Της Αντιγόνης Καρατάσου
Ο συνδυασμός και ο διάλογος ανάμεσα στην Αρχαιότητα και τη μοντέρνα και σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία, δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο για το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Ωστόσο, τώρα ξεκινά μια συστηματικότερη οργάνωση αυτού του διαλόγου, με την έκθεση «ΘΕΪΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ: Cy Twombly και Eλληνική Aρχαιότητα» που εγκαινιάζεται αύριο. Περιλαμβάνει 27 αριστουργηματικά έργα του καλλιτέχνη και 12 αρχαία από την Ελλάδα και την Κύπρο.
«Από τη μια μεριά η παραστατική αρχαία ελληνική τέχνη σε συνδυασμό με την ελληνική μυθολογία και ποίηση, όπως αυτή εκφράζεται με τα αγάλγματα, τα πήλινα ειδώλια και τη διήγηση των αγγειογραφιών» είπε ο διευθυντής του Μουσείου και καθηγητής Αρχαιολογίας, Νίκος Σταμπολίδης. «Από την άλλη, ένας σύγχρονος καλλιτέχνης που με εννοιολογικό (conceptual) και μινιμαλιστικό καλλιτεχνικό κώδικα, μετουσιώνει την αρχαιότητα στο τέλος του 20ου αιώνα. Άλλωστε, ο ίδιος ο Cy Twombly (1928- 2011) είχε πει: “Εχω απέραντη επιθυμία να δω και να αισθανθώ αυτά τα αρχαία θαύματα. Η δουλειά μου διψά για επαφή μαζί τους”».
Τα θαύματα της αρχαιότητας και της σύγχρονης εποχής, δεν θα είχαν τέτοια θεϊκή συνύπαρξη, αν αυτή «η μεγαλειώδης 'μικρή΄ έκθεση» όπως τη χαρακτήρισε ο Νίκος Σταμπολίδης δεν στηνόταν από τον ίδιο και τους συνεργάτες του. Αυτό είναι το τρίτο θαύμα που εισπράττει ο θεατής, καθώς βλέπει τα υπέροχα έργα σε συνέκθεση, σε διάλογο, αλλά και σε χρονική αντιπαράθεση, όπως και σε αντιπαράθεση μεθόδων της τέχνης.
Η πρόεδρος του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης Σάντρα Μαρινοπούλου μίλησε στη χθεσινή συνέντευξη Τύπου για το πάθος του καλλιτέχνη που τους οδήγησε στο να επιχειρήσουν τη συνάντηση των αρχαίων έργων με τα δικά του. «Είναι διαφορετικό να τα βλέπει κανείς στον ίδιο χώρο» είπε η Αφροδίτη Γκόνου. Σύμβουλος σύγχρονης τέχνης του Μουσείου.
Ο ελληνικός κόσμος επηρέασε τον καλλιτέχνη
Ο επιμελητής της μεγάλης έκθεσης με έργα του αμερικανού καλλιτέχνη στο Μουσείο Πομπιντού στο Παρίσι Γιόνας Στόρσβε, θύμισε πως όταν ο Twombly δημιουργεί τα έργα της έκθεσης, που έχουν σχέση με την αρχαία ελληνική μυθολογία, είναι η περίοδος εκείνη κατά την οποία οι ζωγράφοι διεθνώς έχουν πετάξει τα πινέλα και τα χρώματα. Δυστυχώς, κάποια από τα αριστουργήματα αυτής της περιόδου δεν βρίσκονται στην έκθεση, επειδή θεωρούνται αμετακίνητα ή επειδή δεν χωρούσαν στις αίθουσες. Ωστόσο, και όσα εκτίθενται, είναι αριστουργηματικά. «Ο ελληνικός κόσμος έπαιξε τεράστιο ρόλο για τον Cy Twombly. Aνάμεσα στους ήρωές του βρίσκουμε, αρχαίους θεούς, τον Μέγα Αλέξανδρο αλλά και τον Αχιλλέα. Για έναν επιμελητή, η δυνατότητα να παρουσιάσει το έργο του Cy Twombly στην Αθήνα δίπλα σε έργων αρχαίας ελληνικής τέχνης είναι μια συναρπαστική πρόκληση!» σημείωσε.
Ο κρατήρας του Κλειτία
Ξεχωριστή θέση στο κέντρο της έκθεσης έχει ένας απρόσμενος επισκέπτης: το περίφημο αγγείο Francois, γνωστό και ως Κρατήρας του Εργότιμου και του Κλειτία, ένα ορόσημο στην ανάπτυξη της αρχαίας ελληνικής κεραμικής και αγγειογραφίας που για πρώτη φορά ταξιδεύει εκτός Ιταλίας, από το αρχαιολογικό μουσείο της Φλωρεντίας. Για το αγγείο Francois έχει λεχθεί ότι η μοναδικότητά του είναι τέτοια ώστε ακόμη και αν χάνονταν όλα τα άλλα αγγεία και διατηρείτο μόνο αυτό, θα ήταν ικανό να μιλήσει για την ελληνική μυθολογία και για τον κώδικα της αρχαϊκής ελληνικής τέχνης.
