Ο John Akomfrah μας φέρνει αντιμέτωπους με τη σχέση μας με τον πλανήτη στο Barbican

Ο John Akomfrah μας φέρνει αντιμέτωπους με τη σχέση μας με τον πλανήτη στο Barbican

Στο χώρο Curve της Barbican Art Gallery παρουσιάζει έως τις 7 Ιανουαρίου το πιο φιλόδοξο μέχρι στιγμής πρότζεκτ του ο βρετανός καλλιτέχνης και κινηματογραφιστής John Akomfrah: το Purple είναι μια εξακάναλη εγκατάσταση βίντεο, η οποία χαρτογραφεί τις αυξανόμενες μετατοπίσεις στην κλιματική αλλαγή σε όλο τον πλανήτη και τον αντίκτυπο που έχουν στις ανθρώπινες κοινότητες, στη βιοποικιλότητα και την άγρια βλάστηση. 

Το έργο αποτελεί συνέχεια του Vertigo Sea (2015), της τρικάναλης εγκατάστασης βίντεο του Akomfrah που ξεχώρισε πρόπερσι στην 56η Μπιενάλε της Βενετίας και ήταν ένας παιάνας στον ωκεανό και τις ιστορίες που συνδέονται με αυτόν, όπως η φαλαινοθηρία, η διεθνής μετανάστευση, το υπερατλαντικό εμπόριο και οι αρχές της παγκοσμιοποίησης. Το Purple είναι το δεύτερο κεφάλαιο σε μια προγραμματισμένη τετραλογία ταινιών που θίγουν ζητήματα αισθητικής και πολιτικής της ύλης. Το έργο είναι διαιρεμένο σε έξι συνυφασμένες κινήσεις, οι οποίες είναι ένας συνδυασμός από εκατοντάδες ώρες αρχειακού υλικού και νέων γυρισμάτων και αναπτύσσονται κλιμακωτά σε ένα υπνωτικό σάουντρακ.

Τα γυρίσματα έγιναν σε διάφορα οικολογικά τοπία υπό εξαφάνιση, όπως στην ενδοχώρα της Αλάσκας και την ακατοίκητη, παγωμένη Αρκτική Γροιλανδία, αλλά και τις ηφαιστειακές Νήσους Μαρκέζας στο νότιο Ειρηνικό. Κάθε τοποθεσία σκοπό έχει να παρακινήσει το θεατή να αναλογιστεί την περίπλοκη σχέση που έχουμε εμείς οι άνθρωποι με τον πλανήτη, σε μια εποχή που, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, οι εκπομπές αερίων που εντείνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου έχουν χτυπήσει κόκκινο. Αυτό δε θέλει και πολλή προσπάθεια για να το καταλάβει κανείς, αν παρατηρήσει απλώς την κλιματική αλλαγή: τις εποχές που έχουν μετατοπιστεί, την αύξηση της στάθμης του νερού στη θάλασσα, τα ακραία καιρικά φαινόμενα που αυξάνονται κτλ. Εκτός αυτών, το Purple του Akomfrah θέτει επιπλέον τα ζητήματα της εξαφάνισης διάφορων θηλαστικών, τη μνήμη των πάγων που λιώνουν με ανησυχητικό ρυθμό, τα πλαστικά στους ωκεανούς και την υπερθέρμανση του πλανήτη. 

Ο γεννημένος το 1957 στην Άκκρα της Γκάνας Akomfrah έχει παρουσιάσει το έργο του σε μουσεία και εκθέσεις σε όλο τον κόσμο, όπως: Liverpool Biennial, Documenta 11 (Κάσελ), Centre Pompidou (Παρίσι), Serpentine Gallery, Tate Britain, Southbank Centre (Λονδίνο), Bildmuseet Umea (Σουηδία), Μουσείο Τέχνης Eli and Edythe Broad (Μίσιγκαν) και Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης (Νέα Υόρκη). Οι ταινίες του έχουν συμπεριλφθεί σε διεθνή κινηματογραφικά φεστιβάλ, όπως οι Κάννες, το Τορόντο και το Sundance, μεταξύ άλλων, ενώ είχαμε τη χαρά να τον ακούσουμε να μας μιλάει για αυτές στην Αθήνα το Σεπτέμβριο του 2016 στο Ωδείο Αθηνών, στο ανοιχτό συνέδριο του IdeasCity Αθήνα που διοργάνωσε ο Οργανισμός ΝΕΟΝ.

Και όμως, το ιδρυτικό μέλος της Black Audio Film Collective (1982-1998) είπε ότι το Curve είναι ένας από τους πιο ενδιαφέροντες καλλιτεχνικούς χώρους που έχει εκθέσει ποτέ διεθνώς, γι'' αυτό και αισθάνεται τυχερός που το συγκεκριμένο έργο εκτίθεται εκεί. «Οι προκλήσεις που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε σχετικά με τη συμπεριφορά μας απέναντι στον πλανήτη και τη σχέση μας με την ύλη και τα άλλα όντα του πλανήτη, είναι τρομακτικές και μας ξεπερνούν. Ελπίζω αυτά τα έργα να συνεισφέρουν κατά κάποιο τρόπο σε ορισμένες από τις πολύ απαραίτητες συζητήσεις που πρέπει να γίνουν για τα άγνωστα νερά που βρίσκονται μπροστά μας.»

Η εγκατάσταση στο Barbican είναι η μεγαλύτερη εικαστική εγκατάσταση που έχει κάνει μέχρι στιγμής ο Akomfrah, ο οποίος βραβεύθηκε νωρίτερα φέτος με το Artes Mundi 7. Οι ταινίες του γενικά χαρακτηρίζονται από ένα πλούσιο, πολυεπίπεδο οπτικό στυλ, το οποίο συχνά συνδυάζει τη σύγχρονη πολιτική με την ιστορία, τη φαντασία και τη μυθολογία και τυποποιούνται ανάλογα με το θέμα που διερευνούν: τη μνήμη, την ταυτότητα, μετα-αποικιοκρατικά ζητήματα και συχνά, την εμπειρία της αφρικανικής διασποράς στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες. 

Η πρώτη του ταινία, με τίτλο Handsworth Songs (1986), επικεντρώνεται στις αναταραχές στο Birmingham και το Λονδίνο, μέσα από αρχειακό υλικό, φωτογραφίες-ντοκουμέντα και επίκαιρα. Το 2007 έγινε μια μεγάλη αναδρομική του έργου του με την Black Audio Film Collective στο FACT στο Liverpool και στην Arnolfini στο Bristol. Στα πρόσφατα έργα του συμπεριλαμβάνονται τα Tropikos (2016), μία εγκατάσταση με τρεις οθόνες, η οποία έχει αναφορές στο έργο των μεγάλων κινηματογραφιστών Στάνλεϊ Κιούμπρικ και Θόδωρου Αγγελόπουλου, Auto Da Fe (2016), ένα ποιητικού δράμα εποχής, το οποίο παρουσιάζει μια σειρά από οκτώ ιστορικά κύματα μετανάστευσης κατά τα τελευταία 400 χρόνια, και The Airport (2016), το οποίο εξερευνά τον εκτοπισμό εκατομμυρίων Αφρικανών στον Ατλαντικό με προορισμό τη Βρετανία, με όχημα ένα πειραματικό δράμα εποχής με κουστούμια του 16ου αιώνα.