Του Zsolt Nagy
Κανείς δεν μπορεί να πει ότι το 2019 ήταν μια βαρετή χρονιά σε ό,τι αφορά την πολιτική. Ξεκίνησε η διαδικασία παραπομπής του Ντόναλντ Τραμπ, η Βουλή των Κοινοτήτων καταψήφισε το Brexit (δύο φορές), και οι Συντηρητικοί κέρδισαν τις εκλογές (ξανά), ο Τζάστιν Τρυντό κέρδισε τις εκλογές αλλά σχημάτισε κυβέρνηση μειοψηφίας, οι ευρωεκλογές άλλαξαν τον πολιτικό χάρτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Γερμανίδα πρώην υπουργός Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έγινε η νέα Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το Χονγκ Κονγκ όρθωσε τη φωνή του εναντίον της Κίνας και η πολιτική για το περιβάλλον έγινε ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα της παγκόσμιας πολιτικής.
Μετά από ένα τόσο συναρπαστικό έτος όπως το 2019, τι θα μπορούσαμε να περιμένουμε από το 2020;
Η νέα κυβέρνηση συντηρητικών - πρασίνων στην Αυστρία
Μετά το σκάνδαλο “Ibiza-gate” φάνηκε ότι ο ηγέτης του ÖVP Σεμπάστιαν Κουρτζ είχε την ευκαιρία να κερδίσει την απόλυτη πλειοψηφία στις εκλογές.
Το ριζοσπαστικό FPÖ αποδυναμώθηκε μετά την υπόθεση Strache. Το σοσιαλδημοκρατικό SPÖ δεν κατάφερε να προσφέρει μια πραγματική εναλλακτική, λόγω των εσωτερικών του διαμαχών. Οι Πράσινοι δεν είχαν λάβει αρκετές ψήφους ώστε να μπουν στο κοινοβούλιο το 2017. Και το φιλελεύθερο NEOS ήταν πολύ άπειρο ώστε να απειλήσει πραγματικά το ÖVP.
Στις εκλογές όμως, ο Κουρτς πήρε ο 37,5% των ψήφων, ένα πολύ καλό αποτέλεσμα για το αυστριακό εκλογικό σύστημα, που τον υποχρέωνε όμως να αναζητήσει κυβερνητικό εταίρο.
Έκπληξη αποτέλεσε η κατάκτηση 26 εδρών στο εθνικό κοινοβούλιο από τους Πρασίνους, οι οποίοι σχεδόν νίκησαν το FPÖ. Έτσι, μετά τις εκλογές ο Κουρτς πρότεινε συνεργασία στο κόμμα του Βέρνερ Κέγκλερ και οι Πράσινοι δεν άφησαν αυτή την ευκαιρία να πάει χαμένη.
Η νέα μπλε-πράσινη συμμαχία επισημοποιήθηκε τον Ιανουάριο του 2020. Είναι μια πραγματικά ενδιαφέρουσα υπόθεση: βασίζεται σε μια ριζοσπαστική πολιτική για τους πρόσφυγες, ένα εντυπωσιακό σχέδιο δράσης για να καταστεί η Αυστρία ανεξάρτητη από άνθρακα μέχρι το 2040, έναν αναθεωρημένο φορολογικό νόμο και ένα νέο Υπουργό Δικαιοσύνης, που τυχαίνει να είναι ταυτόχρονα πρόσφυγας από τη Βοσνία.
Είναι δύσκολο να πει κανείς πόσο θα κρατήσει αυτή η συμμαχία, αλλά είναι ήδη εντυπωσιακό το γεγονός ότι ένα κόμμα που δεν κατέκτησε καμία κοινοβουλευτική έδρα το 2017 έγινε κυβερνητικός εταίρος το 2019. Πρόκειται για μια μεγάλη επιτυχία για τους Πρασίνους: το κόμμα απέσπασε το καλύτερο εκλογικό του αποτέλεσμα, έγινε το δεύτερο πιο επιδραστικό κόμμα στην Αυστρία και μετέχει στην κυβέρνηση για πρώτη φορά στην ιστορία.
Και αυτό μπορεί να έχει ευρύτερη σημασία: τα πράσινα ζητήματα μπορεί να γίνουν τα δημοφιλέστερα στη νέα δεκαετία.
