Του Γιάννη Γορανίτη
Αν μπορεί λέει; Όχι μόνο μπορεί, αλλά διδάσκει και σε άλλους πώς να το κάνουν: μια απλή αναζήτηση στη Google με τη φράση: «πώς να ρίξετε μια εκλεγμένη κυβέρνηση» (“how to overthrow an elected government”) αποφέρει 20.000.000 αποτελέσματα. Ηλίου φαεινότερον. Τα ακριβοπληρωμένα στελέχη του αμερικανικού κολοσσού ξημεροβραδιάζονται πίσω από τα πληκτρολόγια, προκειμένου να ανεβάζουν και να ρίχνουν κυβερνήσεις. Πόσο μάλλον όταν πρόκειται για τη μικρή αλλά θαρραλέα Ελλαδίτσα που σηκώνει το ανάστημα απέναντι στα βδελυρά σχέδιά τους.
Όχι, δεν πέσαμε στα ληγμένα. Ή τουλάχιστον όχι ακόμη.
Μία δημοσίευση (ή μάλλον αναδημοσίευση) στο left.gr με τον πρόδηλο τίτλο: «Η Google μπορεί να ρίξει τον Τσίπρα» (έτσι, χωρίς ερωτηματικό) αποτέλεσε την αφορμή για τον προβληματισμό αυτό. Μπορείτε να τη διαβάσετε αναλυτικά ΕΔΩ για να σχηματίσετε άποψη, αλλά αν δεν έχετε χρόνο να σπαταλήσετε συνοψίζουμε στο εξής: η Google διαπλέκεται με τους εγχώριους νταβατζήδες των media με αποκλειστικό στόχο τη διάδοση αντικυβερνητικών μηνυμάτων. Αυτό. Η ανάλυση είναι μάλλον αμφιλεγόμενη, αφού περνά από τη φοροδιαφυγή στην κατάταξη των Google news και από τις διαφημίσεις που εμφανίζονται στον browser έως τη συνάντηση του πρώην πρωθυπουργού με τον CEO της εταιρείας.
Απορίας άξιο είναι βέβαια ότι το όνομα του πρωθυπουργού κ. Τσίπρα αναφέρεται μόνο μία φορά: στον τίτλο. Στις υπόλοιπες 1.315 λέξεις του κειμένου δεν υπάρχει ούτε νύξη.
Τι θα ρωτούσε ο καχύποπτος αναγνώστης;
Ο αρθρογράφος ξεκινά από τη διαπίστωση ότι η Google φοροδιαφεύγει, αφού δεν δηλώνει (όλα) τα κέρδη της εντός της εκάστοτε χώρας στην οποία δραστηριοποιείται. Γεγονός προφανώς γνωστό και πολυσυζητημένο. Τα ευρωπαϊκά δικαστήρια, άλλωστε, έχουν πολλάκις ασχοληθεί με τη συγκεκριμένη αλλά και δορυφορικές υποθέσεις φοροδιαφυγής, ενώ πολυετής είναι η διαμάχη της εταιρείας με την Ευρωπαϊκή Ένωση για ζητήματα που άπτονται της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας. Πρόκειται λοιπόν για αδιαμφισβήτητες διαπιστώσεις.
Η απλή –ίσως και απλοϊκή– σκέψη που ακολουθεί είναι ότι μια εταιρεία κολοσσός που φοροδιαφεύγει θέλει να τα έχει καλά με την εκάστοτε τοπική κυβέρνηση προκειμένου να συνεχίσει να φοροδιαφεύγει. Σωστά; Σωστότατα, θα απαντούσε ο καχύποπτος αναγνώστης. Αν δεχτούμε ότι το έκανε και πριν, πρέπει να διερευνήσουμε τι συμβαίνει πλέον (κάτι που μάλλον διέφυγε από τον συντάκτη του άρθρου). Δύο τινά: α) η Google σταμάτησε να φοροδιαφεύγει στην Ελλάδα, ή β) τα «έκανε πλακάκια» και με τη νυν κυβέρνηση. Αν είχε συμβεί το (α) θα το είχαμε πληροφορηθεί μετά τυμπανοκρουσιών και στα κρατικά ταμεία θα είχε ήδη εισρεύσει πακτωλός εσόδων. Αν είχε συμβεί το (β)… Αφήστε, δεν θέλουμε ούτε να το φανταστούμε.
