Φιλέλληνες από τα νεανικά τους χρόνια, με παρουσία ετών στην Ελλάδα αλλά και πολύ μεγάλη προσφορά, οι τρεις Αμερικανοί αρχαιολόγοι που τιμήθηκαν χθες από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου, έδωσαν στη χώρα μας, εκτός από την αγάπη τους, και ολόχρυσους θησαυρούς, κυριολεκτικά και μεταφορικά.
Με την αρχαιολογική τους σκαπάνη έφεραν στο φως μοναδικά ευρήματα από την αρχαία Κόρινθο (ο Τσαρλς Γουίλιαμς) και από την Πύλο Μεσσηνίας, η Σάρον Στόκερ και ο Τζακ Λ. Ντέιβις.
Με αφορμή την Ημέρα Φιλελληνισμού, (ημέρα θανάτου του Λόρδου Βύρωνα) η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου παρασημοφόρησε τους διακεκριμένους Αμερικανούς αρχαιολόγους για την προσφορά τους στη μελέτη και ανάδειξη του ελληνικού πολιτισμού. Απένειμε το Παράσημο του Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικα στον καθηγητή του Πανεπιστημίου του Cincinnati Jack L. Davis, στην επιστημονική συνεργάτη του Πανεπιστημίου του Cincinnati Sharon R. Stocker και στον επίτιμο διευθυντή Ανασκαφών Αρχαίας Κορίνθου (Αμερικανική Αρχαιολογική Σχολή) Charles Williams.
Ο τάφος του Γρύπα Πολεμιστή
Αναφερόμενη στην Δρα. Stocker και στον δρα Davis η ΠτΔ είπε πως είναι φημίζονται για το εύρος και τη σπουδαιότητα των αρχαιολογικών τους ανακαλύψεων.
«Κατά τη συνδιεύθυνσή τους στην ανασκαφή του Ανακτόρου του Νέστορα, στην περιοχή της αρχαίας Πύλου, η ανακάλυψη του τάφου του "Γρύπα Πολεμιστή" υπήρξε καθοριστικής σημασίας για την πληρέστερη κατανόηση της ελληνικής προϊστορίας, εμπλουτίζοντας τις γνώσεις για τη διάδραση του μυκηναϊκού πολιτισμού με τους άλλους πολιτισμούς της Ανατολικής Μεσογείου την εποχή του ορειχάλκου. Το συνολικό τους ανασκαφικό έργο και η αρχαιολογική τους έρευνα στις περιοχές της Νεμέας, της Κέας και της Μεσσηνίας, καθώς και η γνώση τους για την προϊστορία των νήσων του Αιγαίου, αποτελούν έμπρακτη προσφορά στην ελληνική αρχαιολογία και συμβάλλουν στην ανάδειξη και προβολή διεθνώς του ελληνικού πολιτισμού» προσέθεσε η Πρόεδρος.
Στις αρχαιολογικές ανακαλύψεις της δεκαετίας έχει κατατάξει το περιοδικό Archaeology τον τάφο του Γρύπα Πολεμιστή που βρέθηκε το 2015 στην Πύλο από τους δύο αρχαιολόγους. «Ένας μόνο τάφος και το εξαιρετικό του περιεχόμενο αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο οι αρχαιολόγοι βλέπουν δύο μεγάλους αρχαίους ελληνικούς πολιτισμούς» σημείωσε το έγκριτο περιοδικό για το εύρημα.
Ο τάφος του Γρύπα Πολεμιστή χρονολογείται γύρω στο 1500 π. Χ. και αλλάζει τις ερμηνείες για τις σχέσεις Μινωιτών και Μυκηναίων. Γεγονός που οφείλεται κυρίως στον ότι δεν υπήρχε άλλος νεκρός, άρα ο τάφος, ο οποίος βρέθηκε αδιατάρακτος, ανήκε αποκλειστικά στον συγκεκριμένο Πολεμιστή, που ήταν νεαρός, όπως δείχνει η οστεολογική μελέτη.
Αυτό επέτρεψε στην ομάδα αφενός να μελετήσει τα ίδια τα αντικείμενα και αφετέρου να δείξει τον τρόπο που αρχικά είχαν τοποθετηθεί. Υπάρχουν μινωικής τεχνοτροπίας σφραγιδόλιθοι από αμέθυστο, αχάτη κι άλλους πολύτιμους λίθους. 'Αλλα αντικείμενα είναι πιο δύσκολο να εξηγηθούν, συμπεριλαμβανομένου ενός ξίφους, η λαβή του οποίου είναι διακοσμημένη με μικροσκοπικά χρυσά ελάσματα, που το κάνουν να φαίνεται σαν «κεντημένο», κι ενός οδοντόφρακτου κράνους, του τύπου που περιγράφεται στην Ιλιάδα. Ανάλογα έχουν εντοπισθεί τόσο στην Κρήτη όσο και στην ηπειρωτική Ελλάδα.
