Εργοστάσιο ΡΕΑ © Πλάτων Ριβέλλης 2017
Της Αννίτας Αποστολάκη
Η περιοχή του Άργους και των Μυκηνών είναι συνδεδεμένη με τα μεγαλοπρεπή προϊστορικά ανάκτορα που βρίσκονται εκεί. Η ιστορία της ευρύτερης περιοχής, όμως, δε σταμάτησε στην προϊστορική αρχαιότητα: είναι ένας τόπος με ιδιαίτερη πνευματική και ιστορική βαρύτητα.
Το καλλιτεχνικό-ερευνητικό site specific project «Διεθνής Τόπος» στο Νομό Αργολίδας, από 3 έως 9 Ιουλίου, προσπαθεί να φωτίσει εξίσου όλες τις πλευρές του τόπου, μέσα από πολιτιστικές δράσεις εμπνευσμένες τόσο από τους αρχαιολογικούς χώρους όσο και από τα εργοστάσια, τα αρχαία και τα σύγχρονα μνημεία της περιοχής δηλαδή, με δίπτυχο το «Πολύτοπον Ιάννης Ξενάκης» και την «Αργολική Industriale», υπό τη διεύθυνση της θεατρολόγου και κριτικού Ελένης Βαροπούλου.
Το «Πολύτοπον Ιάννης Ξενάκης» αποτελεί τη γέφυρα ανάμεσα στο ιστορικό site-specific Φεστιβάλ Άργους (1994-1997), το οποίο είχε την ίδια λογική και τελούσε επίσης υπό τη διεύθυνση της κ. Βαροπούλου, και το νέο project, ανάμεσα στο Άργος και τις Μυκήνες. Ο Ξενάκης είχε παρέμβει με το δικό του ιστορικό, μουσικό και πολύτεχνο δρώμενο στο τοπίο των Μυκηνών, γι' αυτό και στις 7 Ιουλίου, στις 21:30, θα γίνει ένα μεγάλο αφιέρωμα στο συνθέτη, με μια συναυλία του πιανίστα Στέφανου Θωμόπολου στο Αρχαίο Θέατρο Άργους, ο οποίος, εκτός από έργα του συνθέτη, θα ερμηνεύσει και Debussy, Bartok, Ravel και Κουμεντάκη, συνομιλώντας μετά μουσικής στη σκηνή με τη σοπράνο Τζούλια Σουγλάκου, σε σκηνοθεσία Αλέξανδρου Ευκλείδη. Την επομένη, μάλιστα, θα προβληθεί στο CINE VALIA του Άργους ένα ντοκιμαντέρ για τον αρχιτέκτονα του ήχου, σε σκηνοθεσία και σενάριο Έφης Ξηρού.
Το πιο ιδιαίτερο, όμως, δρώμενο του θεματικού άξονα του Ξενάκη προβλέπεται να είναι το «θέατρο τοπίου» που θα παρουσιαστεί στις 7 Ιουλίου, στις 19:30, στο Πλάτωμα Αγίου Ιωάννη στις Μυκήνες: ο Παναγιώτης Βελιανίτης θα παρουσιάσει μια πρωτότυπη σύνθεση ακουσματικής μουσικής σε τετρακάναλη μετάδοση, με τίτλο Ορέστεια και τη σύμπραξη της χορογράφου και χορεύτριας Μαριάννας Καβαλλιεράτου, η οποία θα διανύσει τη διαδρομή μιας φασματικής, σχεδόν άυλης φιγούρας στο χώρο. Ο συνθέτης μάς είπε ότι η Ορέστειά του θα είναι ένα ηχοτοπίο της περιοχής –μια σύνθεση, δηλαδή, με ήχους που θα μπορούσαν να αφηγηθούν τόσο την ιστορία του τόπου όσο και της Ορέστειας, αν και ο δικός του Ορέστης είναι εμπνευσμένος από τον Άμλετ του Μύλλερ.
