Του Γιάννη Παλιούρη
Θα καταλήξουν σε εμπορική συμφωνία ΗΠΑ και Κίνα; Θα επιβληθούν εκατέρωθεν νέοι δασμοί; Η Ευρώπη θα μπει και εκείνη με τη σειρά της στο παιχνίδι, επιβάλλοντας περιορισμούς στις κινεζικές εταιρείες; Τελικά γιατί προέκυψε τώρα αυτός ο εμπορικός πόλεμος που απειλεί το σύνολο της παγκόσμιας οικονομίας; Ή μήπως βρισκόμαστε ενώπιον μιας βαθύτερης διαμάχης;
Οι περισσότεροι μπορεί να αγνοούν τη φράση «Made in China 2025», αλλά σύμφωνα με πολλούς αναλυτές πρόκειται για την πραγματική αιτία του εμπορικού πολέμου που έχει ξεσπάσει μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας. Και αυτό γιατί το συγκεκριμένο πρόγραμμα αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της πολιτικής του Πεκίνου να καταστεί δεσπόζων παίκτης σε 10 στρατηγικές βιομηχανίες. Σύμφωνα, λοιπόν, με αυτή την προσέγγιση ο εμπορικός πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας δεν είναι παρά η επιφάνεια των πραγμάτων. Η πραγματική σύγκρουση έρχεται από το… μέλλον και αφορά την επικράτηση σε κρίσιμους τεχνολογικούς τομείς, που θα κρίνει τελικά και τις παγκόσμιες ισορροπίες σε βάθος πολλών δεκαετιών.
Εκπονημένο ήδη από 2015, το πρόγραμμα «Μade in China 2025» έχει ως στρατηγικό στόχο δέκα τομείς στους οποίους πρέπει προωθηθεί η κινεζική αριστεία: πληροφορική, ρομποτική, αεροδιαστημική τεχνολογία, πλοία υψηλής τεχνολογίας, σιδηροδρομικές μεταφορές, εξοικονόμηση ενέργειας και νέα «πράσινα» οχήματα, εξοπλισμός παραγωγής, νέα υλικά, φάρμακα και ιατροτεχνολογικά προϊόντα και γεωργικά μηχανήματα.
Πως αποτιμούν οι ΗΠΑ την στρατηγική του Πεκίνου; Η απάντηση του Πίτερ Ναβάρο, οικονομολόγου και συμβούλου του Ντ. Τραμπ σε θέματα εμπορίου, στην τηλεόραση του Bloomberg είναι αποκαλυπτική: «Η Κίνα, κατά την άποψή μου, με το σχέδιο «Made in China 2025» ουσιαστικά είπε στον υπόλοιπο κόσμο “θα κυριαρχήσουμε σε κάθε αναδυόμενη βιομηχανία και επομένως οι οικονομίες σας δεν πρόκειται να έχουν μέλλον”».
Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, ότι οι περισσότερες κυρώσεις της Ουάσιγκτον στοχεύουν κινεζικές επιχειρήσεις, κρίσιμες για την υλοποίηση του «Μade in China 2025». Τυχαία δεν είναι και η έρευνα της γερμανικής υπηρεσίας κυβερνοασφάλειας (BSI) για το κατά πόσο η Huawei συνιστά απειλή, όπως φέρεται να δήλωσε ο υπουργός Οικονομίας, Πέτερ Αλτμάιερ. H Γερμανία έχει πρόσφατη πικρή εμπειρία από την γιγάντωση φαινομενικά «ακίνδυνων» κινεζικών εταιρειών. Η εξαγορά της Κuka, του ηγέτη στην αγορά ρομποτικών εφαρμογών, από την κινεζική Midea, προκάλεσε σοκ στους επιχειρηματικούς και πολιτικούς κύκλους του Βερολίνου.
Ο αντίλογος του Πεκίνου είναι ότι ένα σαφώς καθορισμένο σχέδιο όπως το MIC2025 θα μπορούσε να βοηθήσει τη χώρα να ξεφύγει από την παγίδα του μέσου εισοδήματος που μαστίζει πολλές αναπτυσσόμενες οικονομίες. Επιπλέον, Κινέζοι αξιωματούχοι τονίζουν ότι αντίστοιχα προγράμματα ακολούθησαν τις προηγούμενες δεκαετίες χώρες όπως η Γερμανία, η Ιαπωνία και η Βόρεια Κορέα, με αποτέλεσμα να βρίσκονται σήμερα στην αιχμή της καινοτομίας.
Με μια αξιοσημείωτη διαφορά όμως: τον βαθμό στον οποίο η κινεζική κυβέρνηση ελέγχει κεντρικά τις επιχειρήσεις και πρακτικά τις χρησιμοποιεί ως το μακρύ χέρι της στη Δύση.
Σε κάθε περίπτωση η Κίνα δεν αναμένεται να εγκαταλείψει το MIC2025 υπό οποιεσδήποτε συνθήκες πίεσης. Από την άλλη, όμως, ούτε η Δύση θα παραμείνει απαθής, με κίνδυνο να ξεπεραστεί από τις εξελίξεις και να βρεθεί σε οικονομικά, και κατ' επέκταση γεωπολιτικά, μειονεκτική θέση στο μέλλον.