Μέρος του μινωικού κόσμου
Οι ανασκαφείς σε μια υπόθεση εργασίας σκέφτηκαν ότι ο Γρύπας Πολεμιστής και οι άνθρωποι που τον έθαψαν δεν ήταν απλώς άπληστοι συλλέκτες μινωικής τέχνης, αλλά και εξαιρετικοί γνώστες του συμβολισμού αυτής της τέχνης. «Ο Γρύπας Πολεμιστής λέει: ‘Είμαι μέρος του μινωικού κόσμου’», εξηγεί η κ. Στόκερ. Συμφωνούν ότι ο τάφος είναι κάτι περισσότερο από μια τυχαία συλλογή μυκηναϊκών και μινωικών αντικειμένων.
Στο εσωτερικό βρέθηκαν περίπου 50 σφραγιδόλιθοι από ημιπολύτιμους λίθους. Οι σφραγιδόλιθοι αυτοί, που αρχικά χρησιμοποιούνταν από τους Μινωίτες για διοικητικούς σκοπούς, είναι μικροσκοπικά έργα τέχνης, με περίπλοκή διακόσμηση, πέρα από κάθε λειτουργική αναγκαιότητα. Μετά από μελέτη στα γύψινα καλούπια που πήραν από αυτούς, οι αρχαιολόγοι βρήκαν πως κάποιες από τις λεπτομέρειες είναι τόσο μικροσκοπικές που δεν μπορείς να τις δεις με γυμνό μάτι.
Πολλοί από τους σφραγιδόλιθους είχαν τοποθετηθεί στη δεξιά πλευρά του νεκρού, μερικοί πιθανώς φορεμένοι ως μέρος βραχιολιού και άλλοι ήταν συγκεντρωμένοι σε θήκη που έχει αποσυντεθεί εδώ και καιρό. Ο πιο εντυπωσιακός είναι ο σφραγιδόλιθος με την απεικόνιση πολεμιστών, μεγέθους περίπου 3,5 εκατοστών.
Οι ανασκαφείς πιστεύουν ότι ο καλλιτέχνης που δημιούργησε τον σφραγιδόλιθο ήταν από την Κρήτη, επειδή μέχρι στιγμής δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι οι τεχνίτες στην ηπειρωτική χώρα διέθεταν τη δεξιότητα που απαιτείται για να δημιουργηθεί ένα τέτοιο αντικείμενο. Απεικονίζει πολεμιστή να μαχαιρώνει έναν οπλισμένο εχθρό, ενώ ένας άλλος πεθαίνει στα πόδια του.
Η σκηνή, όπως και πολλές ακόμα που απεικονίζονται στους σφραγιδόλιθους, αντανακλάται σε αντικείμενα που βρέθηκαν στον τάφο του πολεμιστή, όπως τα όπλα και το σκήπτρο που εντοπίστηκαν στην αριστερή του πλευρά. «Το ξίφος που χρησιμοποιεί ο νικητής είναι το ίδιο με το ξίφος με το οποίο είναι θαμμένος ο πολεμιστής», λέει ο κ. Ντέιβις.
Έξι χτένες από ελεφαντόδοντο και ένας καθρέφτης, υποδεικνύουν ότι τον νεαρό απασχολούσε η περιποίησή του και ίσως είχε μακριές μπούκλες παρόμοιες με εκείνες του θριαμβευτή πολεμιστή του σφραγιδόλιθου. Επίσης φορούσε χρυσό περιδέραιο.
Επιπλέον, ένα χρυσό δαχτυλίδι από την ταφή απεικονίζει μια θεά που κατεβαίνει από ψηλά και πλαισιώνεται από δύο πουλιά που φεύγουν προς βραχώδεις κορυφές. Ο μεγάλος αριθμός σκαλιστών δαχτυλιδιών και σφραγιδόλιθων ενισχύει την ιδέα ότι υπήρχε κάτι περισσότερο από μιμητισμό. (Οι ανασκαφές τελούνται υπό την άμεση εποπτεία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας).
Στην χώρα μας επί 31 χρόνια
Αναφερόμενη στον Δρα Charles K. Williams η ΠτΔ σημείωσε πως είναι επίτιμος διευθυντής Ανασκαφών Αρχαίας Κορίνθου, της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών και συμπήρωσε: «Η επί 31 έτη παραμονή του στην Ελλάδα, και η αφοσίωσή του έμψυχα και έμπρακτα στο ανασκαφικό έργο στην περιοχή της Αρχαίας Κορίνθου, τον έχουν κατατάξει στους κορυφαίους αρχαιολόγους διεθνώς, για την ανάδειξη του πολιτισμού μας. Η αγάπη του για τα ελληνικά έθιμα, για τους ανθρώπους και τη ζωή της ελληνικής επαρχίας, καθώς και η έντονη φιλανθρωπική του δράση, αποτελούν μοναδικά χαρακτηριστικά της φιλελληνικής του προσωπικότητας. Η συμβολή του στη δημιουργία νέων σύγχρονων χώρων φιλοξενίας των αρχαιολογικών ευρημάτων στην Αρχαία Κόρινθο, αλλά και χώρου συντήρησης και μελέτης για τους φοιτητές, επιστήμονες και ερευνητές που επισκέπτονται την Ελλάδα, αποδεικνύει τη σημαντική του προσφορά διεθνώς για την προβολή του πολιτισμού μας».
