Με την εγκατάσταση σύγχρονης τέχνης Μεταβίβαση, που διοργάνωσε ο Οργανισμός Πολιτισμού & Ανάπτυξης ΝΕΟΝ στον αρχαιολογικό χώρο και το μουσείο του Κεραμεικού, το ευρύ αθηναϊκό κοινό ήρθε σε επαφή με το έργο της Κύπριας καλλιτέχνιδος Μαρίας Λοϊζίδου.
H καλλιτέχνης, είτε δημιουργεί μεγάλης κλίμακας εγκαταστάσεις είτε μικρά γλυπτά και παρεμβάσεις, χειρίζεται τα υλικά με τέτοια ευαισθησία, ώστε μοιάζουν να γίνονται φθαρτά και να αναπτύσσονται οργανικά σε σχέση με το περιβάλλον και τον χώρο στον οποίο παρουσιάζονται. Αυτή η ικανότητα της Λοϊζίδου εκφράστηκε στο μέγιστο στον αρχαιολογικό χώρο του Κεραμεικού, το αρχαίο νεκροταφείο της Αθήνας, έναν χώρο ιδιαίτερα φορτισμένο συναισθηματικά, τον οποίο αντιμετώπισε με σεβασμό, υφαίνοντας έργα που με τη ρευστή, φαινομενικά εύθραυστη, αλλά στην πραγματικότητα σκληρή, φόρμα τους, άγγιξαν τους επισκέπτες, που τα αγκάλιασαν συγκινημένοι, επουλώνοντας δικές του τραυματικές μνήμες και εμπειρίες. Η ύφανση και το τραύμα θα 'λεγε κανείς ότι αποτελούν τους θεμέλιους λίθους του έργου της Μαρίας Λοϊζίδου: χρησιμοποιώντας αρχικά στις εγκαταστάσεις της υφάσματα, συνδυαστικά με άλλα μέσα, για να υφάνει ιστορίες που μοιάζουν να έχουν ξεπηδήσει από κάποια παιδική ανάμνηση, όνειρο ή εφιάλτη, στην πορεία έγινε ένα με τη διαδικασία ύφανσης, πλέκοντας και κεντώντας η ίδια τα έργα της. Η διαδικασία δημιουργίας αποτελεί πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της αφήγησης του έργου, ενώ τα υλικά τα οποία μεταχειρίζεται, όπως ο ανοξείδωτος χάλυβας, πολλές φορές έρχονται σε αντίθεση με τους λεπτούς χειρισμούς που απαιτεί η δημιουργία του έργου, κάνουν την ίδια τη διαδικασία επίπονη. Μια συζήτηση για τα επόμενα σχέδια της Μαρίας Λοϊζίδου υπήρξε η αφορμή για να μιλήσουμε λίγο πιο αναλυτικά για την ίδια και το έργο της.
Συνέντευξη στην Αννίτα Αποστολάκη
-Στο έργο σου συχνά αφηγείσαι και μεταπλάθεις ιστορίες και βιώματα, ενώ πρόσφατα εξέφρασες την επιθυμία να καταγράψεις τα συναισθήματα και τις σκέψεις που γεννώνται κατά τη διαδικασία ύφανσης ενός έργου: είναι η δημιουργία μια ιαματική διαδικασία;
-Η κάθε αφήγηση διακρίνει το ενδιαφέρον της απέναντι σε συλλογικές σκέψεις και προβληματισμούς μιας κοινωνίας, μιας ομάδας ανθρώπων, σε ένα συγκεκριμένο χρόνο, προκειμένου να συνδεθεί με τον κόσμο. Δεν είναι πρόθεση του έργου και πόσο μάλλον του καλλιτέχνη να απασχολήσει χωρίς να συνδεθεί. Η κάθε πρόταση απευθύνεται στο κοινό και κατανοείται στο σύνολο των εμπειριών όλων.
-Πόσο σημαντική θεωρείς ότι είναι η ανασκόπηση του παρελθόντος για την κατανόηση του παρόντος και τη δημιουργία του μέλλοντος;
-Κάθε νέα πρόταση αποτελεί την ευνοϊκή στιγμή που εξασφαλίζει την παρατεταμένη θύμηση της ζωής μας. Η διέλευση από το παρελθόν , στο τώρα και το πάντα, μέσα από το κρυμμένο μέρος των θραυσμάτων, αποτελεί μια διαδρομή χωρίς αρχή και τέλος. Μια απλή μετακίνηση από το εγώ στον άλλο.
-Θα έλεγα ότι τα έργα σου χαρακτηρίζονται γενικά από την ίδια ταπεινότητα που διέπει κι εσένα ως άνθρωπο –ακόμη και τα μεγάλης κλίμακας έργα σου έχουν μία έλλειψη μνημειακότητας. Είναι εσκεμμένη ή απλώς προκύπτει από το είδος της αφήγησης που προσπαθείς κάθε φορά να πετύχεις;
-Το μνημείο όταν επιβάλλεται της μνημοσύνης, αποτελεί σπατάλη και μας απομακρύνει από την ουσιαστική σχέση με το αντικείμενο. Όταν δογματικά θέλει να κυριαρχήσει, στερεί από τον θεατή την αναγκαία σχέση που θα του προσδιορίσει το συναίσθημα, τη διαδικασία της αίσθησης και της φαντασίας.
Η «εφήμερη» διάθεση, ακόμη κι αν πρόκειται για μόνιμες εγκαταστάσεις έργων, επιτρέπουν την εντύπωση του περαστικού, ακόμη και του λάθους ή της επανάληψης. Επιτρέπουν το μοίρασμα!
-Έχεις παραδεχτεί ότι, ενώ οι δημιουργίες σου είναι συναισθηματικές, η παλέτα των χρωμάτων που χρησιμοποιείς είναι πολύ περιορισμένη. Μήπως αυτή η χρωματική ουδετερότητα είναι μία προσπάθεια αποστασιοποίησης από το βίωμα και αναστοχασμού πάνω σε αυτό;
-Η απόδοση στοιχείων που χαρακτηρίζουν τις προτάσεις γενικά, εμπεριέχουν αλήθειες, δυνατότητες και αδυναμίες που απαντούν στο σύνολο της σύνθεσης. Ότι είναι αδούλευτο, τυχαίο και αβίαστα πρόσθετο, μας ενοχλεί και μας απομακρύνει από την κατανόηση. Το χρώμα το χρειάζομαι πολύ λίγο. Θα έλεγα ότι η υλικότητα των πραγμάτων στη δική μου απόδοση, αποδίδει το δικό της χρώμα.
-Παρόλο που έχεις δημιουργήσει έργα με ένα μεγάλο εύρος υλικών και μέσων, από σχέδια και γλυπτά μέχρι βίντεο και περφόρμανς, υπάρχει κάτι με το οποίο θα ήθελες να πειραματιστείς και δεν το έχεις επιχειρήσει ακόμη;
-Ο πειραματισμός επέρχεται του θέματος και όχι του μέσου. Κάθε μέσον είναι δυνατόν εφόσον ανταποκρίνεται στις ανάγκες της πρότασης. Μακάρι οι προτάσεις που έρχονται να έχουν τέτοιες απαιτήσεις που να με συνδέουν με νέες εμπειρίες και μακάρι να διαθέτουν τέτοια δύναμη, που να με φορτίζουν με ενέργεια για νέες αποκαλύψεις, προκειμένου να ανταποκριθώ στο αίτημα τους!
Αννίτα Αποστολάκη