Για τους συντελεστές είναι σημαντική η συμπερίληψη όχι μόνο των ενδιαφερομένων για τις τέχνες, αλλά και του αγροτικού και εργατικού πληθυσμού της περιοχής. Γι' αυτό, συνεργάστηκαν με την Ένωση Αγροτών Συνεταίρων Αργολίδας «Ρέα» για να παρουσιαστούν στο ομώνυμο εργοστάσιο από 3 έως 7 Ιουλίου εργαστηριακές πρακτικές για σπουδαστές, εργάτριες και αγρότες, στο πλαίσιο της «Αργολικής Ιndustriale». Στην πρώτη εργαστηριακή πρακτική «Βλέπω, βαδίζω, ομιλώ» η σκηνοθέτης και σκηνογράφος Άννα Φίμπρικ και ο σκηνοθέτης Γιόζεφ Ζάιλερ θα δοκιμάσουν με τους συμμετέχοντες πώς η διεισδυτική και υπομονετική κατανόηση των χώρων και η αίσθηση των μηχανών συνδέονται με απλές σωματικές κινήσεις, συγκινήσεις και λεκτικές πράξεις.
Στόχος της δεύτερης εργαστηριακής πρακτικής, με τίτλο «Οι πέντε αισθήσεις και η σκηνική επαναλειτουργία του εργοστασίου ΡΕΑ», την οποία θα διευθύνει ο καθηγητής του τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου Γιάννης Λεοντάρης, είναι η δημιουργία συνθηκών εγρήγορσης απέναντι στα πάσης φύσεως ερεθίσματα που δίνονται από το εξωτερικό περιβάλλον. Σε άμεση επαφή με αγρότισσες του Άργους και πρώην εργάτριες του εργοστασίου Πελαργός, οι θεατρολόγοι Ελευθερία Ιωαννίδου και Νατάσα Σιουζουλή, μαζί με το συγραφέα και περφόρμερ Μανώλη Τσίπο, θα αναζητήσουν στην τρίτη εργαστηριακή πρακτική «Από τη γη στο εργοστάσιο» στοιχεία για το πώς ήταν διαρθρωμένη η εργασία στο αγροτικό και βιομηχανικό περιβάλλον της Αργολίδας. Η «Αργολική Industriale» θα κορυφωθεί στο εργοστάσιο το σαββατοκύριακο 8 & 9 Ιουλίου με εικαστικές εγκαταστάσεις από τους Άρτεμιδα Αλκαλάη, Έρη Δημητριάδη, Δημήτρη Μεράντζα, Ειρήνη Μπαζάρα, Αλίκη Παππά, Νατάσσα Πουλαντζά, Νίκο Σεπετζόγλου, Βούβουλα Σκούρα, Μάχη Ξενάκη, Σωκράτη Φατούρο και Θοδωρή Χρυσικό, υπό το γενικό τίτλο «Μικροφυσικές των ερειπίων».
Γιατί τόση έμφαση στα εργοστάσια; Θα μπορούσαμε να πούμε ότι τα εργοστάσια είναι τα μνημεία της νεότερης ιστορίας της χώρας –έτσι όπως στέκουν, άλλωστε, με τον όγκο τους, άδεια και εγκαταλελειμμένα, εκπέμπουν μια μνημειακότητα εφάμιλλη των μεγαλιθικών αρχαίων κτισμάτων. Σε μια πολύ δύσκολη οικονομική και κοινωνική χρονική συγκυρία, η ανατρεπτικότητα της καλλιτεχνικής παρουσίας έρχεται να δώσει νέα ζωή στον τόπο και να αναδείξει τη διαχρονική επίδραση που ασκεί η περιοχή στην ελληνική συνείδηση. Γι' αυτό και χαιρόμαστε που κατάφερε η Περιφέρεια Πελοποννήσου να εντάξει το project στο ΕΣΠΑ, διασφαλίζοντας έτσι ότι τουλάχιστον μέχρι το 2025, οι τέχνες χάρη στα ευρωπαϊκά κονδύλια θα έρθουν για ακόμη μία φορά να γεμίσουν το κενό που αφήνει πίσω της η αδυναμία της πολιτείας να αξιολογήσει και αξιοποιήσει τη νεότερη κληρονομιά της.
