Του Γιάννη Γορανίτη
Οι σύγχρονοι γονείς έρχονται ολοένα και συχνότερα αντιμέτωποι με το ερωτηματικό για τον χρόνο χρήσης ηλεκτρονικών συσκευών από τα παιδιά. Επειδή η απάντηση δεν μπορεί να είναι ούτε σαφής, ούτε να αφορά όλα τα παιδιά, οι περισσότεροι αποφασίζουν αυθαίρετα αγνοώντας τις ανάγκες, τις προτιμήσεις, αλλά και τις ιδιαιτερότητες τους.
Επιχειρώντας να τους βοηθήσει, η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής (ΑΑΡ) δημιούργησε ένα online διαδραστικό εργαλείο υπολογισμού του χρόνου που μπορούν τα παιδιά να περνούν μπροστά σε μια οθόνη, ανάλογα με τις δραστηριότητες, την ηλικία, τα ενδιαφέροντα και βέβαια τα επιτρεπτά διαστήματα. Με αυτό τον τρόπο επικουρεί τους γονείς στη λήψη σωστών αποφάσεων και βοηθάει τα παιδιά να μεγαλώνουν σε έναν ισορροπημένο κόσμο, όπου συνυπάρχει η ψηφιακή και η πραγματική ζωή.
Το εργαλείο της ΑΑΡ με την ενδεικτική ονομασία «Media Time Calculator» είναι ήδη διαθέσιμο δωρεάν για όλους τους κηδεμόνες, ώστε να μπορούν να υπολογίσουν απλά και γρήγορα τον επιτρεπόμενο χρόνο χρήσης media (από κινητά και tablets, μέχρι τηλεόραση και παιχνιδομηχανές). Αφορά παιδιά κάθε ηλικίας, από τη γέννηση μέχρι την ενηλικίωσή τους και προς το παρόν είναι διαθέσιμο στα αγγλικά και στα ισπανικά εδώ.
Τι συνίσταται για τα νήπια
Η σύσταση της AAP για γονείς βρεφών και νηπίων είναι να δίνουν προτεραιότητα στη δημιουργική απασχόληση και το παιχνίδι, χωρίς την παραμικρή επαφή με οθόνες ή άλλες συσκευές. Όπως χαρακτηριστικά τονίζεται στην έκθεση η ψυχαγωγία των νηπίων πρέπει να είναι «unplugged».
Οι εξαιρέσεις ξεκινούν μετά το πρώτο 18μηνο της ζωής τους, και πάλι όμως προτείνεται η ολιγόλεπτη παρακολούθηση ειδικά σχεδιασμένων εκπαιδευτικών και ψυχαγωγικών προγραμμάτων. Είναι μάλιστα επιβεβλημένο ένας κηδεμόνας να παρακολουθεί μαζί με το νήπιο το πρόγραμμα και να του εξηγεί αναλυτικά τι είναι αυτό που βλέπει. Στις εξαιρέσεις χρήσης οθονών περιλαμβάνονται οι βιντεοκλήσεις, αρκεί να μην είναι συχνές και μεγάλες σε διάρκεια.
Για παιδιά προσχολικής ηλικίας
Για παιδιά ηλικίας 2 έως 5 ετών, το όριο χρήσης της οθόνης προσδιορίζεται σε μία ώρα την ημέρα. Προφανώς, η μελέτη δεν αναφέρεται σε οποιοδήποτε πρόγραμμα, αλλά σε υψηλής ποιότητας περιεχόμενο, σχεδιασμένο για αυτή την ευαίσθητη ηλικία. Απαραίτητη κρίνεται και σε αυτό το στάδιο η παρουσία των γονιών, ώστε να βοηθούν τα παιδιά να κατανοούν τι βλέπουν και βέβαια να το διαχωρίζουν από την πραγματικότητα.
Για παιδιά ηλικίας 6 ετών και άνω, συνίσταται η οριοθέτηση απαράβατων κανόνων και συγκεκριμένου χρονικού πλαισίου παρακολούθησης τηλεόρασης και χρήσης πολυμέσων, παιχνιδιών κλπ. Εκτός από τον χρόνο, ο κηδεμόνας είναι απαραίτητο να γνωρίζει και το περιεχόμενο των media που «καταναλώνει» το παιδί και να είναι βέβαιος ότι δεν «ροκανίζει» χρόνο από τη φυσική δραστηριότητα, το παιχνίδι και τον επαρκή ύπνο. Απαραίτητο επίσης θεωρείται να αποσυνδεθούν συγκεκριμένες δραστηριότητες από τη χρήση οθονών: π.χ. τα γεύματα, οι βόλτες, η ξεκούραση στο υπνοδωμάτιο και αυτό να τηρείται τόσο από τα παιδιά, όσο και από τους γονείς.
Για παιδιά σχολικής ηλικίας και εφήβους
Σε αυτό το στάδιο, ο έλεγχος γίνεται αναμφίβολα δυσχερέστερος, αλλά συνεχίζει να είναι απαραίτητος. Η ΑΑΡ συστήνει λελογισμένη χρήση των συσκευών και θεωρεί ότι πρωταρχικό μέλημα των γονιών είναι να εξισορροπούν τη χρήση πολυμέσων και οθονών με άλλες δραστηριότητες –και δη την άσκηση και την επαφή με συνομήλικούς τους.
Χρυσός κανόνας δεν υφίσταται και με δεδομένο ότι η τεχνολογία αναπτύσσεται εκρηκτικά, ο χρόνος πρέπει να προσαρμόζεται στο εκάστοτε παιδί. Όπως εξάλλου τονίζουν οι ειδικοί, η καθολική απαγόρευση δεν συνίσταται, καθώς τα σύγχρονα παιδιά μεγαλώνουν σε ένα διαρκώς εκτεινόμενο ψηφιακό περιβάλλον από το οποίο θα νιώθουν εντελώς αποκλεισμένα σε περίπτωση απαγόρευσης. Η ορθολογική χρήση είναι το μυστικό και γι' αυτό οι γονείς πρέπει να θέτουν συγκεκριμένα όρια –τόσο χρόνου όσο και ποιότητας.
Όπως τονίζει η επικεφαλής της σχετικής μελέτης, Yolanda (Linda) Reid Chassiakos (προφανώς ελληνικής καταγωγής): «Οι γονείς παίζουν σημαντικό ρόλο στο να βοηθήσουν τα παιδιά και τους εφήβους να περιηγηθούν στο περιβάλλον των σύγχρονων media και να μάθουν πώς να συμπεριφέρονται offline. Στόχος της AAP και των παρεχόμενων εργαλείων είναι να βοηθήσουμε τους γονείς να καταστήσουν θετική την εμπειρία των παιδιών τους με τα ψηφιακά μέσα».