Η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη είχε τις προηγούμενες ημέρες συνάντηση με τον ιστορικό διευθυντή των ανασκαφών της Κορίνθου στις νέες, σύγχρονες αρχαιολογικές αποθήκες της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Κόρινθο.
Στον χώρο των αποθηκών συντελείται ένα ιδιαίτερα απαιτητικό έργο: Η αποκατάσταση μεγάλου αριθμού ρωμαϊκών τοιχογραφιών, οι οποίες εντοπίστηκαν στις ανασκαφές που άρχισε το 1982 ο Δρ Williams, στην ανατολική περιοχή του θεάτρου της Αρχαίας Κορίνθου. Οι ανασκαφές, που διήρκεσαν μέχρι το 2011, παρήγαγαν, μεταξύ άλλων ευρημάτων, περίπου 120.000 θραύσματα τοιχογραφιών προερχόμενα από διάφορα κτήρια της ρωμαϊκής περιόδου.
Νέο μουσείο στην Κόρινθο
Όπως δήλωσε η Λίνα Μενδώνη, «το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού έχει εδώ και πολλές δεκαετίες μια εξαιρετική συνεργασία με την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών. Η Αρχαία Κόρινθος έχει αναδειχθεί κυρίως από τις ανασκαφές, την έρευνα και την μελέτη του Δρ Charles Williams, ο οποίος έχει αφιερώσει τη ζωή και το έργο του στην ανάδειξη αυτού του χώρου, καθώς ανέλαβε την διεύθυνση των ανασκαφών της Κορίνθου το 1966. Τον ευχαριστούμε θερμά για αυτό, καθώς και για τη σπουδαία, συνολική του προσφορά του στην επιστήμη της ελληνικής αρχαιολογίας, στους Ελληνες και την Ελλάδα, την οποία αγάπησε όσο την πατρίδα του. Η ποιότητα της εργασίας της Σχολής είναι πολύ υψηλού επιπέδου, όπως είναι εντυπωσιακός και ο πλούτος των ευρημάτων, για τον οποίο απαιτείται κατάλληλος χώρος για την έκθεση και την προβολή του. Αναζητούμε τον κατάλληλο χώρο για την ίδρυση ενός νέου μεγάλου μουσείου, το οποίο να ανταποκρίνεται στην ιστορία και την αρχαιολογία της Κορίνθου, στους θησαυρούς που όλα αυτά τα χρόνια έχουν αποκαλυφθεί από τις ελληνικές και τις αμερικανικές ανασκαφές και ιδιαιτέρως στην ανάδειξη των τοιχογραφιών, απόδειξη της μεγάλης τέχνης της ζωγραφικής, που αναπτύχθηκε στην Ελλάδα».
Ο χώρος, στον οποίο έχουν ανεγερθεί οι Αποθήκες της ΑΣΚΣ αγοράστηκε το 2015, μετά από έγκριση του ΥΠΠΟΑ. H συνολική κάλυψη και δόμηση των αποθηκών που ανεγέρθησαν, ανέρχεται σε 1057,84 τ.μ..
Η Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών διενεργεί ανασκαφές στην Αρχαία Κόρινθο από το 1896 ως σήμερα. Από το 1925 έως το 1940 πραγματοποιήθηκε συνεχής και πιο συστηματικός καθαρισμός του Θεάτρου και της Ρωμαϊκής Αγοράς.
Με την ανάληψη της διεύθυνσης των ανασκαφών από τον Charles K. Williams II στα μέσα της δεκαετίας του 1960 (1966-1997), η προσέγγιση της Αρχαίας Κορίνθου από τους αρχαιολόγους εξελίχθηκε σε εντυπωσιακό βαθμό. Το 2020, ανατέθηκε από τον Δρ Charles Williams στο Centro di Conservazione Archaeologica της Ρώμης, υπό τη διεύθυνση των Roberto Nardi και Andreina Costanzi Cobau, να αποκαταστήσουν τις τοιχογραφίες που εντοπίστηκαν στην ανασκαφή. Με την επιστημονική επίβλεψη του ΥΠΠΟΑ, 14 συντηρητές εργάζονται για τον καθαρισμό και την αντιστοίχιση των χιλιάδων θραυσμάτων.