Η Μέση Ανατολή (συνεχίζει να) φλέγεται
Αυτό το ζήτημα βρίσκεται στον κατάλογο κάθε έτους. Κάποιες από τις συγκρούσεις ξεκίνησαν το 2012 κατά τη διάρκεια της λεγόμενης “Αραβικής Άνοιξης”, κάποιες από τις χώρες όπως η τουρκία ήδη μετέχουν στο πεδίο της μάχης εδώ και χρόνια, αλλά η ένταση των συγκρούσεων πέρσι αυξήθηκε.
Και υπάρχει ένας παίκτης που είναι παρών στην περιοχή, αλλά προσπάθησε να αποφύγει κάθε είδους εμπλοκή με τους αντιπάλους τους… μέχρι τώρα.
Τον Ιανουάριο, οι ΗΠΑ, μια χώρα που προσπάθησε να ελαχιστοποιήσει τη δράση της στη Μέση Ανατολή κατά την τελευταία δεκαετία, θανάτωσε τον Κασέμ Σουλεϊμανί στο Ιράκ.
Ο Σουλεϊμανί ήταν ο υποστράτηγος των Φρουρών της Επανάστασης, που αποτελεί κλάδο των ιρανικών ενόπλων δυνάμεων. Το κύριο καθήκον του ήταν να βοηθήσει την εξαγωγή της σιιτικής εκστρατείας του Ιράν στη Μέση Ανατολή. Η παρουσία του στο Ιράκ απειλούσε την σταθερότητα της χώρας… τουλάχιστον σύμφωνα με τον πρόεδρο Τραμπ που οδήγησε την εκτέλεσή του.
Η δολοφονία του υποστράτηγου δεν είναι είναι μόνο στρατιωτικό ζήτημα στο Ιράν. Ο Σουλεϊμανί ήταν ένας εθνικός ήρωας, και απολάμβανε τον σεβασμό όλης της χώρας. Η δολοφονία του συνέβη μάλιστα μόλις λίγες εβδομάδες πριν τις ιρανικές εθνικές εκλογές, συνεπώς πλέον κάθε υποψήφιος για την πρωθυπουργεία προσπαθεί να κάνει την πιο επιθετική δυνατή εκστρατεία και να σκεφτεί το πώς το Ιράν μπορεί να πάρει εκδίκηση από τις ΗΠΑ για τη δολοφονία του αγαπημένου Σουλεϊμανί.
Θα πρέπει όμως επίσης να τονίσουμε ότι ο πραγματικός ηγέτης της χώρας δεν είναι ο πρωθυπουργός αλλά ο Αλί Χαμενεΐ, ο Ανώτατος Ηγέτης του Ιράν. Ο Χαμενεΐ γνωρίζει πως αν το Ιράν είναι υπερβολικά επιθετικό έναντι των ΗΠΑ, τότε ο αμερικανικός στρατός θα εμπλακεί περισσότερο στην περιοχή. Και το Ιράν είναι υπερβολικά μικρό για να πολεμήσει εναντίον των ΗΠΑ.
Από την άλλη πλευρά, και ο Χαμενεΐ χρειάζεται να κρατήσει σκληρή στάση, καθώς αν είναι πολύ υποχωρητικός, τότε οι πολίτες θα εξεγερθούν εναντίον του. Γι’ αυτό τον λόγο, το Ιράν προχώρησε σε κάποιες ανταποδοτικές πράξεις εναντίον των δυνάμεων των ΗΠΑ στο Ιράκ, αλλά όχι τόσο βαριές όσο η δολοφονία του Σουλεϊμανί.
Το πραγματικό ερώτημα είναι το ποιος θα συμμετάσχει σε έναν πόλεμο σ’ αυτή την ήδη ασταθή περιοχή. Και οι δύο χώρες έχουν έναν μεγάλο αριθμό συμμάχων και ακόμα περισσότερους εχθρούς, που ήδη έχουν τα δικά τους προβλήματα.
Ο Τούρκος Πρόεδρος Ερντογάν επιδιώκει την καταπίεση των Κούρδων στη Συρία, Στο Ισραήλ θα διεξαχθούν οι τρίτες εκλογές σε διάστημα ενός έτους. Το Πακιστάν και η Ινδία αντιμάχονται για το Κασμίρ. Το καθεστώς στη Σαουδική Αραβία χρειάζεται μεταρρυθμίσεις προκειμένου να επιβιώσει και σ’ αυτή τη δεκαετία.
