Στους μνημειακούς αρχιτεκτονικούς χώρους του Palazzo della Civilta Italiana ο Giuseppe Penone παρουσιάζει μια σειρά έργων από υλικά και μορφές που είναι εντυπωσιακά ζωντανές και οργανικές.
Η έκθεση “Matrice” είναι μια μοναδική ευκαιρία για να θαυμάσει κάποιος μια επιλογή ιστορικών έργων και νέων παραγωγών, που πραγματοποιήθηκαν ειδικά για αυτήν την έκθεση από τον Giuseppe Penone.
Η “Matrice” περιέχει 15 έργα που χρονολογούνται από τη δεκαετία του 1970 έως και σήμερα, συμπεριλαμβανομένων πολλών που εκτίθενται σπάνια και θα εκτεθούν στην Ιταλία για πρώτη φορά. Ολόκληρη η έκθεση έχει σχεδιαστεί ως ένας διάλογος με τους μνημειακούς αρχιτεκτονικούς χώρους του Palazzo della Civilta Italiana. Η έκθεση παρουσιάζει μια συλλογή έργων τέχνης που έρχονται σε αντίθεση με την ξεκάθαρη γεωμετρία και τις μαρμάρινες επιφάνειες του κτιρίου, -το οποίο είναι άμεσα εμπνευσμένο από τα μεταφυσικά τοπία του Τζόρτζιο ντε Κίρικο, με υλικά και μορφές οι οποίες είναι έντονα ζωντανές και οργανικές. Η έκθεση παίζει με την ψευδαίσθηση της φύσης, η οποία κατοικεί μυστηριωδώς στα ευρύχωρα κλίτη του πρώτου ορόφου του Palazzo και ξεκινάει έναν αναπάντεχο διάλογο μεταξύ της φύσης, του πολιτισμού, της βιολογικής ώρας και της ιστορίας.
Η έκθεση πήρε το όνομά της από ένα από τα πιο θεαματικά έργα του Giuseppe Penone, το Matrice (2015), ένα γλυπτό μήκους 30 μέτρων, στο οποίο ο κορμός ενός έλατου έχει σκαλιστεί ακολουθώντας έναν από τους δακτυλίους του, φέρνοντας με αυτό τον τρόπο στην επιφάνεια το παρελθόν του δέντρου, αλλά και τη μεταμόρφωσή του μέσα στο χρόνο. Το ξύλο έχει χυτευθεί με ένα χάλκινο εκμαγείο, που φαίνεται σα να παγώνει τη ροή ζωής της φύσης. Όπως πολλά από τα έργα του Penone, το Matrice μας αποκαλύπτει το ενδιαφέρον του καλλιτέχνη για τη σχέση μεταξύ χρόνου και φύσης και, μεταφορικά, μεταξύ της φύσης, της ανθρωπότητας και της παροδικότητας.
“Τα δέντρα εμφανίζονται ως στέρεα αντικείμενα, αλλά αν τα παρατηρήσουμε μέσα στο χρόνο, κατά τη διάρκεια της ανάπτυξής τους γίνονται μια ρευστή, εύπλαστη ύλη. Ένα δέντρο είναι ένα ον που απομνημονεύει το σχήμα του και αυτό το σχήμα είναι αναγκαίο για τη ζωή του. Γι' αυτό, είναι μια τέλεια γλυπτική δομή, επειδή κουβαλάει την αναγκαιότητα της ύπαρξης”, δηλώνει ο Giuseppe Penone.
Άλλο ένα κομμάτι σε αυτή την έκθεση, το Ripetere il bosco (Επαναλαμβάνοντας το Δάσος, 1969-2016), ένα από τα πιο διάσημα έργα του Penone, παρουσιάζει έναν αριθμό κορμών, οι οποίοι έχουν ανασκαφεί από κομμάτια ξύλο και έχουν διαρρυθμιστεί έτσι ώστε να θυμίζουν ένα μικρό δάσος. Σαν ένα παραμυθένιο τοπίο, το Ripetere il bosco ανακαλεί βαθιές και αρχαίες σχέσεις μεταξύ της μαγείας και της άγριας φύσης, ενώ παράλληλα περιγράφει την όλο και περισσότερο εξημερωμένη και τεχνητή φύση -μια αντίθεση που αποκαλύπτει τις περιβαλλοντολογικές ανησυχίες και τα άγχη του Penone, τα οποία είναι τώρα πιο σχετικά από ποτέ.
