Του Gary Galles
Ο Λέοναρντ Ριντ, ιδρυτής και επί πολλά χρόνια η ψυχή του Foundation for Economic Education αξιοποιούσε χρήσιμες ιδέες άλλων απ’ όπου μπορούσε να τις βρει, στολίζοντας με αποφθέγματα όλο το έργο του.
Ο στοχαστής τον οποίο ο Read παρέθετε συχνότερα ήταν ο Έντμουντ Μπερκ (1729-1797). Στο How Do We Know?, ο Read είπε: «Συχνά δέχομαι τη φιλική κριτική ότι παραθέτω τόσο πολύ εκείνους των οποίων η σοφία είναι ανώτερη της δικής μου, για παράδειγμα τον Έντμουντ Μπερκ… Γιατί να μην μοιραζόμαστε τη σοφία των οραματιστών - εκείνων που είδαν πράγματα που οι περισσότεροι από μας δεν βλέπουμε - με τους φίλους της ελευθερίας;»
Τα σοφά λόγια του Μπερκ
Με αφορμή λοιπόν την επέτειο γέννησης του Μπερκ στις 12 Ιανουαρίου, ας αναλογιστούμε κάποια από τα λόγια του Μπερκ που ο Λέοναρντ Ριντ βρήκε πως αξίζει να μοιραζόμαστε:
1 «Όποιος επωφελείται από μια ανώτερη κατανόηση κάποιου άλλου, εξυψώνει τη δική του δύναμη στο επίπεδο της ανώτερης κατανόησης με την οποία ενώνεται».
2 «Πόσο συχνά η δημόσια καταστροφή δεν σταμάτησε την τελευταία στιγμή από τη δράση ενός και μόνο ανθρώπου; Ένας δραστήριος νους χωρίς αξιώματα, χωρίς κοινωνική θέση, χωρίς κάποιο δημόσιο ρόλο, έχοντας εμπιστοσύνη στη βοήθεια του Θεού και γεμάτος αυτοπεποίθηση για τη δύναμη, τη ρώμη, την ενεργητικότητα και την αντοχή του, πρώτα προσελκύει κοντά του κάποιους λίγους που του μοιάζουν και μετά πλήθη, που κανείς δεν ήξερε ότι υπάρχουν, εμφανίζονται και συστρατεύονται μ’ αυτόν».
3 «Καμία κυβέρνηση δεν πρέπει να υπάρχει με τον στόχο να ελέγχει την ευημερία των ανθρώπων της ή να επιτρέπει μια τέτοια αρχή στις πολιτικές της».
4 «Είναι πάντα λάθος να υποθέτει κανείς ότι όσοι παραπονιούνται με τον ηχηρότερο τρόπο υπέρ του λαού είναι κι αυτοί που ενδιαφέρονται περισσότερο για την ευημερία του».
5 «Καθήκον μας δεν είναι μόνο να φροντίζουμε να γίνεται γνωστό το ορθό, αλλά και να κυριαρχεί».
6 «Ελπίζω να δω να εφαρμόζεται η ασφαλέστερη όλων των μεταρρυθμίσεων… να σταματήσουμε να κάνουμε το κακό».
7 «Το παράδειγμα είναι το σχολείο της ανθρωπότητας. Οι άνθρωποι μαθαίνουν μόνο μ’ αυτό».
8 «Ο βουλευτής σας σάς οφείλει όχι μόνο τη ενεργητικότητά του, αλλά και την κρίση του - και σας προδίδει, αντί να σας υπηρετεί, αν τη θυσιάζει στο βωμό της δικής σας άποψης».
9 «Το μόνο που χρειάζεται για να θριαμβεύσει το κακό, είναι οι καλοί άνθρωποι να μην κάνουν τίποτε».
10 «Όποτε η ελευθερία και η δικαιοσύνη χωρίζονται, καμία τους δεν είναι ασφαλής».
11 «Η εξουσία σταδιακά στερεί τον νου από κάθε ανθρώπινη και ευγενή αρετή».
12 «Ο,τι μπορεί να κάνει κάθε άνθρωπος ατομικά, χωρίς να παραβιάζει τα δικαιώματα των άλλων, έχει το δικαίωμα να το κάνει για τον εαυτό του».
13 «Όλοι οι άνθρωποι έχουν ίσα δικαιώματα, αλλά όχι σε ίσα πράγματα».
14 «Η μεγάλη διαφορά ανάμεσα στον πραγματικό πολιτικό και τον δημαγωγό είναι ότι ο πρώτος βλέπει στο μέλλον και δρα με γνώμονα ανεξίτηλες αρχές και για την αθανασία».
15 «Οι εραστές της ελευθερίας είναι ελεύθεροι».
