Του Eammon Butler*
Αν και απεβίωσε το 1982, πάρα πολλοί άνθρωποι ακόμη ανακαλύπτουν την Ayn Rand μέσω των μυθιστορημάτων της The Fountainhead (Κοντά στον Ουρανό, εκδόσεις Ωκεανίδα) και Atlas Shrugged (O Άτλας Επαναστάτησε, εκδόσεις Ωκεανίδα) – και βλέπουν τις ζωές τους να αλλάζουν. Αυτό δεν είναι ανεξήγητο. Τα μυθιστορήματα αυτά υπογραμμίζουν το ευγενές στοιχείο του να χρησιμοποιείς τον νου σου για να φτάσεις να αξιοποιήσεις πλήρως το δυναμικό σου - έκαναν κουλ την πίστη στον εαυτό σου.
Οι ήρωες της Rand είναι ατομιστές που ζουν από τα δημιουργικά τους ταλέντα - δεν υπάρχουν για κανέναν άλλον και δεν ζητούν από κανέναν άλλον να υπάρξει για λόγου τους. Είναι επαναστάτες ενάντια στο κατεστημένο και τη λειτουργία του. Δεν συμμορφώνονται με κοινωνικές νόρμες, αλλά υπερασπίζονται το δικό τους όραμα και την αλήθεια τους: ένα όραμα που θεμελιώνεται στις δικές τους αξίες, και μια αλήθεια που θεμελιώνεται στα δεδομένα και τη λογική, και όχι στην ψευδή αυθεντία των άλλων. Οι ήρωές της αυτοί είναι τα δημιουργικά μυαλά αυτά που ανακαλύπτουν τη νέα γνώση, που καινοτομούν, φέρνουν την πρόοδο και κατά συνέπεια ωφελούν ολόκληρη την ανθρωπότητα.
Κανείς όμως δεν μπορεί να επιβάλλει στα μυαλά να σκεφτούν. Η δημιουργικότητα, και επομένως η ανθρώπινη πρόοδος, προϋποθέτει να είναι οι άνθρωποι ελεύθεροι να σκέφτονται και δρουν για την επιδίωξη των δικών τους αξιών. Αυτό είναι ένα ισχυρό επιχείρημα υπέρ της ελευθερίας, των αξιών, του νου, της λογικής, της δημιουργικότητας, της επιχειρηματικότητας, του καπιταλισμού, των επιτευγμάτων, του ηρωισμού, της ευτυχίας, της αυτοεκτίμησης και της περηφάνιας. Και αντίστοιχα, είναι ένα επιχείρημα εναντίων των καταστροφικών συνεπειών του εξαναγκασμού, του εκβιασμού, των ρυθμίσεων, της αυτοθυσίας, του αλτρουισμού, των ευχολογίων και της άρνησης να χρησιμοποιήσει κάποιος τον νου του.
Πουθενά αλλού οι ιδέες της Rand δεν έχουν αλλάξει τόσες ζωές όσο στις ΗΠΑ, τη χώρα που την 'υιοθέτησε', καθώς τα μυθιστορήματά της αντλούν από τα αμερικανικά ιδανικά της αυτάρκειας και του ατομισμού. Στις αρχές του 1990, μια δεκαετία μετά το θάνατο της, μια έρευνα της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου και του Book of the Month Club έφερε το Atlas Shrugged ως το επιδραστικότερο βιβλίο μετά τη Βίβλο. Σήμερα οι ιδέες της Rand διδάσκονται σε πανεπιστήμια σε όλη την Αμερική και συζητούνται σε ακαδημαϊκά και λαϊκά περιοδικά, ενώ έχουν ιδρυθεί ινστιτούτα και ομάδες για την προώθηση των ιδεών της.
Οι ιδέες της έχουν ολοένα και μεγαλύτερη απήχηση και σε άλλες αγγλόφωνες χώρες, όπως η Βρετανία (που 20 χιλιάδες βιβλία της Rand πωλούνται κάθε χρόνο), ο Καναδάς, η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία και η Ινδία όπου τα αγγλικά ομιλούνται ευρέως. Ακόμα και Ινδοί ποδοσφαιριστές και ηθοποιοί του Bollywood αναγνωρίζουν την επιρροή της στη ζωή τους.