Οι πιθανότητες αυτή η σύγκρουση να εξελιχθεί στον επόμενο παγκόσμιο πόλεμο είναι λίγες, αλλά είναι σημαντικό αυτή να τερματιστεί το συντομότερο δυνατό και να μην επιτραπεί να κλιμακωθεί σε έναν τοπικό ή περιφερειακό πόλεμο. Κι αυτό γιατί, αν πέση το ένα ντόμιμο, μπορεί πολύ γρήγορα να ανατραπούν όλα.
Η προεδρική εκλογή στις ΗΠΑ
Το 2016, πολλοί φοβούνταν ότι η νίκη του Ντόναλντ Τραμπ θα προκαλούσε το τέλος του κόσμου. Ο περίεργος δισεκατομμυριούχος λοιπόν νίκησε, αλλά ο κατακλυσμός δεν ήρθε.
Ο Τραμπ προσπάθησε να τηρήσει τις υποσχέσεις του, και κάποιες από αυτές όντως πραγματοποιήθηκαν όπως τις είχε φανταστεί. Οι περισσότερες όμως από αυτές έμειναν λέξεις κενές νοήματος.
Όλες όμως οι επιτυχίες και οι αποτυχίες του Τραμπ επισκιάστηκαν από από τη διαδικασία παραπομπής του. Ο κ. Τραμπ μπορεί να καταχράστηκε την εξουσία του αξιώματός του όταν διαπραγματεύτηκε με τον Ουκρανό Πρόεδρο Βολόντιμιρ Ζελένσκι το 2019. Ακόμη, κατηγορείται ότι παρεμπόδισε το έργο του Κογκρέσου αρνούμενος να συνεργαστεί με την έρευνα που αυτό διεξήγαγε.
Το ενδιαφέρον στην ιστορία, πέρα από το γεγονός ότι ο κ. Τραμπ είναι ο τρίτος πρόεδρος που παραπέμπεται στην αμερικανική ιστορία, είναι ότι φέτος θα διεξαχθούν προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ και ο ίδιος έχει - προς το παρόν - πολλές πιθανότητες να είναι ο νικητής.
Οι έρευνες όμως μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα για τον σημερινό πρόεδρο. Η δεξιά πτέρυγα των ψηφοφόρων του πιθανότατα θα ξαναψηφίσει τον Τραμπ, αλλά το κέντρο μπορεί να μείνει σπίτι… ή να ψηφήσει τον αντίπαλό του.
Τα προβλήματα που έχει προκαλέσει ο Τραμπ δεν επαρκούν ώστε να χάσει τις εκλογές. Εντός του 2020, οι Δημοκρατικοί πρέπει να προσφέρουν έναν καλύτερο υποψήφιο αν θέλουν να κερδίσουν.
Οι εσωκομματικές προκριματικές εκλογές θα ξεκινήσουν τον Φεβρουάριο, και είναι δύσκολο να πούμε ποιος θα είναι ο υποψήφιος των Δημοκρατικών. Υπάρχει ο δημοφιλής πρώην αντιπρόεδρος, Τζο Μπάιντεν, ο “ριζοσπάστης” σοσιαλδημοκράτης Μπέρνι Σάντερς, η επικρίτρια της Γουόλ Στρητ Ελίζαμπεθ Γουόρεν, ο υποστηρικτής του καθολικού εισόδηματος Άντριου Γιανγκ, και εννέα άλλοι υποψήφιοι που διεκδικούν την Προεδρία.
Το Δημοκρατικό Κόμμα χρειάζεται αυτή τη νίκη. Το 2016, ο Ντόναλντ Τραμπ το κέρδισε με μια λαϊκιστική εκστρατεία, και τώρα τα στελέχη του θέλουν να δείξουν ότι ο Τραμπ δεν είναι ανίκητος. Την ίδια ώρα μια δημιουργική, φιλελεύθερη εκστρατεία μπορεί να συμβάλει στη νίκη έναντι του λαϊκισμού.
