Καμία υγειονομική χαλάρωση δεν δικαιολογείται. Η ταχύτατη άφιξη και στην Ευρώπη της πιο μεταδοτικής έως σήμερα παραλλαγής του κορονοϊού, σημαίνει κίνδυνο για όσους συμπολίτες μας δεν έχουν εμβολιαστεί. Τον κώδωνα κρούει ο καθηγητής Φαρμακολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστήμίου Κρήτης, Αχιλλέας Γραβάνης.
Μιλά για τις άμυνες των υφιστάμενων εμβολίων, την ανάγκη να τρέξουν καμπάνιες κινητοποίησης από την πολιτεία, για τις προϋποθέσεις να καταστεί ξανά υποχρεωτική σε κλειστούς χώρους η χρήση μάσκας, αλλά και για την κατάσταση στην Κίνα, όπου ακόμη δεν έχει εντοπιστεί το νέο υπερμεταδοτικό στέλεχος, και όπου η ραγδαία εξάπλωση δημιουργεί συνθήκες ανάπτυξης νέων στελεχών.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
Πόσο ανησυχητική είναι η νέα μετάλλαξη XBB 1,5 της Όμικρον που έφτασε και στην Ευρώπη;
Η υποπαραλλαγή XBB.1.5 του στελέχους Όμικρον που κυριαρχεί σήμερα στη Δυτική Ακτή της Β. Αμερικής - όπως Καναδάς, Βοστώνη, Ουάσιγκτον - και η οποία έφτασε και στην Ευρώπη, δείχνει να είναι η πιο μεταδοτική έκδοση του κορονοϊού.
Το 40% των νέων κρουσμάτων σε όλες τις παραπάνω περιοχές αφορούν στην καινούργια υποπαραλλαγή, η οποία είναι εξαιρετικά λοιμογόνα. Η ταχύτητα με την οποία εξαπλώνεται και μεταδίδεται είναι ραγδαία και πολύ μεγαλύτερη από κάθε άλλη μέχρι σήμερα παραλλαγή του ιού.
Τι σημαίνει λοιπόν ότι ήρθε και στην Ευρώπη; Ότι δεν δικαιολογείται κανένας εφησυχασμός.
Καταρχάς να επισημάνουμε τα καλά νέα: Ακριβώς επειδή προέρχεται από τον ίδιο κλώνο-παραλλαγή, δηλαδή πρόκειται για μια ακόμη υποπαραλλαγή της Όμικρον, το πιθανότερο είναι ότι η τελευταία έκδοση των επικαιροποιημένων εμβολίων, η ΒΑ 4/5 κατά των παραλλαγών Ο4 και Ο5 έχει μεγάλη πιθανότητα να παρέχει προστασία για βαριά νόσο και θάνατο και απέναντι στην XBB.1.5. Αυτό τουλάχιστον δείχνουν τα πρώτα εργαστηριακά δεδομένα, με βάση ενημέρωση του CDC.
Το ερώτημα βέβαια αφορά στο αν το στέλεχος XBB.1.5 είναι πιο νοσογόνο σε σχέση με τα προηγούμενα της Όμικρον. Ποιο είναι το ποσοστό της ανοσολογικής διαφυγής του, τόσο από την φυσική ανοσία με την μόλυνση από προηγούμενα στελέχη όσο και από την ανοσία των εμβολίων; Είναι μικρό ή μεγάλο; Ακόμη δεν το ξέρουμε. Θα το μάθουμε μέσα στις επόμενες δύο με τρεις εβδομάδες.
Το γεγονός ωστόσο ότι από τότε που εμφανίστηκε η συγκεκριμένη υποπαραλλαγή, οι νοσηλείες δεν έχουν υπεραυξηθεί ανάλογα με τα κρούσματα, είναι ενθαρρυντικό. Δείχνει ότι ο ιός ναι μεν είναι ό,τι πιο μεταδοτικό έχουμε μέχρι σήμερα αντιμετωπίσει, ωστόσο φαίνεται να μην αυξάνει αντίστοιχα τις εισαγωγές σε νοσοκομεία και τους θανάτους.
Και τα αντιικά φάρμακα που διαθέτουμε ;
Η εμπειρία μας δείχνει ότι τα ισχυρά αντιικά φάρμακα, όπως η νιρματρελβίρη που χορηγείται από το στόμα, και η ρεμδεσιβίρη ενδοφλέβια, παραμένουν απολύτως δραστικά για όλη τη σειρά των μεταλλάξεων Όμικρον, παρέχοντας αποτελεσματική προστασία κατά 85-90% για βαριά νόσηση και θάνατο. Κατά συνέπεια το πιθανότερο είναι να ισχύει το ίδιο και απέναντι στο νέο στέλεχος XBB.1.5 της Όμικρον. Έχουμε δηλαδή και ένα άλλο όπλο για όσους κινδυνεύουν, επιπλέον των επικαιροποιημένων εμβολίων.