Η σειρά Foglie di pietra (Πέτρινα Φύλλα, 2013), -η οποία εκτίθεται για πρώτη φορά στην Ιταλία-, συνδυάζει φυσικά στοιχεία και κομμάτια από μάρμαρο, σκαλισμένα σε κιονόκρανα και στύλους, που θυμίζουν αρχαία ερείπια και κομμάτια της ιστορίας που ανάκτησε η φύση. Τα γλυπτά της Foglie di pietra μοιάζουν πιο δελεαστικά στο περιβάλλον του Palazzo della Civilta Italiana στη Ρώμη, καθώς τα σπειροειδή δέντρα και κλαδιά μπλέκονται με το βάρος και τον πλούτο της αρχαίας ιστορίας.
“Σε αυτά τα έργα, η αρχαιολογία και τα ερείπια, η ιστορία και ο πολιτισμός παρουσιάζονται ως ένα είδος 'δεύτερης φύσης'. Είναι μια βαθιά σύνθεση μεταξύ της ροής του φυσικού και ανθρώπινου χρόνου, όπου, -για πρώτη φορά στο έργο του Penone-, έρχονται στην επιφάνεια μαι αίσθηση λαχτάρας και μια ρομαντική νοσταλγία για τους χαμένους πολιτισμούς”, λέει ο Massimiliano Gioni, επιμελητής της έκθεσης.
Άλλα έργα παρέχουν ένα αντιστάθμισμα σε αυτές τις ατμόσφαιρες, όπως το τεράστιο Spine d'acacia – Contatto (Αγκάθια από Ακακία – Επαφή, 2006), το οποίο σκιαγραφεί στον καμβά την ελάχιστα ορατή εικόνα ενός ανθρώπινου προσώπου, που έχει σχεδιαστεί με εκατοντάδες αγκάθια. Λεπτεπίλεπτο και επιθετικό ταυτόχρονα, το Spine d'acacia ανήκει σε μια διάσημη σειρά έργων του Penone, στην οποία το ανθρώπινο σώμα περιγράφεται μέσω ιχνών της απουσίας του, όπως δακτυλικά αποτυπώματα, χνάρια και αποτυπώσεις της ανάσας του καλλιτέχνη. Στο Soffio di foglie (Η Ανάσα των Φύλλων, 1979), για παράδειγμα, μια αποτύπωση του σώματος του καλλιτέχνη είναι ορατή σε μια στοίβα φύλλων μυρτιάς. Στο Essere fiume (Το να Είσαι Ποταμός, 2010), ένα απατηλά απλό γλυπτό που είναι φιλοσοφικά περίπλοκο, ο καλλιτέχνης αναπαράγει σχολαστικά το σχήμα μιας πέτρας που έχει λειανθεί από ένα ποτάμι, σκαλίζοντας ένα κομμάτι μάρμαρο. Μέσα από την εμμονική ενασχόλησή του με την εξομοίωση, η οποία είναι επίσης μια όμορφη αλληγορία της γλυπτικής, ο Penone αναπαράγει προσεκτικά τις δυνάμεις της φύσης, εντάσσοντας τον εαυτό του στην “κοσμική κοινωνία”, την οποία ο καλλιτέχνης περιγράφει ως το θεμέλιο της δουλειάς του.
Η έκθεση περιλαμβάνει, επίσης, δύο γλυπτά που έχουν εγκατασταθεί έξω από το Palazzo della Civilta Italiana. Το Indistinti confini: Anio (Ακαθόριστα Σύνορα: Άνιο, 2012) του Penone συνδυάζει μάρμαρο και χαλκό, ευγενή υλικά που μπαίνουν σε διάλογο με τους μνημειακούς χώρους του Palazzo. Το Abete (Έλατο, 2013) είναι ένα νέο μεγάλο γλυπτό: με πάνω από 20 μέτρα ύψος, παρουσιάζεται για πρώτη φορά με αφορμή την έκθεση και εκπροσωπεί μια νέα περίοδο στην έρευνα του Giuseppe Penone, ο οποίος τα τελευταία χρόνια πειραματίζεται σταθερά με τη γλυπτική σε αστικούς χώρους. Μετά από μια σειρά δημόσιων γλυπτών που εγκατέστησε σε διαφορετικές πόλεις, συμπεριλαμβανομένης της Φρανκφούρτης και του Κάσσελ στη Γερμανία, και σε συνέχεια της επιτυχημένης έκθεσής του στους κήπους του Παλατιού των Βερσαλλιών, ο Penone επεμβαίνει τώρα στο ρωμαϊκό τοπίο με την απροσδόκητη παρουσία του Abete. Εγκατεστημένο στην πρόσοψη του Palazzo della Civilta Italiana, το Abete προσθέτει μια νέα διάσταση, πιο φυσική και πιο ζωντανή, στην αφηρημένη γεωμετρικά αρχιτεκτονική της περιοχής.
Giuseppe Penone, “Matrice”, Palazzo della Civilta Italiana, Ρώμη, έως 16 Ιουλίου 2017
Πηγή: domusweb.it
Απόδοση: Χρόνης Μούγιος