16 «Οι άνθρωποι είναι κατάλληλοι για ατομικές ελευθερίες κατ’ ευθεία αναλογία της διάθεσής τους να θέσουν ηθικές αλυσίδες στις ορέξεις τους. Κατ’ αναλογία του πόσο η αγάπη τους για τη δικαιοσύνη υπερνικά την αρπακτική τους διάθεση. Κατ’ αναλογία του πόσο η λογική και η νηφαλιότητά τους υπερνικούν τη ματαιοδοξία τους. Κατ’ αναλογία του πόσο περισσότερο είναι διατεθειμένοι να ακούσουν τις συμβουλές των σοφών και καλών έναντι της κολακείας των φαύλων».
17 «Οι άνθρωποι με αχαλίνωτο νου δεν μπορούν να είναι ελεύθεροι. Τα πάθη τους σφυρηλατούν τα δεσμά τους».
18 «Όσο μεγαλύτερη είναι η εξουσία, τόσο πιο επικίνδυνη είναι η κατάχρησή της».
19 «Πείτε μου ποια είναι τα κυρίαρχα συναισθήματα στο μυαλό των νέων ανθρώπων και θα σας πω ποιος θα είναι ο χαρακτήρας της επόμενης γενιάς».
20 «Οι άνθρωποι ποτέ δεν παραδίδουν τις ελευθερίες τους, παρά μόνο υπό κάποια αυταπάτη».
21 «Μεταξύ ενός γενικώς διεφθαρμένου λαού, η ελευθερία δεν μπορεί να υπάρξει για πολύ».
22 «Ο γνήσιος νομοθέτης πρέπει να έχει μια καρδιά γεμάτη ευαισθησία. Πρέπει να αγαπά και να σέβεται τους συνανθρώπους του, και να φοβάται τον εαυτό του».
Ο Λέοναρντ Ριντ παρέθεσε τον Έντμουντ Μπερκ περίπου στα δύο τρίτα των βιβλίων του. Και αν σκεφτείτε τα αποφθέγματα αυτά σε σύνδεση με το έργο του Read, μπορείτε να δείτε γιατί εκτιμούσε τόσο πολύ τον Μπερκ και μοιραζόταν πολλές από τις απόψεις του.
Στο The Path of Duty, ο Read σχολιάζει τις απόψεις του Μπερκ σχετικά με το αμερικανικό πείραμα ελευθερίας: «Αντιμετώπιζε με συμπάθεια και υποστήριζε τις αμερικανικές αποικίες και δεν δίσταζε να διατυπώνει ανοιχτά τις θέσεις του αυτές. Έβλεπε στο μέλλον την Αμερική, πατρίδα των ελεύθερων και γη των γενναίων. Εδώ βρισκόταν η πιο αγνή πρακτική εφαρμογή της ελευθερίας στην παγκόσμια ελευθερία, και η υποστήριξη του Μπερκ βασιζόταν σε ‘ανεξίτηλες αρχές και για την αθανασία’. Σύμφωνα με τη δική μου ανάγνωση της ιστορίας, ποτέ πριν και μετά απ’ αυτόν δεν υπήρξε κάποιος σπουδαιότερος πολιτικός».
Στο The Freedom Freeway, ο Read γράφει ότι ο Έντμουντ Μπερκ είδε τη λύση για τον χωρισμό των αποικιών καθαρότα από οποιονδήποτε άλλον, παραθέτοντας το εξής απόσπασμα:
«Οι άνθρωποι είναι κατάλληλοι για ατομικές ελευθερίες κατ’ ευθεία αναλογία της διάθεσής τους να θέσουν ηθικές αλυσίδες στις ορέξεις τους. Κατ’ αναλογία του πόσο η αγάπη τους για τη δικαιοσύνη υπερνικά την αρπακτική τους διάθεση. Κατ’ αναλογία του πόσο η λογική και η νηφαλιότητά τους υπερνικούν τη ματαιοδοξία τους. Κατ’ αναλογία του πόσο περισσότερο είναι διατεθειμένοι να ακούσουν τις συμβουλές των σοφών και καλών έναντι της κολακείας των φαύλων. Κοινωνία δεν μπορεί να υπάρχει χωρίς μια δύναμη ελέγχου της όρεξης - και όσο λιγότερο αυτή η δύναμη ενυπάρχει στους ανθρώπους, τόσο περισσότερο θα πρέπει να υπάρχει εκτός αυτών. Η αιώνια συνθήκη των πραγμάτων ορίζει ότι οι άνθρωποι με αχαλίνωτο νου δεν μπορούν να είναι ελεύθεροι. Τα πάθη τους σφυρηλατούν τα δεσμά τους».
--
Ο Garry M. Galles είναι καθηγητής οικονομικών στο Pepperdine University. Ανάμεσα στα βιβλία του είναι το Faulty Premises, Faulty Policies (2014), και το Apostle of Peace (2013). Είναι μέλος του Faculty Network του FEE.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 12 Ιανουαρίου 2020 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Foundation for Economic Education και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
