Εσωτερική προεκλογική προπαγάνδα ή προεόρτια μίας επίθεσης; Πόσο βάθος έχουν οι συνεχείς κλιμακούμενες απειλές της Τουρκίας του Ερντογάν; Ενώ κάποιοι πιο ψύχραιμοι αναλυτές θεωρούν ότι πρόκειται για προεκλογικά πυροτεχνήματα εσωτερικής κατανάλωσης, η ένταση και η διάρκεια πλέον των απειλών, καθώς και η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, δημιουργούν, το λιγότερο, έντονη ανησυχία και επαγρύπνηση στη χώρα μας.
Πώς αξιολογεί την κατάσταση ένας γνωστός Τούρκος αναλυτής; Συνομιλήσαμε με τον Soli Özel και του ζητήσαμε τη δική του οπτική ως προς τη θέση της Τουρκίας γεωστρατηγικά. Ο Soli Özel διδάσκει το πανεπιστήμιο Kadir Has στην Κωνσταντινούπολη και έχει συνεργαστεί με σημαντικά πανεπιστήμια του εξωτερικού, όπως το Johns Hopkins και το Harvard στην Αμερική και το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης στην Αγγλία.
Μας παρουσίασε μία Τουρκία που έχει μεν ενδυναμωθεί από την πόλεμο στην Ουκρανία, παραμένει όμως σε σχετικά αδύναμη θέση στην περιοχή -και αυτό το αισθάνεται-, έχει δυσκολία στις σχέσεις της με τη Δύση και έχει πολύ κοντινή σχέση με τη Ρωσία.
Ως προς την Ελλάδα, θεωρεί ότι η χώρα μας βρίσκεται σε πολύ δυνατή θέση ως προς τις συμμαχίες της, κάτι το οποίο ενοχλεί πολύ τον Ερντογάν, ειδικά την ώρα που ο ίδιος είναι αποδυναμωμένος. Δεν θεωρεί ότι η Τουρκία στην πραγματικότητα επιθυμεί πόλεμο με την Ελλάδα, αλλά θα μπορούσε να υπάρχει κάποιο «στραβοπάτημα» αν η Ελλάδα συνεχίσει να φαίνεται ισχυρή.
Αναλυτικά, η συζήτησή μας ξεκίνησε με το τι συνέβη στην περιοχή και η Τουρκία είναι αποδυναμωμένη.
«Υπάρχουν όνειρα, ψευδαισθήσεις και πειρασμοί, οι οποίοι δεν ανταποκρίνονται απαραίτητα στην πραγματικότητα. Μετά τις αραβικές εξεγέρσεις η Τουρκία προσπάθησε να γίνει τοπικός ηγεμόνας του σουνιτικού κόσμου στη Μέση Ανατολή. Ήταν μία προσπάθεια που στο τέλος της ημέρας απέτυχε. Οπότε οι προσπάθειες της Τουρκίας τον τελευταίο καιρό να τα βρει με τα ΗΑΕ, τη Σαουδική Αραβία, το Ισραήλ και την Αίγυπτο δείχνουν ότι δεν είναι αρκετά δυνατή, σίγουρα όχι όσο ήταν όταν αποφάσισε να χαλάσει τις σχέσεις της μαζί τους. Έγινε ο ικέτης, αυτός που δεν έχει δυνατή οικονομία, αυτός που πρέπει να χτίσει γέφυρες».
Ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία ευνόησε την Τουρκία «και αν εξαιρέσουμε μερικά λάθος σχόλια, τα κατάφερε αρκετά» είπε ο κ. Özel.
«Αναφορικά με τις οικονομικές κυρώσεις, ο Ερντογάν μπαίνει στον πειρασμό να τις παραβιάσει. Όμως κάθε φορά που θέλει να πάει προς τα εκεί έρχονται οι Αμερικανοί και του υπενθυμίζουν ότι δεν μπορεί. Ακούγεται ότι 28 δις δολάρια Ρώσων ολιγαρχών ήρθαν στην Τουρκία και 26 γιοτ βρίσκονται στις τουρκικές ακτές. Όμως μέσα σε 3 εβδομάδες οι Αμερικάνοι ήρθαν στην Τουρκία και απαγόρεψαν τη χρήση του Mir από τις τράπεζες. Ως προς τις εμπορικές κυρώσεις, πολλές ευρωπαϊκές εταιρείες έχουν συμφέρον να στέλνουν προϊόντα μέσω Τουρκίας».
Ως προς τις σχέσεις της Τουρκίας με τη Δύση, και ειδικά με τους Αμερικανούς είπε ο κ. Özel ότι «το πρόβλημα της εμπιστοσύνης μεταξύ της Τουρκίας και των δυτικών συμμάχων της παραμένει. Όταν έπεσε ο πύραυλος στην Πολωνία διεξαγόταν G7 στην Ινδονησία και ο Μπάιντεν κάλεσε έκτακτη σύσκεψη για τους G7 και τα μέλη του ΝΑΤΟ που βρισκόντουσαν εκεί και ο Ερντογάν δεν κλήθηκε. Ο ίδιος ο Ερντογάν είπε ότι «με καλούν μόνο στις σημαντικές συναντήσεις και αυτή ήταν ασήμαντη». Κάποιες διπλωματικές πηγές μου είπαν ότι ήταν καλεσμένος αλλά δεν πήγε. Όπως και να έχει αυτό δείχνει ότι υπάρχει πρόβλημα στις σχέσεις.