Πέρα από τις αγγλόφωνες χώρες, η Σουηδία, μια χώρα με μόλις 9.5 εκατομμύρια κατοίκους, είναι η χώρα με τις περισσότερες αναζητήσεις στη google με θέμα 'Ayn Rand'. Περίπου 25.000 αντίτυπα των έργων της πωλούνται ετησίως στην Ρωσία, τη χώρα που γεννήθηκε η Rand, άλλα 13.000 στη Βραζιλία, 6.000 στην Ισπανία και από 1.000 αντίτυπα στην Ιαπωνία και στη Βουλγαρία. Ακόμα και στην Κίνα, περίπου 15.000 αντίτυπα των βιβλίων της Rand πωλούνται ετησίως, ένας αριθμός που με δεδομένη την οικονομική και πνευματική αφύπνιση της χώρας, αναμένεται να αυξηθεί.
Όλα αυτά δίνουν στην Rand μια σημαντική επιρροή και στον πολιτικό διάλογο. Στις ΗΠΑ πολλοί από όσους ενέπνευσε η Rand ανέλαβαν θέσεις εξουσίας. Ο πρώην πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας Alan Greenspan (1926-) υπήρξε ένα από τα πρώτα μέλη του στενού κύκλου της Ayn Rand. Το μέλος του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ Clarence Thomas (1948-) δείχνει την ταινία The Fountainhead στους νέους βοηθούς του. Πολιτικοί όπως ο πρώην βουλευτής Ron Paul (1935-) ο γιος του γερουσιαστής Rand Paul (1965-) και ο Πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων Paul Ryan (1970-) συγκαταλέγουν την Rand μεταξύ των επιρροών τους. Ακόμα και ο Πρόεδρος Ronald Reagan (1911-2014) περιέγραφε τον εαυτό του ως έναν "θαυμαστή της Ayn Rand".
To φαινόμενο αυτό δεν συναντάται μόνο στις ΗΠΑ. Η Annie Loof (1983-), επικεφαλής του σουηδικού Κόμματος του Κέντρου και πρώην Υπουργός Επιχειρηματικότητας, συνέβαλε στην μετάφραση και έκδοση στα σουηδικά του Fountainhead, χαρακτηρίζοντας τη Rand “μια από τις σημαντικότερους διανοούμενους του 20ου αιώνα”. Οι ιδέες της Rand δέχθηκαν το εγκώμιο του μεταρρυθμιστή πρωθυπουργού της Εσθονίας Mart Laar (1960-) και επηρέασαν τον πρωθυπουργό της Αυστραλίας Malcolm Fraser (1930-2015) όπως και πολλούς σημερινούς και παλιότερους πολιτικούς.
Ποια άλλα μυθιστορήματα - και ποιοι άλλοι μυθιστοριογράφοι - είχαν τέτοια επιρροή στα γεγονότα για περισσότερο από μισό αιώνα μετά την έκδοση τους;
Μετάφραση : Νίκος Χαραλάμπους-Νίκος Σωτηρακόπουλος
Συντονιστές ΑΚΡΟ
*O Eammon Butler είναι επιστημονικός συνεργάτης του Adam Smith Institute και του Institute of Economic Affairs.
Το πρωτότυπο δημοσιεύθηκε στο ιστολόγιο του Adam Smith Institute (6 Μαρτίου 2017)
Το ΑΚΡΟ (Αριστοτέλειο Κέντρο για το εργο της Ραντ και τον Ομπτζεκτιβισμό) είναι ένα αυτόνομο τμήμα του ΚΕΦΙΜ που επιδιώκει να διαδώσει τη φιλοσοφία του Αντικειμενισμού (Ομπτζεκτιβισμού) και την σχέση του με την Αριστοτέλεια Σκέψη.
Το ΑΚΡΟ διοργανώνει το πρώτο του συνέδριο, το ACROCON, στη Θεσσαλονίκη στις 21 Νοεμβρίου 2017. Περισσότερες πληροφορίες και εγγραφές στο eventbrite.
