Του Γιάννη Παλιούρη
Χιούστον, όλα καλά. Βοηθάμε στο… πότισμα. Αυτή είναι μια διόλου απίθανη απάντηση που θα ακούσουν οι υπεύθυνοι στο Κέντρο Ελέγχου της NASA στο Τέξας τα επόμενα χρόνια. Και δεν θα είναι πρωταπριλιάτικο αστείο αφού οι αγρότες που αρδεύουν τα κτήματά τους και έρχονται αντιμέτωποι με το πρόβλημα της ξηρασίας σύντομα θα αποκτήσουν έναν πολύτιμο βοηθό και μάλιστα από το… διάστημα.
Το 2018 επιστήμονες συνέδεσαν στο Διαστημικό Σταθμό το υπερευαίσθητο όργανο ECOSTRESS που τώρα τίθεται σε λειτουργία. Αποστολή του: να συλλέξει στοιχεία σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο τα φυτά χρησιμοποιούν νερό, σε ολόκληρο τον κόσμο.
Το πρόγραμμα ECOsystem Spaceborne Thermal Radiometer Experiment on Space Station (ECOSTRESS)) βοηθά τους επιστήμονες να απαντήσουν σε τρία βασικά ερωτήματα:
-Πώς αντιδρούν τα φυτά στην ξηρασία;
-Τι συμβαίνει με τη χρήση νερού από τα φυτά κατά τη διάρκεια μιας ημέρας;
-Μπορεί η ευπάθεια στην ξηρασία να αντιμετωπιστεί μέσω συχνότερης παρακολούθησης;
Σύμφωνα με τον Τζόσουα Φίσερ, ερευνητή του εργαστηρίου Jet Propulsion της NASA και επικεφαλής του ECOSTRESS, το πρόγραμμα αφορά τη μέτρηση της θερμοκρασίας στην επιφάνεια της Γης, η οποία αντικατοπτρίζει τη θερμική καταπόνηση των φυτών. «Με τη μέτρηση της θερμοκρασίας μπορούμε να κατανοήσουμε πόσο νερό χρησιμοποιούν τα φυτά. Για παράδειγμα αν έχουμε δύο φυτά και το ένα είναι ποτισμένο, αυτό θα είναι πιο δροσερό και θα μπορούμε να το δούμε από το διάστημα», εξηγεί ο Φίσερ.
Οι αισθητήρες του ECOSTRESS θα λαμβάνουν μετρήσεις σε διάφορες ώρες της ημέρας, χάρη στην τροχιά του Διαστημικού Σταθμού. Αυτό είναι σημαντικό πλεονέκτημα καθώς τα φυτά λειτουργούν διαφορετικά στη διάρκεια της ημέρας.
Όταν τα φυτά έχουν αρκετό νερό, ανοίγουν πόρους στα φύλλα τους για να πάρουν διοξείδιο του άνθρακα και να επιτελέσουν τη φωτοσύνθεση. Κατά το άνοιγμα των πόρων χάνουν υγρασία. Εντούτοις ένα φυτό που δεν διαθέτει την απαιτούμενη ποσότητα νερού θα κλείσει τους πόρους του αρκετά νωρίτερα πριν ξεραθεί. Έτσι, όμως, θα είναι θερμότερο, μια μεταβολή που το ECOSTRESS, μπορεί να εντοπίσει από εκατοντάδες χιλιόμετρα πάνω από την επιφάνεια της Γης.
Στόχος, λοιπόν, του προγράμματος είναι να παρέχει στους αγρότες έγκαιρη και έγκυρη πληροφόρηση σχετικά με την ενυδάτωση της σοδειάς τους. Αν τα φυτά τους έχουν πλεόνασμα νερού θα μπορούν να μειώνουν το πότισμα, εξοικονομώντας πολύτιμους υδάτινους πόρους. Αν πάλι οι καλλιέργειες βρίσκονται ένα βήμα πριν να ξεραθούν, αλλά αυτό δεν είναι εμφανές με το ανθρώπινο μάτι, το ECOSTRESS θα προειδοποιεί σχετικά ώστε να μην χαθεί η σοδειά.
Επιπλέον οι ερευνητές θα μπορούν αν καθορίσουν με ακρίβεια το πόσο νερό εξατμίζεται από τα φυτά, στοιχείο που θα αποκαλύψει ποια φυτά ανταποκρίνονται αποτελεσματικά σε περιόδους ξηρασίας, ώστε να επιλέγεται η κατάλληλη ποικιλία καλλιέργειας, για το κατάλληλο περιβάλλον, την κατάλληλη εποχή. Όλα τα παραπάνω στοιχεία θα είναι τελικά διαθέσιμα στους αγρότες, ώστε να λαμβάνουν καλύτερες αποφάσεις και να μειώσουν το ρίσκο των καλλιεργειών τους.
To πρόγραμμα ECOSTRESS δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια ακόμα πτυχή που θέλει τα Μεγάλα Δεδομένα να «εισβάλουν» στην γεωργική παραγωγή ώστε να της προσδώσουν επιστημονική παρά εμπειρική χροιά. Ενδεικτική είναι η περίπτωση της Farmers Business Network, μιας start up με ειδίκευση στα Data Analytics που σχετίζονται με τη γεωργία, η οποία έχει λάβει χρηματοδότηση εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων.
Σε παγκόσμιο επίπεδο οι επενδύσεις σε εταιρείες αγροτεχνολογίας αυξάνονται κατά 80% ετησίως από το 2012, καθώς οι επενδυτές συνειδητοποιούν ότι η ψηφικοποίηση της παραγωγής μπορεί να φέρει επανάσταση στη γεωργία και κυρίως να θρέψει τα 9,8 δισεκατομμύρια ανθρώπους που αναμένεται να φτάσει ο παγκόσμιος πληθυσμός το 2050, χωρίς να τιναχτεί στον αέρα η ήδη τρωθείσα κλιματική ισορροπία της Γης.