Και αν πράγματι ήταν καλεσμένος και δεν πήγε δείχνει ότι θέλει να βάζει όριο στο πόσο κατά του Πούτιν μπορεί να εμφανίζεται. Το ένα αφορά το γεγονός ότι οι σχέσεις Τουρκίας - Ρωσίας είναι πλέον στρατηγικές, αλλά επίσης ο Ερντογάν αναφέρθηκε στην πιθανότητα να πάρει πυρηνικούς αντιδραστήρες από τη Ρωσία - κάτι το οποίο είναι τρελό. Οι σχέσεις Ρωσίας- Τουρκίας είναι πλέον πιο ισότιμες. Ο Πούτιν έχασε το πάνω χέρι όταν είπε ότι θα αφήσει τη συμφωνία των σιτηρών και ο Ερντογάν κατάφερε να την επαναφέρει».
Συνεχίζοντας, ο κ. Özel αναφέρθηκε στις επιχειρήσεις της Τουρκίας ενάντια στους Κούρδους της Συρίας λέγοντας ότι «κανείς δεν αντιτάχθηκε στον Ερντογάν να βομβαρδίσει κουρδικές περιοχές από Τουρκικό έδαφος. Αλλά όλοι, και η Ρωσία και η Αμερική και το Ιράν, δεν συμφωνούσαν στο να προχωρήσει σε χερσαίες στρατιωτικές επιχειρήσεις. Αν αυτό ήταν να συμβεί έπρεπε να είχε γίνει άμεσα, με μία μικρή συμφωνία με τους Ρώσους, οι οποίοι θα έφευγαν από κάποια μικρή περιοχή στην οποία θα έμπαινε ο τουρκικός στρατός. Οπότε επρόκειτο για μια κίνηση εντυπωσιασμού με μια στρατιωτική επιχείρηση μικρής κλίμακας, η οποία όμως τελικά δεν συνέβη».
Ένα άλλο παράδειγμα που δείχνει τις προβληματικές σχέσεις του Ερντογάν απέναντι στους Αμερικανούς είναι η αντίδρασή του «όταν η βόμβα που εξερράγη στην Κωνσταντινούπολη, και η οποία δεν φαίνεται πραγματικά να σχετίζεται με το PKK, χρησιμοποιήθηκε για εσωτερικούς σκοπούς. Αυτό συνέβη την Κυριακή πριν πάει ο Ερντογάν στην Ινδονησία και συναντήσει τον Μπάιντεν. Ακριβώς πριν συναντήσει τον Μπάιντεν ο Υπουργός εσωτερικών της Τουρκίας κατηγόρησε την Αμερική ότι βρίσκεται πίσω από τη βομβιστική επίθεση και ότι δεν θα δεχτεί τα συλλυπητήρια της Αμερικής. Το οποίο μας δείχνει ότι ο Ερντογάν ήθελε να δείξει εκ των προτέρων πως δεν επιθυμεί να φτιάξουν οι σχέσεις Τουρκίας - Αμερικής».
Ως προς το ΝΑΤΟ «στρατιωτικά η Τουρκία κάνει ότι της ζητείται στο ΝΑΤΟ. Μπορεί να ενοχλούνται οι εταίροι του ΝΑΤΟ επειδή πολιτικά το χρησιμοποιεί για διαπραγματεύσεις, όπως με το βέτο στη Φινλανδία και τη Σουηδία, το οποίο πιθανώς το κάνει για τα να πιέσει για τα F16.»
Ερωτώμενος για το πώς ο ίδιος κρίνει τις σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας ο κ. Özel μας είπε:
«Κατά τη γνώμη μου η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια έχει κάνει εξαιρετική δουλειά στο να εκμεταλλεύεται τα λάθη της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής. Χτίσατε ένα δίκτυο συνεργασιών και συμμαχιών που δεν είχατε ποτέ στο παρελθόν. Δεν είχατε για χρόνια σχέσεις με το Ισραήλ και τώρα έχουμε φτάσει στο σημείο όπου οι Ισραηλινοί νιώθουν την ανάγκη να δηλώσουν ότι η επαναπροσέγγιση των σχέσεων τους με την Τουρκία δεν θα έχει καμία επίπτωση στις σχέσεις του Ισραήλ με την Ελλάδα. Επανέρχομαι λοιπόν στην αρχική μου τοποθέτηση, ότι η Τουρκία εισέρχεται ξανά στις σχέσεις με τη περιοχή από πιο χαμηλή ισχύ. Το μόνο που φοβάμαι είναι ότι οι Έλληνες δεν θα ξέρετε πού να σταματήσετε, λόγω της εσωτερικής πολιτικής σας ή για άλλους λόγους. Έτσι, με την παρακινδυνευμένη διπλωματία μπορεί να γίνει το στραβοπάτημα.
Από τη δημιουργία του τουρκικού κράτους, ο πειρασμός στην Τουρκία είναι να είναι όσο το δυνατόν πιο αυτόνομη.
Υπό κανονικές συνθήκες η Ελλάδα δεν αποτελεί «πειρασμό» για την Τουρκία, δεν αποτελεί θέμα. Αλλά αν συνεχίσετε να κάνετε συμφωνίες, όπως πχ. με τους Γάλλους και το άρθρο 2, ο υπουργός Εξωτερικών σας συνεχίσει να λέει πράγματα που προκαλούν… Νομίζω ότι η αναφορά του Κυριάκου Μητσοτάκη στα F-16 στο Κογκρέσο ήταν περιττή. Ο Ερντογάν ήδη ζήλευε που δεν μπορούσε να έχει αντίστοιχη υποδοχή από το Κογκρέσο, οπότε και η αναφορά στα F-16 τον έκανε έξαλλο».
Διαβάστε επίσης:
Το «κουτσαβάκι» του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου
Πόσο μπορεί να «στραβώσει» το κλίμα στα ελληνοτουρκικά;
Δέκα ερωτήματα για τα ελληνοτουρκικά
