Του James Pethokoukis
Το διάστημα έχει εξελιχθεί σε έναν επιχειρηματικό κλάδο αξίας 400 δις δολαρίων ετησίως. Από που προέρχονται όλα αυτά τα χρήματα; Αν η εξερεύνηση του διαστήματος πρέπει να ιδιωτικοποιηθεί για να μείνει ζωντανή, θα υπάρχει ζήτηση στην αγορά γι' αυτή την τεχνολογία; Και καθώς η καινοτομία του ιδιωτικού τομέα κάνει το “τελικό σύνορο” να μοιάζει ολοένα και περισσότερο με την αυλή της Γης, μήπως υπερβάλλουμε ως προς τις οικονομικές δυσκολίες της εξερεύνησης του διαστήματος; Μαζί μου είναι σήμερα ο Matt Weinzierl για να δώσει απαντήσεις σ' αυτά τα ερωτήματα.
Ο Matt Weinzierl κατέχει την έδρα Διοίκησης Επιχειρήσεων Joseph and Jacqueline Elbling στο τμήμα Επιχειρήσεων, Δημόσιας Διοίκησης και Διεθνούς Οικονομίας του Harvard Business School και είναι επίσης ερευνητής στο Εθνικό Γραφείο Οικονομικών Ερευνών των ΗΠΑ. Πρόσφατα ξεκίνησε ένα σύνολο ερευνητικών σχεδίων που εστιάζουν την εμπορευματοποίηση του κλάδου του διαστήματος και στις οικονομικές συνεπαγωγές της. Ακολουθεί μια συντομευμένη μεταγραφή της συζήτησής μας. Μπορείτε να καταβάσετε ολόκληρο το επεισόδιο εδώ, και μην ξεχάσετε να εγγραφείτε στο podcast μου στο iTunes ή το Stitcher. Πείτε το στους φίλους σας, και αφήστε μια κριτική.
-Οι προσανατολισμένες στο διάστημα επιχειρήσεις έχουν συνολικά κέρδη 300-400 δις δολάρια ετησίως. Από πού προέρχονται αυτά τα χρήματα - από επιχειρηματίες ή από κρατικά προγράμματα;
Από τα συνολικά 400 δις, η μεγάλη πλειονότητα είναι εισόδημα που βασίζεται σε δορυφόρους: τηλεπικοινωνίες, διαδίκτυο και τα συναφή. Επίσης, η παρατήρηση της γης αναπτύσσεται δυναμικά ως επιμέρους κλάδος.
Οι χώρες αναγνώρισαν ότι υπάρχουν εμπορικές δυνατότητες στους δορυφόρους μέσω των τηλεπικοινωνιών. Και προχώρησαν λίγο περισσότερο στις ιδιωτικοποιήσεις, έτσι ώστε αρκετά νωρίς ένα πρόγραμμα σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα τέθηκε σε εφαρμογή για να ενθαρρύνει τις ιδιωτικές επενδύσεις στους δορυφόρους. Έτσι, οι επιχειρηματίες μπόρεσαν να κυνηγήσουν αυτές τις ευκαιρίες εκεί όπου έβλεπαν κέρδη, και αυτή παραμένει η τεράστια πλειονότητα της οικονομικής δραστηριότητας αυτή την στιγμή στο διάστημα.
Στην ευρύτερη οικονομία του διαστήματος συμβαίνουν κάποια πράγματα παραπάνω - είναι οι “πέρα από τους δορυφόρους” πτυχές. Η NASA έχει αρχίσει να ανοίγει αυτές τις δραστηριότητες σε ιδιώτες επιχειρηματίες, να συμπράττει με αυτούς και να επιδοτεί λίγο τις πρώιμες προσπάθειές τους, ελπίζοντας ότι ομοίως αυτές μπορούν να εμπνεύσουν μια ευρεία συνεργασία μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα.
