Ο Ρίσι Σούνακ καλείται να φέρει σε πέρας μια σχεδόν αδύνατη αποστολή. Καλείται να πετύχει δημοσιονομική πειθαρχία έχοντας μια κοινή γνώμη που είναι σθεναρά αντίθετη στην επανάληψη των προυπολογισμών λιτότητας των Τόρις. Και όλα αυτά με ένα διχασμένο Συντηρητικό Κόμμα. Η εξίσωση δείχνει τις πιθανότητες πολιτικής αποτυχίας του Σούνακ, εκτιμά ο Κέβιν Φέδερστοουν καθηγητής της έδρας Σύγχρονων Ελληνικών Σπουδών «Ελευθέριος Βενιζέλος» του London School of Economics. Εκτιμά ότι η νέα κυβέρνηση θα είναι φειδωλή όσον αφορά τα μέτρα στήριξης στο ενεργειακό, μιλά για το ενδεχόμενο να βρεθεί αντιμέτωπη με απεργίες και εξηγεί τον βαθμό δυσκολίας να αποκαταστήσει την αξιοπιστία της χώρας στις αγορές. Αγώνας πολύ πιο δύσκολος μετά τις δημοσιονομικές παλινωδίες της Λιζ Τρας, αλλά και το γεγονός ότι θα κληθεί να λάβει αντιδημοφιλή μέτρα, όταν η κοινή γνώμη ζητά μαζικά μετρα στήριξης.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
Ποιές είναι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο Ρίσι Σούνακ και πώς θα καταφέρει να καθησυχάσει τις αγορές;
Δεν είναι καλή στιγμή για τους νεοφιλελεύθερους στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η πρόθεση να μειωθεί το κράτος και να περικοπούν οι φόροι έρχεται σε αντίφαση με το κοινό αίσθημα για κρατική στήριξη προς τις επιχειρήσεις και τους ψηφοφόρους. Το Ηνωμένο Βασίλειο δεν μπορεί από τη μια πλευρά να έχει χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές τύπου ΗΠΑ και από την άλλη πρότυπα ευημερίας ηπειρωτικής Ευρώπης.
Μειώσεις φόρων που δεν δικαιολογούνται δημοσιονομικά, όπως είχε κάνει ο Ρέιγκαν, δεν λειτουργούν εάν δεν έχεις ένα νόμισμα όπως το δολάριο. Ο Μπόρις Τζόνσον είχε μετατοπίσει την οικονομική πολιτική στο Κέντρο και σήμερα η κοινή γνώμη είναι σθεναρά αντίθετη στην επανάληψη των προϋπολογισμών λιτότητας των Τόρις του 2010. Η βασική δέσμευση του Σούνακ είναι ότι θα αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη των αγορών στο Ηνωμένο Βασίλειο: Αυτό θα είναι το τεστ που θα κρίνει την απόδοσή του. Αλλά δεν μπορεί να το κάνει με όρους αγορών, ανακτώντας ταυτόχρονα την απαιτούμενη πολιτική υποστήριξη.
Χθες στην πρώτη του ομιλία ως πρωθυπουργός, έξω από την Ντάουνινγκ Στριτ, ο Σούνακ έκανε λόγο για βαθιά οικονομική κρίση και προιδέασε για δύσκολες αποφάσεις. Τι περιθώρια έχει να πάρει μη δημοφιλή μέτρα;
Αντιμετωπίζει μια σχεδόν αδύνατη πρόκληση: Τη συμφιλίωση αντιφατικών πολιτικών στόχων, μεταξύ των οποίων μια κληρονομημένη υπόσχεση για καλύτερη κοινωνική ένταξη και την αποκατάσταση της δημοσιονομικής πειθαρχίας. Ένα βασικό τεστ είναι ο αγώνας μεταξύ κυβέρνησης και αγορών: Να τους πείσει ότι τα σχέδιά του θα λειτουργήσουν, να αποκαταστήσει την αξιοπιστία. Αυτός ο αγώνας έχει γίνει πολύ πιο δύσκολος μετά τις δημοσιονομικές παλινωδίες της Λιζ Τρας, η οποία προσέφερε μεγάλες φοροελαφρύνσεις χωρίς να δικαιολογούνται δημοσιονομικά, λειτουργώντας ως ένας ιδεολογικός τζιχαντιστής.