Διαπλεκόμενοι, αλλά μπερδεμένοι
Μια απαραίτητη υποσημείωση είναι ότι η επιχειρηματολογία του αρθρογράφου αναφορικά με τις τακτικές φοροαποφυγής της Google αντλείται από ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε το 2012 στην εφημερίδα «Τα Νέα» με τίτλο «Πώς η Google ξεγλιστρά από το ραντάρ της Εφορίας». Ουδέν μεμπτό ως εδώ, αλλά όποιος διάβασε την (ανα)δημοσίευση του left.gr από την αρχή δεν μπορεί παρά να στάθηκε στο απόσπασμα όπου ξεσκεπάζει τη διαπλοκή:
Αντιγράφουμε: «Μια συγκριτική καταγραφή των κυρίως προβαλλομένων ιστοσελίδων από τον συγκεκριμένο ισότοπο της Google αποκαλύπτει ότι τα βασικά θέματα της ημέρας αλλά και τα κύρια στις κατηγορίες επιλέγονται -σχεδόν πάντα- από έξι μεγάλους ειδησεογραφικούς ομίλους, οι κυριότεροι εκ των οποίων είναι: Tanea.gr, tovima.gr in.gr του Δημοσιογραφικού Οργανισμού Λαμπράκη, συμφερόντων του Σταύρου Ψυχάρη, ο γιος του οποίου διετέλεσε βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας, επί πρωθυπουργίας Αντώνη Σαμαρά».
Λογικό; Λογικότατο, θα απαντούσε ο καχύποπτος αναγνώστης.
Πάρτε μια βαθιά ανάσα πριν προχωρήσετε στο συμπέρασμα: η εφημερίδα του ΔΟΛ που καταγγέλλει τη Google για φοροδιαφυγή διαπλέκεται μαζί της, προκειμένου να περνά αντικυβερνητικά δημοσιεύματα μέσω Google news. Πρέπει λοιπόν να αποφασίσουμε αν πρόκειται για διαπλεκόμενους με τη Google ή για αντιπάλους της. Αλλά ας μην προτρέχουμε. Μπορεί απλώς να μπερδεύτηκαν.
Ο κατευθυνόμενος αλγόριθμος των Google news
Η επιχειρηματολογία του αξιομνημόνευτου κειμένου χτίζεται γύρω από το βασικό άξονα της υπερπροβολής συγκεκριμένων sites μέσω της Google. Αντιγράφουμε και πάλι: «Η δύναμη που αποκτούν τα sites που υπερπροβάλλονται από τη Google και η "ηχώ" των απόψεων που προωθούνται από τον αλγόριθμό της, χρησιμοποιούνται για την άσκηση πιέσεων στην κυβέρνηση, καθώς και για τη νομή της διαφημιστικής πίττας».