Σε κάθε περίπτωση, αντιλαμβάνομαι ότι δεν δικαιολογείται κανένας εφησυχασμός, πόσο μάλλον όταν είναι πολλά που δεν γνωρίζουμε ακόμη για το νέο στέλεχος…
Δεν δικαιολογείται καμία χαλάρωση, καθώς ακόμη σαφή κλινικά δεδομένα στην κοινότητα για το νέο στέλεχος δεν διαθέτουμε, αυτό θα συμβεί σε δύο - τρεις εβδομάδες τον νωρίτερο. Χρειάζεται να είμαστε πολύ «κουμπωμένοι», πολύ προσεκτικοί.
Στην πράξη τι σημαίνει αυτό;
Σημαίνει ότι κινδυνεύουν όσοι συμπολίτες μας δεν έχουν εμβολιαστεί. Ειδικά όσοι ανήκουν σε συγκεκριμένες ευπαθείς ομάδες και έχει παρέλθει ένα διάστημα 4-5 μηνών από την τελευταία δόση. Το ίδιο ισχύει και για όσους δεν έχουν νοσήσει εδώ και 4-5 μήνες.
Εδώ συχνά γίνεται μια παρανόηση. Κάποιοι θεωρούν ότι ανάγκη εμβολιασμού έχουν μόνο όσοι πρέπει να κάνουν την 4η δόση. Ανάγκη εμβολιασμού έχουν όλες οι ευπαθείς ομάδες, οι οποίες έχουν κάνει την τελευταία δόση 4-5 μήνες πριν. Πρέπει να εμβολιαστούν με τα επικαιροποιημένα κατά των στελεχών Όμικρον εμβόλια.
Αναφέρομαι σε άτομα μεγάλης ηλικίας, σε καταπονημένους οργανισμούς από σοβαρά προβλήματα υγείας από το καρδιαγγειακό σύστημα, σε άτομα με νεοπλάσματαμα ή αυτοάνοσα νοσήματα, επίσης στα παιδιά με σοβαρά προβλήματα υγείας, σε νέα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 ή όσους έχουν προβλήματα με το ανοσοποιητικό τους σύστημα. Όλοι αυτοί πρέπει πάραυτα να εμβολιαστούν με το επικαιροποιημένο εμβόλιο ΒΑ 4/5. Στις κατηγορίες αυτές, ο εμβολιασμός πρέπει να ενεργοποιηθεί ταχύτατα. Οι πληθυσμιακές αυτές ομάδες πρέπει να κινητοποιηθούν άμεσα, με καμπάνιες από την πολιτεία και την ιατρική κοινότητα. Η έλευση του χειμώνα πρέπει να τους βρει πανέτοιμους.
Μιλήσαμε για τη μετάλλαξη του κορονοϊού που επελαύνει σε ΗΠΑ και Καναδά, όχι όμως για τη διασπορά της Κίνας. Εκεί πόσο ανησυχητική είναι η κατάσταση;
Η Κίνα μετά τα αυστηρά lockdowns και την πολιτική Ζero Covid, όταν μπροστά στην εσωτερική και διεθνή κατακραυγή αναγκάστηκε να άρει τους σκληρούς περιορισμούς και να ανοίξει την κοινωνία της βρέθηκε αντιμέτωπη με μια εκρηκτική εξάπλωση του ιού εξαιτίας τριών λόγων: Χαμηλό ποσοστό φυσικής ανοσίας λόγω του μικρού αριθμού κρουσμάτων εξαιτίας των απανωτών lockdowns. Χαμηλά ποσοστά επιτυχίας του εμβολιαστικού της προγράμματος ειδικά στους ηλικιωμένους λόγω της χαμηλής αποτελεσματικότητας των κινεζικών εμβολίων συγκριτικά με εκείνα της Δύσης. Σκεφτείτε ότι η εξάπλωση αφορά τις παλιές παραλλαγές της Όμικρον, όχι την πολύ μεταδοτική XBB.1.5 που σαρώνει τη Δυτική Ακτή των ΗΠΑ και η οποία θα μολύνει την Κίνα τις επόμενες εβδομάδες.
