Του Peter Bence Stumpf*
Στις 12 Σεπτεμβρίου 2018, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε την επιβολή των προβλεπόμενων από το άρθρο 7 κυρώσεων εναντίον της Ουγγαρίας. Ενώ η απόφαση αυτή σίγουρα δεν αποτελεί νίκη για τον Βίκτορ Ορμπάν σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ενίσχυσε τη θέση του στο εσωτερικό.
Έκθεση Σαργκεντίνι - Μια χαλαρή ανθολογία;
Η έκθεση Σαργκεντίνι δέχθηκε αρκετή κριτική και από τις δύο πλευρές του πολιτικού φάσματος στην Ουγγαρία. Το παράρτημα του εγγράφου είναι μια συλλογή αποσπασμάτων από διάφορες εκθέσεις που προετοίμασαν ΜΚΟ και διεθνείς οργανισμοί τα τελευταία 8 χρόνια - από την ανάδυση του Ορμπάν στην εξουσία το 2010.
Δεν περιέχει νέες αποκαλύψεις ως προς την κατάσταση στην Ουγγαρία, αντίθετα αποτελεί μια χαλαρή ανθολογία του για τους τρόπους κατάχρησης της συνταγματικής υπερπλειοψηφίας με στόχο τη διαστρέβλωση της δημοκρατικής διαδικασίας καθώς και για τους τρόπους εκτροπής των κονδυλίων της ΕΕ από την κυβερνώσα ελίτ. Αυτά τα ζητήματα όμως εκτυλίσσονται εδώ και σχεδόν μια δεκαετία και ήδη έχουν “τιμολογιθεί από την αγορά”.
Αυτού του είδους οι εκθέσεις είναι εγγενώς επιφανειακές, και η συγκεκριμένη είναι ιδιαίτερα ευρεία, καθώς καλύπτει διάφορα ζητήματα, από τη νομοκρατία και διαφθορά, μέχρι τον θηλασμό στον εργασιακό χώρο. Το γεγονός ότι παρ' όλα αυτά κατάφερε να συγκεντρώσει πολυκομματική υποστήριξη και μια (αμφισβητούμενη) πλειοψηφία των δύο τρίτων είναι αρκετά εντυπωσιακό.
Μολονότι είναι ευρέως αποδεκτό πως η όποια κύρωση βάσει του άρθρου 7 θα προκαλέσει εντέλει το βέτο των Πολωνών, το γεγονός ότι το Κοινοβούλιο αποφάσισε να προτείνει κυρώσεις έχει σοβαρές τόσο βραχυπρόθεσμες, όσο και μακροπρόθεσμες συνέπειες.
Πιθανές συνέπειες
Οι άμεσες συνέπειες της ψηφοφορίας ήδη είναι εμφανείς στην Ουγγαρία. Η κυβέρνηση ξεκίνησε μια νέα επικοινωνιακή εκστρατεία που περιλαμβάνει εικόνες της Τζούντιθ Σαργκεντίνι, του Γκυ Φερχόφστατ μαζί με τον αγαπημένο αντίπαλο του Ορμπάν, τον Τζορτζ Σόρος.
Το βασικό μήνυμα αυτών των διαφημίσεων είναι πως η ΕΕ τιμωρεί την Ουγγαρία γιατί αντιστέκεται στην απεριόριστη μετανάστευση. Ως προς αυτό, η υπερψήφιση της πρότασης από το ευρωκοινοβούλιο είχε ως αποτέλεσμα να βάλει τον Ορμπάν σε μια άνετη θέση. Εδώ και χρόνια, ο Ορμπάν κηρύττει εναντίον της επιβλαβούς παρέμβασης των Βρυξελλών στα εσωτερικά ζητήματα της Ουγγαρίας, και στο παρελθόν έχει χρησιμοποιήσει δημόσιους πόρους για να γεμίσει τη χώρα με μπλε γιγαντοαφίσες με το μήνυμα “Σταματήστε τις Βρυξέλλες!”. Τώρα οι εξωφρενικές του αξιώσεις φαίνεται να αποδεικνύονται βάσιμες.
Η πρόταση για την ενεργοποίηση του Άρθρου 7 εναντίον της Ουγγαρίας ταιριάζει τέλεια σ' αυτό το αφήγημα, και ο Ορμπάν απέκτησε έτσι ένα προβλέψιμα αποτελεσματικό εργαλείο για την καμπάνια του για τις Ευρωεκλογές του 2019.
Την ίδια ώρα, η ψηφοφορία έβαλα την ως επί το πλείστον φιλοευρωπαϊκή αντιπολίτευση στην Ουγγαρία σε μια εξαιρετικά δύσκολη θέση. Η υποστήριξη του Άρθρου 7 θεωρήθηκε ψήφος εναντίον των ουγγρικών συμφερόντων, ενώ η αντίδραση σ' αυτό θεωρήθηκε υποστήριξη στην κυβέρνηση του Fidesz. Στο τέλος, κάποιοι αριστεροί ευρωβουλευτές υπερψήφισαν την πρόταση ενώ άλλοι αρνήθηκαν καν να ψηφίσουν.
