλοδοξίες του τον οδήγησαν να προσκολληθεί στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν τον οποίο και ακολούθησε στην εξουσία.
Μετά το 2002, ο Ερντογάν συχνά ανέθετε στον Μπαγκίς - ο οποίος πλέον ήταν βουλευτής - να αντιμετωπίσει τις κριτικές (συμπεριλαμβανομένης και της δικής μου) που αφορούσαν την ολοένα και μειούμενη ελευθερία στην Τουρκία. Ο Μπαγίς έγινε τελικά ο επικεφαλής διαπραγματευτής της Τουρκίας για Ευρωπαϊκές Υποθέσεις και αργότερα ο πρώτος υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της χώρας. Υπό αυτές τις αρμοδιότητες, ο στόχος του δεν ήταν τόσο να φέρει την Τουρκία στη Δύση, αλλά να κοροϊδέψει την Ευρώπη ώστε να υποστηρίξει μεταρρυθμίσεις που είχαν λιγότερο να κάνουν με τη δημοκρατία απ’ ό,τι με την επιθυμία του Ερντογάν να διαλύσει τους ελέγχους και τις ισορροπίες που τον εμπόδιζαν να εδραιώσει τη δικτατορία του. Σε αυτή την αποστολή, τα κατάφερε.
Στο παρασκήνιο, ο Μπαγίς έπαιζε βρώμικα. Παρενοχλούσε αρθρογράφους -συμπεριλαμβανομένου και εμένα- με ψευδείς μηνύσεις για να προσπαθήσει να μας εκφοβίσει να σιωπήσουμε. Ιδιωτικά, οι συνάδελφοί του εκμυστηρεύονταν ότι ήταν διεφθαρμένος. Ένα τηλεγράφημα της Πρεσβείας των ΗΠΑ το 2004 ανέφερε: «Ο Εγκεμέν Μπαγίς … [περιφρονείται] ως ανεπαρκής, άσχετος και διεφθαρμένος από όλες τις επαφές μας στο AKP, από υπουργούς μέχρι βουλευτές και διανοούμενους του κόμματος».
Με τον καιρό και καθώς αποκτούσε περισσότερη δύναμη, ο Μπαγίς γινόταν ολοένα και πιο αλαζονικός και η περιφρόνησή του για τη Δύση εντεινόταν. Το 2006, καυχήθηκε ότι υπήρξε ο εγκέφαλος πίσω από τη νομιμοποίηση της Χαμάς από την Τουρκία. Στον απόηχο των τρομοκρατικών επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου, δώρισε χρήματα σε έναν τότε χαρακτηρισμένο χρηματοδότη της Αλ Κάιντα και υποστήριξε ότι η Αλ Κάιντα δεν ήταν τρομοκρατική ομάδα όπως πίστευε η Ουάσιγκτον. Αφού η Τουρκία συγκέντρωσε δισεκατομμύρια δολάρια ως αμυντική βοήθεια από τις ΗΠΑ, ο Μπαγκίς απείλησε να χρησιμοποιήσει το τουρκικό πολεμικό ναυτικό ενάντια σε Ευρωπαίους και Αμερικανούς που αναζητούσαν φυσικό αέριο και πετρέλαιο στα κυπριακά ύδατα.
Τελικά, ο κυνισμός του Μπαγίς του κόστισε. Τον Απρίλιο του 2013, ενέκρινε την καταδίκη του παγκοσμίου φήμης Τούρκου πιανίστα Fazil Say, ο οποίος φέρεται να προσέβαλε το Ισλάμ αφού έγραψε ένα αστείο στο Twitter για το κάλεσμα για προσευχή. «Όλοι πρέπει να μάθουν να σέβονται ό,τι είναι ιερό για τους άλλους», είπε ο Μπαγκίς. Λίγο αργότερα, εμφανίστηκε μια κασέτα στην οποία ο Μπαγίς χλεύαζε το Κοράνι και καυχιόταν για την ψεύτικη ευσέβειά του. Τελικά, ο Μπαγίς έχασε τη θέση του εν μέσω ενός σκανδάλου δωροδοκίας.