Εν ολίγοις μας αναλύει τη θεωρητική παραδοχή ότι η χειραγώγηση της κοινής γνώμης ποτέ δεν ήταν ευκολότερη. Η Google ελέγχει τους πομπούς και κατ' επέκταση τους δέκτες. Μετατρέπεται σε έναν πανίσχυρο πυλωρό που ελέγχει τη ροή και τη διάχυση της ενημέρωσης, αλλά και των συνοδευτικών διαφημιστικών κονδυλίων. Πειστικό; Πειστικότατο, θα απαντούσε ο καχύποπτος. Πριν συμφωνήσουμε μαζί του ας δούμε περί τίνος πρόκειται:
Ο περιβόητος αλγόριθμος της Google είναι μια από τις πλέον συζητημένες πτυχές της δραστηριότητάς της. Εκατοντάδες εργαζόμενοι ασχολούνται με τη διαμόρφωση και τη συνεχή αναβάθμισή του. Υπολογίζεται ότι ετησίως κυκλοφορούν περίπου εξακόσιες αναβαθμίσεις, οι οποίες διορθώνουν σε μικρό ή μεγαλύτερο βαθμό τον τρόπο ταξινόμησης των αποτελεσμάτων. Το 2009 (τυχαίο;) η εταιρεία κατέθεσε την αίτηση για μια πατέντα με τίτλο: «Συστήματα και Μέθοδοι για την κατάταξη των ειδησεογραφικών κειμένων». Η πατέντα αυτή ανανεώθηκε το 2012 (γκουχ, γκουχ, κι αυτό τυχαίο;) και όσοι έχουν όρεξη και χρόνο (που εξοικονόμησαν προσπερνώντας την ανάγνωση του άρθρου), μπορούν να διαβάσουν αναλυτικά το κείμενο σε αυτό το link.
Σας γλυτώνουμε γι' ακόμη μια φορά από τον κόπο και συνοψίζουμε: η κατάταξη των άρθρων που εμφανίζονται αποτελεί έναν συνδυασμό πολλών παραμέτρων (τουλάχιστον 12), μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται η σχετικότητα με τον όρο αναζήτησης, ο αριθμός των σχετικών ειδήσεων που έχει «ανεβάσει» το εκάστοτε site, ο όγκος κάθε κειμένου, η ταχύτητα που ανέβηκε, η διάδραση με τους χρήστες.
Τι μας λένε όλα αυτά; Ότι ο τρόπος που χρησιμοποιεί η Google για να αναδεικνύει ή να υποβαθμίζει τις δημοσιεύσεις ειδησεογραφικών sites βασίζεται σε έναν προηγμένο αλγόριθμο. Σίγουρα όχι αλάνθαστο, αλλά προηγμένο. Τα σφάλματα που παρατηρεί οποιοσδήποτε χρησιμοποιεί το Google News για την ενημέρωσή του είναι αρκετά, αλλά μάλλον δύσκολα μπορούν να αποδοθούν σε ανθρώπινο παράγοντα. Δυσκολευόμαστε δηλαδή να πιστέψουμε ότι η Google απασχολεί υπαλλήλους για να ανεβάζουν ψηλότερα στην κατάταξη δημοσιεύματα μη αρεστά στην εκάστοτε κυβέρνηση. Ναι, αλλά γιατί συμβαίνει; θα ρωτήσει ο καχύποπτος. Απλώς, γιατί τα sites αυτά έχουν μεγαλύτερη επισκεψιμότητα, γιατί άλλα sites τα αντιγράφουν, αλλά και γιατί οι χρήστες τους μοιράζονται περισσότερο τα άρθρα σε social media.
Παρεμπιπτόντως ο αρθρογράφος αναφέρεται στο ανύπαρκτο (ΜHN κάνετε κλικ, πηγαίνει σε ένα spam site) googlenews.gr, αντί για το news.google.gr. Ενδεικτικό κι αυτό της εμβάθυνσης στο αντικείμενο.
Ο καχύποπτος θέλει παραδείγματα
Καλά όλα αυτά, αλλά πολύ τεχνικά. Ο καχύποπτος αναγνώστης επιμένει ότι η Google συνεχίζει να προβάλλει τις αντικυβερνητικές δημοσιεύσεις. Θέλει χειροπιαστά παραδείγματα περί του αντιθέτου.
Πάμε λοιπόν να δούμε:
Παράδειγμα 1ο: Αναζητώντας «ΣΥΡΙΖΑ»
Από τα 20 πρώτα αποτελέσματα της αναζήτησης της λέξης «ΣΥΡΙΖΑ» δεν υπάρχει ούτε ένα επικριτικό για την κυβέρνηση. Τα 18 αφορούν το πόθεν έσχες του Κ. Μητσοτάκη, ενώ στα 10 πρώτα συγκαταλέγονται τα σχετικά δημοσιεύματα της Εφημερίδας των Συντακτών και του TVXS.gr.