Τα κόμματα της αντιπολίτευσης δεν μπόρεσαν να παρουσιάσουν μια ισχυρή θέση ως προς την έκθεση Σαργκεντίνι και έτσι έχασαν την (ήδη αρκετά περιορισμένη) ευκαιρία να την ερμηνεύσουν στο ουγγρικό κοινό.
Αυτό είναι σημαντικό καθώς στις επικείμενες εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αυτά τα κόμματα πιθανότατα θα δυσκολευτούν να πείσουν τους εκλογείς τους να ψηφίσουν - τα ποσοστά συμμετοχής στις ευρωεκλογές είναι συχνά χαμηλά στην Ουγγαρία (το 2014 ήταν μόλις 28,97%). Ο ανταγωνισμός με το κυβερνητικό αφήγημα ότι το διακύβευμα των εκλογών είναι η ασφάλεια και η εθνική κυριαρχία θα είναι μια δύσκολη πρόκληση.
Μολονότι η θέση του Ορμπάν στην εγχώρια πολιτική σκηνή ενισχύθηκε κάπως από την ψηφοφορία, τα αποτελέσματα κατέδειξαν ότι μπορεί να αντιμετωπίσει δυσκολίες στις ευρωπαϊκές του επιδιώξεις.
Η θέση του Ορμπάν
Ο Βίκτορ Ορμπάν κέρδισε φέτος για τρίτη συνεχόμενη φορά μια ενισχυμένη πλειοψηφία των δύο τρίτων στο ουγγρικό κοινοβούλιο. Αυτή η επιτυχία, τουλάχιστον εν μέρει, μπορεί να αποδοθεί στον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποίησε τη συνταγματική του πλειοψηφία για να γράψει εκ νέου τους κανόνες του πολιτικού ανταγωνισμού στην Ουγγαρία. Ακόμη, χρησιμοποίησε τεράστιους δημόσιους πόρους για να σχεδιάσει εκ νέου το μηντιακό περιβάλλον και να αφαιρέσει τις αντιπολιτευτικές απόψεις από τον τύπο.
Αυτού του είδους τα ζητήματα καλύπτονται από την έκθεση Σαργκεντίνι. Ανεξάρτητα όμως από το πόσο ανισομερής είναι η κάλυψη των μέσων, ή πόσο μειονεκτική είναι θέση στην οποία οι εκλογικοί κανόνες φέρνουν την κατακερματισμένη αντιπολίτευση, υπάρχει ένα ακόμη απαραίτητο συστατικό που ενισχύει το καθεστώς του: η σχετική οικονομική ευημερία.
Η Ουγγαρία τα τελευταία χρόνια γνωρίζει συνεχή οικονομική ανάπτυξη, με τους μισθούς να αυξάνονται και την ανεργία να μειώνεται. Πέρα από τις πολύ ευνοϊκές διεθνείς οικονομικές τάσεις, αυτό κατέστη εφικτό λόγω της εισροής εκτεταμένων ευρωπαϊκών πόρων.
Αυτοί είναι σήμερα αναγκαίοι για την χρηματοδότηση του καθεστώτος Ορμπάν και η αύξηση της πολιτικής του επιρροής στην Ευρώπη είναι θεμελιώδης για την μακροπρόθεσμη επιβίωσή του.
Ως προς αυτό, η αβεβαιότητα για το μέλλον του έχει αυξηθεί σημαντικά. Ο Ορμπάν είναι σαφές ότι έχει χάσει κάποιους φίλους στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, όπου περισσότεροι από τα δύο τρία των ευρωβουλευτών ψήφισαν εναντίον του. Προς το παρόν, το κόμμα φαίνεται να ανέχεται την παρουσία του Fidesz, όμως η επιρροή του Ορμπάν φαίνεται να μειώνεται μεταξύ των παραδοσιακών του συμμάχων και ο ίδιος φαίνεται να απομονώνεται ολοένα και περισσότερο.
Οι επιτυχίες του στο εσωτερικό έχουν μικρότερη σημασία και οι ευρωπαϊκές του φιλοδοξίες εξαρτώνται σήμερα σε μεγάλο βαθμό από τις επιδόσεις των άλλων λαϊκιστικών κομμάτων στις εκλογές του 2019, καθώς και από το αν αυτά θα μπορέσουν να συνεργαστούν με επιτυχία στο μέλλον.
--
*Ο Peter Bence Stumpf είναι πολιτικός επιστήμων, μέλος του ουγγρικού Ιδρύματος για την Ελευθερία των Αγορών, μια δεξαμενή σκέψης αφιερωμένη στις αξίες του κλασικού φιλελευθερισμού όπως η ελεύθερη αγορά, οι ατομικές ελευθερίες και η ανεκτικότητα.
