Το Μουσείο Μπενάκη, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών–IΤΕ, παρουσιάζει έως τις 11 Φεβρουαρίου, για πρώτη φορά στο ελληνικό και διεθνές κοινό, μια έκθεση με άγνωστα ρωσικά έργα θρησκευτικής τέχνης από μουσειακές συλλογές, ναούς και μοναστήρια της Ελλάδας στο Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού (Κουμπάρη 1).
Οι πολυάριθμες ρωσικές εικόνες καθώς και τα ποικίλα λειτουργικά σκεύη, άμφια, βιβλία και αντικείμενα ιδιωτικής ευλάβειας που φυλάσσονται σήμερα σε μονές, ναούς και μουσεία στην Ελλάδα συνιστούν σημαντικά, αλλά εν πολλοίς ανεξερεύνητα, τεκμήρια τόσο για την ιστορία της θρησκευτικής τέχνης της Πρώιμης Νεότερης εποχής όσο και για την εξέλιξη των πολιτιστικών επαφών και των πολιτικών σχέσεων της Ρωσίας με τα Βαλκάνια και την Ανατολική Μεσόγειο, από τα μέσα του 16ου έως τις αρχές του 20ού αιώνα.
Η έκθεση περιλαμβάνει πάνω από εξήντα έργα, τα οποία αντιπροσωπεύουν τις ποικίλες όψεις του φαινομένου, εστιάζοντας στους διαύλους μεταφοράς των θρησκευτικών έργων από τη Ρωσία στην Ελλάδα, και στις διαδικασίες ενσωμάτωσής τους σε ένα καινούργιο εθνο-θρησκευτικό και πολιτισμικό πλαίσιο. Διερευνά τις ιδιαίτερες διαδρομές τους και τις ποικίλες μορφές υποδοχής και υιοθέτησής τους στον ελληνικό χώρο, καθώς και θέματα χρονολόγησης των ρωσικών έργων και απόδοσής τους σε εργαστήρια.
Αυτό το άγνωστο, συναρπαστικό υλικό είχε αποτελέσει το αντικείμενο ενός ερευνητικού προγράμματος που εκπονήθηκε από το Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας. Η έκθεση αξιοποιεί τα πορίσματα αυτής της έρευνας συγκεντρώνοντας για πρώτη φορά ρωσικές εικόνες και λατρευτικά αντικείμενα που βρίσκονται διάσπαρτα όχι μόνο σε μουσειακές συλλογές, αλλά και σε μονές και ναούς στους οποίους αφιερώθηκαν ως δωρεές και αναθήματα.
Τα περισσότερα αντικείμενα της έκθεσης προέρχονται από τις συλλογές του Μουσείου Μπενάκη και παρουσιάζονται για πρώτη φορά. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η παραχώρηση έργων από εκκλησιαστικές συλλογές, ναούς και μονές της Ελλάδας όπως: η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος, το Εκκλησιαστικό Βυζαντινό Mουσείο Μυτιλήνης, η μουσειακή συλλογή της Νέας Μονής Χίου, ο μητροπολιτικός ναός των Ταξιαρχών στη Χώρα της Τήνου, ο Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Πολιτείας στην Καστοριά, το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού στη Θεσσαλονίκη, το Μουσείο Αντιβουνιώτισσας στην Κέρκυρα, καθώς και το Κοργιαλένειο Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο της Κεφαλονιάς. Δυστυχώς, το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο της Αθήνας, παρότι συμμετείχε στην έρευνα που προηγήθηκε, δε συναίνεσε στο δανεισμό έργων από τις συλλογές του.
Την έκθεση συνοδεύει έγχρωμη έκδοση 168 σελ., η οποία πραγματεύεται εκτός από τα έργα της έκθεσης και ορισμένα σπάνια αντικείμενα από μοναστηριακές συλλογές και ναούς, τα οποία δεν ήταν μεν δυνατόν να μετακινηθούν, μας προσφέρθηκε όμως η δυνατότητα φωτογράφισης και μελέτης τους: Η ιστορική και καλλιτεχνική σημασία των ρωσικών έργων που φυλάσσονται στις Μονές Βαρλαάμ και Μεγάλου Μετεώρου, τα αντικείμενα από τις Μονές Παναγίας Τατάρνας και Αγίου Ιωάννου Θεολόγου Πάτμου παρουσιάζονται αναλυτικά στα κείμενα της έκδοσης.
Διεθνές συμπόσιο για τη ρωσική εκκλησιαστική τέχνη
Στο πλαίσιο της έκθεσης θα πραγματοποιηθεί Διεθνές Συμπόσιο «Ρωσική εκκλησιαστική τέχνη στην Ορθόδοξη Ανατολή: πολιτική, τέχνη και τεχνολογία». 15 & 16 Δεκεμβρίου 2017, Αμφιθέατρο Μουσείου Μπενάκη, Κουμπάρη 1.
Οι ανακοινώσεις εντάσσονται σε τρεις θεματικές ενότητες:
Ι. Εικονογραφικές και υφολογικές ιδιαιτερότητες των ρωσικών εικόνων που γνώρισαν διάδοση στην Ελλάδα.
ΙΙ. Οι επίσημοι και ανεπίσημοι δίαυλοι μεταφοράς θρησκευτικών έργων από τη Ρωσία στην Ελλάδα. Η υποδοχή και οι χρήσεις των ρωσικών εικόνων στο πλαίσιο της δημόσιας και ιδιωτικής λατρείας των Ελλήνων από τον 16ο έως τα τέλη του 19ου αιώνα.
ΙΙΙ. Τεχνολογία κατασκευής και συντήρησης ρωσικών εικόνων.
Επιμέλεια: Αναστασία Δρανδάκη, επιμελήτρια της Βυζαντινής Συλλογής Neptune Lines, Μουσείο Μπενάκη, Γιουλιάνα Μπόιτσεβα, συνεργαζόμενη ερευνήτρια, Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών - ΙΤΕ
Διάρκεια έκθεσης: έως 11 Φεβρουαρίου 2018
Περισσότερες πληροφορίες: www.benaki.gr
