Του Felipe Nunes
Τους τελευταίους μήνες, το bitcoin έφτασε στην υψηλότερη τιμή όλων των εποχών, ξεπερνώντας για λίγο τα 19.000 δολάρια. Στη συνέχεια, σε μόλις μία εβδομάδα, το κρυπτονόμισμα σημείωσε συντριπτική πτώση άνω του 30%. Το θέμα έφτασε στα μεγάλα μέσα ενημέρωσης, και σχεδόν ο καθένας έχει άποψη γι' αυτό.
Ενώ πολλοί άνθρωποι στο διαδίκτυο ισχυρίζονται ότι μπορούν να προβλέψουν επιτυχώς την αξία που θα έχει το bitcoin χρόνια μετά, θα πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί. Η αξία του bitcoin δεν είναι η δύναμή του στην πραγματοποίηση συναλλαγών ή η ελκυστικότητά του ως μέσο επένδυσης. Είναι η δύναμή του να κάνει τους ανθρώπους να σκέφτονται τι είναι το χρήμα, τις σχέσεις που διαμορφώνονται σε σχέση μ' αυτό και την ανάγκη να ρυθμίζεται από το κράτος ή από κάποια άλλη αρχή.
Τι είναι η αξία;
Ποια είναι η πραγματική αξία του bitcoin; Είναι 1.000 δολάρια ή 100.000 δολάρια. Κάποιοι λένε ότι η τιμή της μιας μονάδας του κρυπτονομίσματος θα ξεπεράσει κατά πολύ τα 50.000 δολάρια το 2018. Άλλοι είναι βέβαιοι πως πρόκειται για μια φούσκα, πως δεν έχει καμία πραγματική αξία και πως συνεπώς είναι σίγουρο πως σύντομα θα σκάσει. Δεν με ενδιαφέρει να εξακριβώσω το αν το bitcoin είναι φούσκα ή όχι. Εντέλει, η αξία του bitcoin δεν έχει τίποτε να κάνει με τη σημερινή τιμή του σε δολάρια ΗΠΑ ή σε οποιαδήποτε άλλο νόμισμα.
Το ψηφιακό αυτό νόμισμα παρουσιάστηκε τον Ιανουάριο του 2009 και μαζί παρουσιάστηκε μια σύντομη εξήγηση των ιδεών πίσω από την τεχνολογία αυτή στο white paper του bitcoin, που θεωρείται από πολλούς σήμερα το “σύνταγμα” του νομίσματος. Οι ιδέες που οδήγησαν τον μυστηριώδη δημιουργό του, Satoshi Nakamoto να δημιουργήσει το κρυπτονόμισμα δεν έχουν σημασία για την παρούσα ανάλυση, σε αντίθεση με τις συνέπειές του.
Μέσα στα χρόνια αυτά, το bitcoin υιοθετήθηκε από ανθρώπους με πολύ διαφορετικά υπόβαθρα: από επενδυτές που επιδιώκουν το κέρδος, από ναρκέμπορους που επωφελούνται από την ανωνυμία του και από υποστηρικτές ελευθεριακών ιδεών που το υιοθέτησαν για το αποκεντρωμένο του σύστημα. Σήμερα, το bitcoin δεν έχει πρακτικά καμία χρησιμότητα ως νόμισμα όπως το οραματίστηκε αρχικά ο Satoshi Nakamoto. Η μεγάλη πλειονότητα των συναλλαγών είναι καθαρά κερδοσκοπική, και το bitcoin μοιάζει περισσότερο σ' ένα περιουσιακό στοιχείο, παρά σε ένα πρακτικό μέσο συναλλαγής. Γιατί λοιπόν τότε η αξία του είναι τόσο υψηλή;
Το bitcoin δεν αφορά μόνο το bitcoin
Σαφής απάντηση δεν υπάρχει. Υποθέτω ότι πολλοί επενδυτές σήμερα με θέσεις στο bitcoin θα συνειδητοποιήσουν ότι το νόμισμα δεν έχει πρακτική χρησιμότητα και θα το πουλήσουν, προκαλώντας ευφορία σε όσους το βλέπουν με σκεπτικισμό. Ακόμη και σήμερα όμως υπάρχουν κάποιες εξαιρέσεις σ' αυτό το προφίλ του χρήση του bitcoin. Στη Βενεζουέλα και τη Ζιμπάμπουε, ο νομισματικός πληθωρισμός έχει καταστήσει το bitcoin ένα σταθερότερο και λιγότερο κυμαινόμενο νόμισμα σε σύγκριση με τις εκεί εναλλακτικές. Πολλοί εξορύσσουν bitcoin για να εξασφαλίσουν τα προς το ζην, και άλλοι το χρησιμοποιούν ως μέσο αποταμίευσης. Η ισοτιμία του bitcoin σ' αυτές τις χώρες μάλιστα σε δολάρια είναι ακόμη ψηλότερη απ' ό,τι στα περισσότερα διαδικτυακά συναλλακτήρια των ΗΠΑ. Πρόκειται για προσφορά και ζήτηση στην καθαρότερη μορφή της.
Η χρησιμότητα όμως του bitcoin δεν σταματά εδώ. Η τεχνολογία στην οποία βασίζεται, το blockchain, επιτρέπει την επικύρωση συμβάσεων και συμφωνιών χωρίς την ανάγκη τρίτων όπως τραπεζών, ασφαλιστικών εταιριών, εταιριών πιστωτικών καρτών και ούτω καθεξής. Η ανεξαρτησία από τους θεσμούς αυτούς θα κάνει τις συμφωνίες ασφαλέστερες, πιο δημοκρατικές και διαφανείς. Το blockchain θα μπορούσε να επεξεργαστεί συναλλαγές που αφορούν ψήφους, συμβάσεις, λίστες και συναλλαγές χωρίς την ανάγκη κάποιας κεντρικής αρχής στο σύστημα.
Ακόμη και σήμερα φαίνεται τραβηγμένο να φανταστούμε ότι μια τόσο καινοτόμα τεχνολογία θα έχει κάποιο πραγματικό αντίκτυπο βραχυπρόθεσμα, κι αυτό μπορεί να ισχύει. Η εκρηκτική άνοδος όμως της τιμής του bitcoin προκάλεσε το ενδιαφέρον του ευρέως κοινού σ' αυτή την ιδέα και αυτό από μόνο του έχει μεγάλη αξία. Το bitcoin έκανε πολλούς ανθρώπους να κατανοήσουν τη λειτουργία των νομισμάτων και να αμφισβητήσουν την ανάγκη του κεντρικού τους ελέγχου. Αυτή η τάση προς την κατεύθυνση των κρυπτονομισμάτων είναι ήδη αρκετά ισχυρή ώστε να σπρώξει την αξία του πολύ πέρα από τα 15.000, τα 20.000 ή ακόμη και τα 50.000 δολάρια.
Ανεξάρτητα από την αξία του bitcoin σε δολάρια, η τεχνολογία στην οποία αυτό βασίζεται συνιστά την πραγματική του αξία για την κοινωνία. Οι επικριτές του κρυπτονομίσματος και οι πιστοί σ' αυτό πάντα θα υπάρχουν, αλλά φαίνεται πως όλοι αυτοί εστιάζουν προς το παρόν στην λάθος πτυχή του.
--
Ο Felipe Nunes είναι συντονιστής των Students For Liberty και σπουδάζει στο Boston College.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 11 Ιανουαρίου 2018 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Foundation for Economic Education και τη συνεργασία του ΚΕΦΙΜ “Μάρκος Δραγούμης”.