Μετά από λίγο, ο Ερντογάν τον επιβράβευσε για την άρνησή του να τον εμπλέξει σε υποθέσεις διαφθοράς. Τον Σεπτέμβριο του 2019, ο Τούρκος πρόεδρος διόρισε τον Μπαγίς πρεσβευτή στην Τσεχία. Στην Πράγα, οι γελοιότητες του Μπαγίς γρήγορα τον απομόνωσαν. Τόσο οι Τσέχοι όσο και άλλοι Ευρωπαίοι πρεσβευτές, για παράδειγμα, τον έβλεπαν με περιφρόνηση να συμμετέχει σε διαδηλώσεις μπροστά από άλλες πρεσβείες για να διαμαρτυρηθεί για υποτιθέμενο αντιτουρκισμό.
Όσο είχε την προστασία του Ερντογάν, ο Μπαγκίς ήταν “τεφλόν”: τίποτα δεν μπορούσε να κολλήσει σ’ αυτόν. Αλλά παρόλο που ο Ερντογάν δεν θα παραιτηθεί ποτέ οικειοθελώς από την εξουσία, η διακυβέρνηση αυτού του ηλικιωμένου αυταρχικού δεν θα είναι αιώνια. Αυτό δημιουργεί ένα πρόβλημα για τον Μπαγίς και τη γενιά των οπορτουνιστών Τούρκων πολιτικών. Οι νομικοί φάκελοι διαφθοράς του Μπαγίς παραμένουν ανοιχτοί. Όποιες κι αν είναι οι αμαρτίες των Γκιουλενιστών (και, με τα χρόνια, υπήρξαν πολλές), η απόρριψη των αποδείξεων διαφθοράς με τη δικαιολογία ότι αυτές κατασκευάστηκαν ως μέρος κάποιας μεγάλης συνωμοσίας των Γκιουλενιστών στερείται αξιοπιστίας.
Με άλλα λόγια, εάν ο Μπαγίς επιστρέψει στην Τουρκία, θα περάσει την υπόλοιπη ζωή του στη φυλακή. Στην ουσία είναι ένας πρεσβευτής που εκπροσωπεί μια χώρα που τον απεχθάνεται σε μια χώρα που τον κοροϊδεύει. Και ο Μπαγίς είναι δεν είναι ο μόνος. Όταν τελικά πέσει ο Ερντογάν, όσοι πλούτισαν ή θωράκισαν τον εαυτό τους υπό την προστασία του θα λογοδοτήσουν. Στην Τουρκία, θα αντιμετωπίσουν όχι μόνο κατηγορίες, αλλά και εκδικήσεις αίματος από εκείνους των οποίων τις ζωές ανέτρεψαν ή τους έστειλαν φυλακή.
Ούτε η Ευρώπη, ούτε οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να δείξει συμπόνοια. Όταν ο Αγιατολάχ Χομεϊνί ανέτρεψε τον σάχη, οι πρώην πρεσβευτές του Ιράν αφομοιώθηκαν στις χώρες όπου υπηρέτησαν ή εκεί όπου είχαν φίλους και επαφές. Το ίδιο κάνουν και εκείνοι οι Τούρκοι διπλωμάτες που ξέφυγαν από την εκκαθάριση του Ερντογάν μετά το 2016. Ο Μπαγίς όμως είναι διαφορετική περίπτωση. Δεν έχει φίλους και έχει κάψει κάθε γέφυρα. Δεκάδες Τούρκοι αξιωματούχοι είναι σαν αυτόν.
Την επομένη της εποχής Ερντογάν, οι απάτριδες πρεσβευτές της Τουρκίας θα χτυπήσουν τις πόρτες αναζητώντας καταφύγιο. Κανένα δυτικό ή μετριοπαθές αραβικό κράτος δεν πρέπει να τους κάνει τη χάρη. Αντίθετα, θα πρέπει να τους εκδώσουν αμέσως στην Τουρκία για να αντιμετωπίσουν την αληθινή δικαιοσύνη και να χρησιμοποιηθούν τα κλεμμένα περιουσιακά τους στοιχεία για να αποζημιωθούν τα θύματα του καθεστώτος Ερντογάν.
--
Ο Michael Rubin διακεκριμένο στέλεχος του American Enterprise Institute. Έχει διατελέσει αξιωματούχος του Πενταγώνου, με κύρια ερευνητικά ενδιαφέροντα τη Μέση Ανατολή, την Τουρκία, το Ιράν και τη διπλωματία.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 10 Οκτωβρίου 2019 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του American Enterprise Institute και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