Οι προκριματικές εκλογές ξεκινούν στις 3 Φεβρουαρίου στην Άιοβα, και οι προεδρικές εκλογές θα γίνουν στις 3 Νοεμβρίου, οπότε αυτό το ζήτημα θα μας συνοδεύει καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς.
+1 Το Brexit (στ’ αλήθεια αυτή τη φορά) και οι συνέπειές του
Ναι, αυτό το ζήτημα βρίσκεται στο τραπέζι από το 2016, όμως φαίνεται θα ολοκληρωθεί φέτος, και οι Βρετανοί θα εγκαταλείψουν την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η πορεία δεν ήταν εύκολη, και τα περισσότερα προβλήματα που εμφανίστηκαν προκλήθηκαν από Βρετανούς πολιτικούς που δεν κατάφεραν να αποφασίσουν τι ακριβώς ήθελαν. Μετά όμως από δύο πρόωρες εκλογές, τέσσερις άκαρπες ψηφοφορίες στη Βουλή των Κοινοτήτων, χιλιάδες διαπραγματεύσεις και ακόμη περισσότερες συζητήσεις, η Βουλή των Κοινοτήτων υπερψήφισε τη συμφωνία αποχώρησης στις 9 Ιανουαρίου του 2020, Παρ’ όλα αυτά, η ιστορία δεν τελειώνει εδώ.
Πρώτα απ’ όλα η Βουλή των Λόρδων θα ξεκινήσει την ανάλυση της συμφωνίας. Μολονότι τα μέλη της δεν έχουν το δικαίωμα να την απορρίψουν, μπορούν να την αναπέμψουν στη Βουλή των Κοινοτήτων με τα σχόλια και τις βελτιωτικές προτάσεις τους. Στη συνέχεια, η βασίλισσα θα πρέπει να την υπογράψει. Και το συναρπαστικό κομμάτι ξεκινά από κει και πέρα.
Τα κύρια προβλήματα θα προκληθούν από την Σκωτία και τη Βόρεια Ιρλανδία, οι οποίες είναι δυσαρεστημένες με τη συμφωνία και το συνολικό Brexit. Θέλουν να παραμείνουν στην ΕΕ, αλλά δεν είναι σαφές το πώς θέλουν να το πετύχουν αυτό.
Υπάρχουν φήμες ότι η Βόρεια Ιρλανδία μπορεί να αποσχιστεί από το Ηνωμένο Βασίλειο και να ενωθεί με την Ιρλανδία, και αν δεν το κάνει αυτό, τότε το Ηνωμένο Βασίλειο θα πρέπει να αντιμετωπίσει τον θυμό των Ιρλανδών αποσχιστιστών. Αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει την απαρχή ενός νέου εμφυλίου πολέμου.
Από την άλλη πλευρά, η Σκωτία ήδη ανακοίνωσε πως θα διεξαγάγει ένα νέο δημοψήφισμα με ερώτημα την ανεξαρτησία της. Ο Μπόρις Τζόνσον προσπαθεί να το αποτρέψει, όμως εντέλει θα αναγκαστεί να συμφωνήσει με τη διεξαγωγή του, καθώς η απαγόρευσή του θα ήταν αντιδημοκρατική κίνηση και θα προκαλούσε περισσότερα προβλήματα στο Λονδίνο.
Το πραγματικό ερώτημα είναι αν μια ανεξάρτητη Σκωτία θα μπορούσε να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση ή θα το απέτρεπαν αυτό οι αντίπαλοι της ανεξαρτησίας (όπως η Ισπανία ή η Ρουμανία).
Αυτά τα ερωτήματα όμως δεν θα απαντηθούν φέτος, καθώς θα υπάρξει μια μεταβατική περίοδος που θα διαρκέσει μέχρι το τέλος του 2020. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα δούμε όλες τις συνέπειες του Brexit εντός των επόμενων δώδεκα μηνών.
Και αυτό ακριβώς εξηγεί γιατί αυτό το ζήτημα είναι +1: πιθανότατα θα το ξαναδούμε και μέσα στο 2021.
--
Ο Zsolt Nagy είναι Ούγγρος πολιτικός επιστήμων, υπεύθυνος προγραμμάτων του Ινστιτούτου Republikon, μίας φιλελεύθερης δεξαμενής σκέψης με έδρα τη Βουδαπέστη.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 16 Ιανουαρίου 2020 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του 4Liberty.eu και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