Το ανησυχητικό είναι ότι η εξάπλωση του κορονοϊού στην Κίνα δημιουργεί συνθήκες ανάπτυξης νέων στελεχών. Διότι οταν ο ιός μολύνει πολύ μεγάλους αριθμούς ανθρώπων, γίνεται πιο έξυπνος γενετικά. Άρα είναι σε θέση, μέσω των μεταλλάξεων, να γεννήσει στελέχη, τόσο πιο λοιμογόνα, όσο και πιο επικίνδυνα και ικανά να διαφεύγουν της φυσικής και φαρμακολογικής ανοσίας. Σκεφθείτε την παραπάνω αρχή σε ένα πληθυσμό εξάπλωσης 1,4 δισεκατομμυρίων πολιτών.
Επομένως, πώς αντιμετωπίζεται το πρόβλημα;
Καταρχήν, πολύ σωστά η Δύση αποφάσισε να ελέγχει την μόλυνση πλέον στην πηγή, εκεί δηλαδή που ξεκινά ο Κινέζος ταξιδιώτης, με ανίχνευση μοριακή και με self test.
Είναι βέβαιο ότι αυτό θα περιορίσει την εξάπλωση του ιού από την Κίνα προς τις χώρες της Δύσης, όπου όμως οι πληθυσμοί λόγω της φυσικής ανοσίας και τον εμβολιασμό, είναι αρκετά προστατευμένοι από την εξάπλωση του ιού σε σχέση με την ασιατική χώρα.
Κατά την εκτίμηση μου, ο ΠΟΥ πρέπει να βοηθήσει άμεσα την Κίνα παρέχοντας της μαζικές ποσότητες δυτικών εμβολίων για να ξεκινήσει ταχύτατα μεγάλης κλίμακας προγράμματα εμβολιασμού των ευπαθών ομάδων. Η Δύση πρέπει να κάνει άμεσα μια τέτοια πρόταση προς το Πεκίνο, προκειμένου να βάλει το κινεζικό καθεστώς προ των ευθυνών του. Εννοείται ότι η κατάσταση στην Κίνα δεν συνιστά εφησυχασμό. Το ίδιο ισχύει και για τα αποτελεσματικά αντιικά φάρμακα.
Τι άλλα όπλα έχουμε στην διάθεσή μας ;
Ένα όπλο διακοπής της διασποράς, το οποίο συχνά ξεχνάμε είναι η μάσκα ΚΝ95. Σε σημεία με συνωστισμό, όπως τουριστικά μέρη, σε μέρη όπου δεν γνωρίζουμε τους γύρω μας, η χρήση της μάσκας KΝ95 είναι απαραίτητη ειδικά τους επόμενους 2-3 μήνες, οπότε αναγκαστικά θα ζούμε περισσότερο χρόνο μέσα σε κλειστούς χώρους λόγω χειμώνα.
Εκτιμάτε ότι μπορεί να χρειαστεί να γίνει ακόμη και υποχρεωτική;
Εάν δούμε ότι αυξάνεται ο επιπολασμός, δηλαδή οι αριθμοί των κρουσμάτων ειδικά αυτών που αφορούν το καινούργιο στέλεχος, θα πρέπει η πολιτεία και η ιατρική κοινότητα να σκεφτούν ξανά την υποχρεωτικότητα. Την υποχρεωτική χρήση της μάσκας στα μέσα μαζικής μεταφοράς, σε χώρους συνωστισμού (κινηματογράφοι, θέατρα), και αν χρειαστεί ακόμη και στα νοσοκομεία και στα σχολεία.
Ειδικά στο θέμα των σχολείων, ένας πολύ αποτελεσματικός τρόπος προστασίας είναι η ύπαρξη σε κάθε αίθουσα ενός ειδικού φίλτρου αερισμού. Το κόστος του για αίθουσες μεταξύ 60-90 τετραγωνικών δεν είναι πάνω από 150-200 ευρώ. Εκτός της όποιας συνδρομής της πολιτείας, οι ίδιες οι οικογένειες των παιδιών που έχουν την οικονομική δυνατότητα θα μπορούσαν να συνεισφέρουν ώστε να προμηθευτεί το σχολείο ένα τέτοιο εξοπλισμό. Τον ίδιο εξοπλισμό χρειάζεται να εγκαταστήσουν στα αμφιθέατρα και τα πανεπιστήμια. Δεν αφορά μόνο τον κορονοϊό, αλλά και με τη γρίπη, καθώς επίσης με τον ιό του αναπνευστικού RSV, ο οποίος έχει ως αποτέλεσμα να προκαλεί σε πολλά παιδιά επικίνδυνες πνευμονίες. Αναφέρομαι σε συνθήκες βελτίωσης της ατμόσφαιρας σε σχολεία και πανεπιστήμια μέσω μιας επένδυσης χωρίς μεγάλη δαπάνη. Η συζήτηση αυτή πρέπει να ανοίξει άμεσα.