Το συνόδευσαν ο διευθυντής του Μουσείου της Φλωρεντίας Μάριο Γιότσο όπως και ο επικεφαλής των ιταλικών μουσείων Στέφανο Κασίου. Ο κ. Γιότσο αποκάλυψε πως η αποστολή του μοναδικού αυτού αγγείου έγινε διότι έχουν εμπιστοσύνη στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης με το οποίο η ιταλική πλευρά έχει άριστη συνεργασία χάρη στον κ. Σταμπολίδη και τους συνεργάτες του. Ο κ. Γιότσο τόνισε πως το μοναδικό μέρος όπου θα μπορούσε ο ίδιος να φανταστεί πως θα μεταφερθεί αυτός «ο βασιλιάς των αγγείων» ή «η επιτομή της ελληνικής μυθολογίας» είναι η Αθήνα.
Το αγγείο Francois ή Κρατήρας του Κλειτία, είναι ένας μεγάλος αττικός ελικωτός κρατήρας μελανόμορφου ρυθμού ύψους 66 εκ. που χρονολογείται περί το 570 π.Χ. Κατασκευάστηκε και φιλοτεχνήθηκε στην Αττική από τον αγγειοπλάστη Εργότιμο και τον αγγειογράφο Κλειτία, όπως μαρτυρούν οι «?πί τ? λαιά» (προς τα αριστερά) υπόγραφές των καλλιτεχνών: ΕΡΓΟΤΙΜΟΣΜΕΠΟΙΕΣΕΝ (?ργότιμος μ' ?ποίησεν, Ο Εργότιμος με κατασκεύασε) και ΚΛΙΤΙΑΣΜΕΓΡΑΦΣΕΝ (Κλ[ε]ιτίας μ' ?γραφσεν, Ο Κλειτίας με ζωγράφισε).
Ανακαλύφθηκε το 1844-1845 στο εσωτερικό ενός τάφου στην ετρουσκική πόλη Chiusi της Ιταλίας από τον ανασκαφέα Al. Francois, το όνομα του οποίου φέρει. Αφαιρέθηκαν χώματα όσα θα ήταν αρκετά για να ανασκαφεί ο εξωτερικός κύκλος του Κολοσσαίου, σε μια προσπάθεια να βρεθούν όλα τα θραύσματα, κάτι που όμως δεν συνέβη.
Στην επιφάνειά του απεικονίζονται περισσότερες από 270 μορφές που ταυτίζονται με επιγραφές, καθώς και ποικίλα μυθολογικά επεισόδια, ορισμένα από τα οποία αποδίδονται για πρώτη φορά στην αρχαία ελληνική τέχνη. Το 1900 ένας φύλακας του μουσείου πέταξε ένα σκαμνί στην προθήκη που περιείχε το αγγείο και το τελευταίο έσπασε σε 638 κομμάτια. Το 1902 συντηρήθηκε από τον Πιέτρο Ζέη και το 1973 αποκαταστάθηκε με την ενσωμάτωση μάλιστα κομματιού που προηγουμένως έλειπε. Σήμερα, βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Φλωρεντίας.
Το στήσιμο των έργων είναι εντυπωσιακό και ως συνήθως έχει πολλά στοιχεία πρωτοπορίας. Κορυφαίο, η βιτρίνα με την παρουσίαση μιας μικρής πήλινης Νίκης από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, που παραπέμπει στην περίφημη Νίκη του Παιονίου της Αρχαίας Ολυμπίας. Πρόκειται για μια μοναδική και εμπνευσμένη παρουσίαση και φυσικά δεν είναι η μόνη.
Η έκθεση περιλαμβάνει αντιπροσωπευτικά σχέδια και γλυπτά του σύγχρονου καλλιτέχνη όπως: Αφροδίτη (1975), Παν (1975), Νίκη (1980), Απόλλων (1975), Διόνυσος (1975), Ορφεύς (1979), Ο Αρισταίος θρηνεί για τον θάνατο των μελισσών του (1973), Αφροδίτη Αναδυομένη (1979), τα οποία θα «συνομιλήσουν» με μια σειρά έργων της αρχαιότητας όπως o Κορμός Αναδυομένης Αφροδίτης από το Αρχαιολογικό Μουσείο Πάφου, το Ανάγλυφο με παράσταση Ορφέως, Ευρυδίκης και Ερμή από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Νάπολης, το Άγαλμα Διονύσου από το Αρχαιολογικό Μουσείο Ελευσίνας, το Αγαλμάτιο Απόλλωνος και το Ειδώλιο πτερωτής Νίκης από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.
Θα διαρκέσει έως τις 3 Σεπτεμβρίου και θα συνοδεύεται από δίγλωσσο κατάλογο.
Ξεναγήσεις στην έκθεση θα πραγματοποιούνται από 1 Ιουνίου, κάθε Πέμπτη στις 18.30.
Παράλληλες δράσεις
Στο πλαίσιο της έκθεσης «ΘΕΪΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ: Cy Twombly και Eλληνική Aρχαιότητα» το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης θα οργανώσει όλο το καλοκαίρι πενθήμερα Summer Camp για τα παιδιά με τίτλο «Οι θεοί μίλησαν!».
Επίσης, την Πέμπτη 8 Ιουνίου, το Μουσείο διοργανώνει Late Night Party όπου από τις 21:00 ως τις 24:00, οι επισκέπτες θα μπορούν να περιηγηθούν στην έκθεση με μειωμένο εισιτήριο, παρέα με μουσικές από DJ set.