Ο Σούνακ δεσμεύτηκε χθες να βάλει τις ανάγκες των πολιτών πάνω από την πολιτική. Ωστόσο, χωρίς να αποκαταστήσει την πολιτική ενότητα μέσα στους Τόρις, θα μπορέσει να επιβάλει τα απαραίτητα μέτρα;
Μετά τα λάθη της κυβέρνησης Τρας, η δημόσια υποστήριξη για τους Συντηρητικούς έχει καταρρεύσει. Οι δημοσκοπήσεις καταδεικνύουν ένα είδος λήθης για το κόμμα και παρ’ ότι δεν αποτελούν ένα αξιόπιστο τεστ για τις επόμενες κάλπες (που δεν χρειάζεται να πραγματοποιηθούν πριν το 2024), οι προοπτικές για πολιτική ανάκαμψη φαίνονται πολύ μικρές εάν το κυρίαρχο θέμα συζήτησης είναι η οικονομία.
Οι Συντηρητικοί φυσικά μπορούν κάλλιστα να παίξουν το χαρτί των «πολιτιστικών πολέμων», ότι τα κόμματα της αντιπολίτευσης κομίζουν αξίες ξένες προς το εκλογικό σώμα και τα πραγματικά προβλήματα. Επίσης ένα επικείμενο κύμα απεργιών στην βρετανική βιομηχανία θα εξοργίσει τους ψηφοφόρους και θα προκαλέσει πολιτικές δυσκολίες στο Εργατικό Κόμμα.
Αυτοί οι παράγοντες μπορούν κάπως να μετριάσουν τις απώλειες. Αλλά το να είσαι στην κυβέρνηση κατά τη διάρκεια μιας οικονομικής ύφεσης, με το κόστος ζωής να αυξάνεται για τους ψηφοφόρους με μεσαία και χαμηλότερα εισοδήματα, παραπέμπει σε σχεδόν βέβαιη ήττα.
Μπορεί ένας χειμώνας γεμάτος απεργίες να βραχυκυκλώσει τις όποιες προσπάθειες του Σούνακ να ανατάξει την οικονομία;
Ακούγεται οξύμωρο, αλλά όπως προανέφερα, οι απεργίες θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους Συντηρητικούς: Η δημόσια οργή για την ταλαιπωρία που προκαλούν στην κοινωνία οι απεργίες μπορεί να τροφοδοτήσουν την πολιτική σύγκρουση. Σας θυμίζω ότι η Θάτσερ είχε αποκαλέσει τους απεργούς «εχθρούς εκ των έσω». Προς το παρόν βέβαια, το κλίμα είναι υπέρ των απεργών και το κοινό δείχνει συμπάθεια στις νοσοκόμες και σε άλλους κλάδους που απειλούν με απεργίες. Πρέπει να περιμένουμε μέχρι να γίνουν πραγματικά οι απεργίες.
Τη συνταγή εκτιμάτε ότι θα ακολουθήσει για την ενεργειακή κρίση;
Η κυβέρνηση πιθανότατα θα λάβει βραχυπρόθεσμα μέτρα. Δεν θα δεσμευτεί σε μακροπρόθεσμες πολιτικές, ποντάροντας στην βελτίωση του κλίματος στις διεθνείς αγορές ενέργειας. Ο Σούνακ δεν έχει πολλές εναλλακτικές αν επιθυμεί να αποκαταστήσει γρήγορα την αξιοπιστία της Βρετανίας στις αγορές.
Αρκετοί υποστηρίζουν ότι η τεράστια οικογενειακή του περιουσία του «πρωθυπουργού - κροίσου», όπως τον αποκαλούν, τον απομακρύνει από τον μέσο ψηφοφόρο και τα προβλήματά του. Ποια η γνώμη σας;
Ο Σούνακ είναι απίστευτα πλούσιος. Αλλά πολλά από τα έσοδα του προέρχονται από την βαθύπλουτη σύζυγό του. Πιο σημαντικά ωστόσο για τους ψηφοφόρους είναι το σκάνδαλο φοροδιαφυγής στο οποίο ενεπλάκη η σύζυγός του, όπως και η αποκάλυψη ότι ο ίδιος είχε επιλέξει να κρατήσει την πράσινη κάρτα του για διαμονή στις ΗΠΑ, παρ’ ότι ήταν βουλευτής του βρετανικού κοινοβουλίου.
Εν ολίγοις, ο Σούνακ δεν έχει το χάρισμα του Μπόρις Τζόνσον, γίνεται Πρωθυπουργός σε μια απίστευτα δύσκολη οικονομική συγκυρία (πιθανώς χειρότερη από την κρίση του 2008), ενώ το Συντηρητικό Κόμμα είναι πολύ διχασμένο. Αυτη η εξίσωση υποδηλώνει τις αυξημένες πιθανότητες μιας πολιτικής του αποτυχίας.
* Ο Κέβιν Φέδερστοουν είναι καθηγητής της έδρας Σύγχρονων Ελληνικών Σπουδών «Ελευθέριος Βενιζέλος» του London School of Economics