-Αν λοιπόν αυτός ο κλάδος έχει σήμερα μέγεθος σχεδόν μισό τρις δολάρια, πόσο μπορεί ακόμη να μεγαλώσει;
Οι προβολές ανάπτυξης που κάνουν οι επενδυτικές τράπεζες είναι ενδιαφέρουσες. Είναι μεγάλοι αριθμοί - αλλά το πραγματικά εντυπωσιακό σ' αυτούς τους αριθμούς είναι πως, σε κάποιο επίπεδο, είναι σχετικά συντηρητικοί.
Ήδη βρισκόμαστε στα 400 δις δολάρια. Κοιτάμε 30, 35 χρόνια μπροστά - δεν φαίνεται οι αριθμοί να μιλούν με πραγματικούς όρους, αλλά με όρους μη προσαρμοσμένους στον πληθωρισμό. Πιστεύω λοιπόν ότι το ένα τρισεκατομμύριο δολάρια δεν είναι τρελός αριθμός. Αντιστοιχεί σε ανάπτυξη 5-6%, σωστά; Τα όνειρα λοιπόν των ανθρώπων όπως ο Ήλον Μασκ και ο Τζεφ Μπέζος είναι τάξεις μεγέθους μεγαλύτερα από αυτό. Ίσως όχι σε ορίζοντα τριακονταετίας, αλλά σίγουρα σε ορίζοντα αιώνα.
Υπάρχουν ακόμη ιδέες μικρότερης κλίμακας που μπορεί να ενισχύσουν τον κλάδο, όπως η κατασκευή στο διάστημα. Μπορεί να έχετε ακούσει για την εταιρία Made in Space, στην οποία προσπαθούν να κατασκευάσουν πράγματα στο διάστημα όπως καλώδια οπτικών ινών, όπου η μηδενική βαρύτητα είναι ιδιαίτερα πολύτιμη. Υπάρχουν λοιπόν κάποιες πιθανότητες να ανακαλύψουμε ότι η παραγωγή κάποιων προϊόντων εκεί ψηλά υπό συνθήκες μηδενικής βαρύτητας να είναι καλύτερη απ' ό,τι στη γη. Είναι ένα είδους “killer app” που δεν έχει ανακαλυφθεί ακόμα.
-Πώς σας φαίνεται η συζήτηση περί της διαβίωσης ανθρώπων στο διάστημα με κάποιον τρόπο, όπως για παράδειγμα σε μια αποικία;
Έχει οικονομικό νόημα: όπου ζουν κάπου άνθρωποι, έχουμε μια αυτοσυντηρούμενη οικονομία. Το πρόβλημα με το να στείλουμε ανθρώπους εκεί έξω είναι πως μόνο κάποιοι έχουν την επιθυμία και το κίνητρο να δοκιμάσουν ένα νέο μέρος και να ξεκινήσουν καινούργιες κοινωνίες. Ίσως αυτό να συμβεί τελικά στο διάστημα καθώς τα κόστη διαβίωσης εκεί μειώνονται. Και όσο η τεχνολογία μας συνεχίζει να αναπτύσσεται, θα χρειαζόμαστε πολλή οικονομική δραστηριότητα απλώς και μόνο για να συντηρήσουμε αυτές τις μικρές κοινότητες.
Ένα όμως πρόβλημα - και πιστεύω ότι αυτό οφείλεται στο ότι συνήθως σκεφτόμαστε το διάστημα ως μέρος ενός δημόσιου προγράμματος - είναι πως στο διάστημα προέχει η ασφάλεια. Είναι πολύ έντονη η επιθυμία μας να μην έχουμε καμία απολύτως απώλεια ζωής στο διάστημα. Θα πρέπει να μετακινήσουμε την σκέψη μας λίγο. Πιστεύω ότι αν θέλουμε να πάμε και να αποικίσουμε το διάστημα στο εγγύς μέλλον, θα πρέπει να επιστρέψουμε σε μια πιο ευνοϊκή προς την ανάληψη κινδύνων και την εξερεύνηση θεώρηση. Κι αυτό γιατί το εγχείρημα αυτό θα είναι πολύ δύσκολο, και κάποιοι μάλιστα πιστεύουν ότι η κλίμακα των προκλήσεων αυτών υπερβαίνει κατά πολύ κάθε άλλη αποστολή σκαπανέων στην ιστορία. Είναι πολύ δύσκολο να κάνει κανείς προβλέψεις για την τεχνολογία. Δεν έχουμε ιδέα το πού θα βρισκόμαστε σε διακόσια χρόνια, έτσι;
-Τι θα διέφερε σε μια διαστημική αποικία; Τι απ' όσα θα ίσχυαν εκεί δεν θα μπορούσαμε να βρούμε στη γη;
Το διάστημα είναι το πιο δραματικό περιβάλλον για μια ανθρώπινη κοινωνία. Οι κοινωνίες αυτές θα σχεδιαστούν εξαρχής ώστε να είναι ουτοπίες. Και φυσικά, η ουτοπική σκέψη μπορεί να είναι ανόητη και ριψοκίνδυνη, αλλά ταυτόχρονα είναι και πολύ συναρπαστική.