Παράδειγμα 2ο: Αναζητώντας «ΤΣΙΠΡΑΣ»
Στα 14 πρώτα αποτελέσματα της αναζήτησης της λέξης «ΤΣΙΠΡΑΣ» συγκαταλέγονται δεκατρία που καταγράφουν απλώς τη συνάντηση με τους αγρότες, ένα «ελαφρώς» επικριτικό (με τον τίτλο: «Στη λογική του “διαίρει και βασίλευε” βλέπει τους αγρότες ο Τσίπρας» του NewsBomb), αλλά και αρκετά με θετική χροιά–δεδομένων των συγκυριών. Παρατηρούμε παράλληλα ότι εμφανίζονται δημοσιεύσεις από όχι και τόσο δημοφιλή site όπως το Pontos News, το Candia News, το Dikaiologitika κ.α.
Παράδειγμα 3ο: Αναζητώντας «ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ»
Στο σύνολο τους τα αποτελέσματα αφορούν στις δηλώσεις του κου Μουζάλα, χωρίς καν ένα επικριτικό ή έστω σχολιαστικό άρθρο. Μεταξύ των πρώτων sites στη λίστα περιλαμβάνεται το koutipandoras, o lykavitos και το nocomments.gr.
Ναι αλλά μήπως μαγειρέψατε τις αναζητήσεις; θα ρωτήσει ο καχύποπτος. Μα, αναζητήσαμε: «Σύριζα», «Τσίπρας», «Προσφυγικό». Αν ήμουν Google και ήθελα να πριονίσω την καρέκλα του πρωθυπουργού σε αυτές τις αναζητήσεις θα συγκέντρωνα τα βέλη μου. Ο καχύποπτος όμως επιμένει και αναγκαστικά πάμε στο 4ο και τελευταίο παράδειγμα:
Την αρχική σελίδα του Google News με τις πιο δημοφιλείς ειδήσεις της ημέρας.
Σκρολάραμε μέχρι την 13η κατά σειρά είδηση για να εντοπίσουμε μια «αντικυβερνητική» είδηση, που και αυτή είναι η αναδημοσίευση μιας δήλωσης του κου Μητσοτάκη στο BBC.
Συμπέρασμα: αν η Google πραγματικά θέλει να ρίξει τον κύριο Τσίπρα, κάτι κάνει εντελώς λάθος.
Υ.Γ. 1: Η αναφορά σχετικά με τις Διαφημίσεις της Google δεν επιδέχεται καν κριτικής. Δεν είναι υποχρεωτικό. Όποιος εκδότης, site, blog κ.λπ. το επιθυμεί εντάσσεται στο πρόγραμμα των Google Ads. Και πιστέψτε μας, τα έσοδα δεν είναι άξια λόγου. Ή τέλος πάντων ικανά να συντηρήσουν ένα σοβαρό ειδησεογραφικό site στην Ελλάδα.
Υ.Γ.2: Το κείμενο δεν έχει σκοπό να υπερασπιστεί τις τακτικές της Google. Πράγματι πρόκειται για έναν κολοσσό με συγκεντρωτικές και μονοπωλιακές τάσεις. Θα βάλουμε πρώτοι πλάτη σε όποιον απαιτήσει από την εταιρεία να αποδίδει υψηλότερους φόρους, συγγενικά δικαιώματα στους κατόχους πνευματικής ιδιοκτησίας, ποσοστά επί των κερδών στους παραγωγούς περιεχομένου.
Υ.Γ.3: Αν συνεχίζει να επιμένει ο καχύποπτος, έχω να του πω ότι με κούρασε. Και ότι κούρασε γενικά.
[Φωτ.:Άλλοι βλέπουν το Doodle που είχε ετοιμάσει η Google για τις ελληνικές εκλογές. Ο καχύποπτος βλέπει μία σαφή ένδειξη της εμπλοκής της στην εγχώρια πολιτική πραγματικότητα.]