Ανεξαρτήτως του αν αυτό σημαίνει ότι θα ήθελε κανείς έναν ελευθεριακό παράδεισο ή αντιθέτως έναν σοσιαλιστικό παράδεισο, το διάστημα μπορεί να μας δώσει την ευκαιρία να δοκιμάσουμε κάποια από αυτά τα πράγματα και να δούμε πώς δουλεύουν όταν όντως δεν περιορίζονται και ξεκινούν από το μηδέν. Για έναν οικονομολόγο που σκέφτεται τον βέλτιστο σχεδιασμό της πολιτικής, η πρόκληση είναι ακαταμάχητη.
-Πιστεύετε ότι εξερεύνηση του διαστήματος είναι ένας βέλτιστος τρόπος να δαπανάμε σήμερα χρήματα - δημόσια ή ιδιωτικά;
Κάποιοι ανησυχούν ότι ο ιδιωτικός τομέας είναι σχεδόν μια άσκηση φιλανθρωπίας, ή ένα εγχείρημα πάθους - ιδίως καθώς αφορά δυο-τρεις δισεκατομμυριούχους - ότι δεν βασίζεται στην προσπάθεια αποκόμισης κέρδους και συνεπώς δεν πειθαρχείται από την αγορά.
Αυτή η ανησυχία δεν μου φαίνεται αβάσιμη. Από την άλλη όμως, αν ανησυχεί κανείς ότι υπάρχουν προβλήματα στη Γη τα οποία πρέπει να διορθώσουμε αντί να πηγαίνουμε στο διάστημα, νομίζω ότι τα κίνητρα αυτών των φιλανθρώπων είναι στην πραγματικότητα βαθιά ανθρωπιστικά.
Νομίζω ότι τόσο ο Μπέζος, όσο και ο Μασκ, πολύ ρητά μάλιστα, διατυπώνουν την ιδέα ότι είτε χρειαζόμαστε μια εναλλακτική ασφαλείας για τη Γη, είτε ότι τα πράγματα που κάνουμε εκεί πάνω στο διάστημα μπορούν να οδηγήσουν σε πολύ επωφελή αποτελέσματα στη Γη - να μεταφέρουμε τη βαριά βιομηχανία έξω από τον πλανήτη, να παράγουμε πιο καθαρή ενέργεια ή κάτι ανάλογο.
Το να σκεφτόμαστε επίσης το διάστημα μάς προσφέρει τη δυνατότητα να δούμε τι κάνουμε εδώ από μια εξωτερική σκοπιά - δεν είναι έτσι; Βλέπεις λίγο τον εαυτό σου όταν κοιτάς άλλα πράγματα, και μπορείς να δεις τις προτεραιότητές σου για τη Γη πιο καθαρά. Νομίζω ότι τα χρήματα που δαπανώνται για την επιδίωξη αυτών των σκέψεων και των οραμάτων δαπανώνται στην πραγματικότητα καλώς.
--
Ο James Pethokoukis είναι αρθρογράφος και μπλόγκερ στο American Enterprise Institute (ΑΕΙ).
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 2 Οκτωβρίου 2019 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Αmerican Εnterprise Ιnstitute και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
