Μας παραπέμπει σε ένα από τα λυρικά έργα (1937) του Στρατή Μυριβήλη, όπου αναφέρεται στη γη και το πόσο γόνιμη είναι. Πρόκειται για τον τίτλο της έκθεσης, «Το Τραγούδι της Γης», που είναι και ο τίτλος του συγκεκριμένου έργου του Μυριβήλη· ο τίτλος της έκθεσης μας κινεί το ενδιαφέρον για το τι θα αντικρίσουμε αλλά και τι θα αφουγκραστούμε προτού παρατηρήσουμε τους 25 πίνακες ζωγραφικής-τοπιογραφίες (λάδια, ακριλικά, μεικτές τεχνικές) που παρουσιάζονται στην έκθεση, στο Μητροπολιτικό Πάρκο «Αντώνης Τρίτσης», και φέρουν την υπογραφή των Χρύσας Βέργη, Κώστα Παπανικολάου, Μανώλη Χάρου και Αχιλλέα Χρηστίδη. Ζωγραφίζουν τη φύση άλλοτε εξ’ επαφής, άλλοτε από μνήμης και αναζητούν τους παράγοντες που στοιχειοθετούν το ωραίο, εξετάζουν δηλαδή τον τρόπο που «βλέπει» το μάτι.
Μόνο που η όραση δεν είναι η μόνη εκ των αισθήσεων που μετέχει καθώς ο άνθρωπος βρίσκεται σε κάποιο φυσικό περιβάλλον ή στέκει μπροστά από μια τοπιογραφία. Όπως μελέτες επιστημόνων της περιβαλλοντικής ψυχολογίας έχουν δείξει, «η άμεση ή έμμεση επαφή του ατόμου με το φυσικό περιβάλλον επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την ψυχοσύνθεση και τη συναισθηματική του κατάσταση», επισημαίνει στον κατάλογο της έκθεσης η επιμελήτρια Ελένη Αθανασίου.
Και όσοι έχουμε περάσει αρκετό διάστημα στο φυσικό περιβάλλον μπορούμε ευθύς να μοσχομυρίσουμε την αγαλλίαση που προσφέρει στην ψυχή, να ξεκλέψουμε κάτι από την ομορφιά του, και να ακούσουμε το τραγούδι του, όποτε στέκουμε μπροστά σε μια τοπιογραφία.
Παρόμοια είναι όσα συναισθανόμαστε θαυμάζοντας τα έργα της Χρύσας Βέργη, με το υγρό στοιχείο να μετέχει σε ορισμένα εξ αυτών, όπως στα «Αντανάκλαση Ι» (2022) και «Αντανάκλαση ΙΙ» (2022). Ο πλούτος της φύσης αντανακλάται στο νερό, οι πρασινοκίτρινοι χρωματισμοί του διαχέονται στην υδάτινη επιφάνεια της λίμνης, σαν η φύση να την αγκαλιάζει, κατ’ επέκταση και τα πλάσματά της. Διάσπαρτα καλάμια στη λίμνη, ως προέκταση εκείνων τριγύρω της, στέκονται ελαφρώς τσακισμένα, αλλά όρθια. Σαν την προσπάθεια όλων μας, να σταθούμε και να μην παρασυρθούμε από ρευστές καταστάσεις.
Δέντρα από τη σειρά έργων «Retiro» –από το Πάρκο Retiro της Μαδρίτης– μας αφήνουν την υπόνοια των όντων που επιβιώνουν ανάμεσα στις φυλλωσιές. Μεταφέρουν, θα έλεγε κανείς, την εικόνα πως τα δέντρα αυτά είναι καταφύγια για τα πλάσματα. Στην σκιά τους άλλωστε αναζητούμε κι εμείς καταφύγιο, στηριζόμαστε στους κορμούς τους μετά από έναν περίπατο. Και τα θαυμάζουμε –που στέκουν με χάρη παρά τα σπασμένα από τον άνεμο κλαδιά τους, καθότι η παρουσία τους και μόνο ομορφαίνει τα τριγύρω και ηρεμεί κι εμάς.
Χρύσα Βέργη, «Retiro II» (2020, ακρυλικό και λάδι σε καμβά, 131 x 250 εκ.)
Κώδικες και γρίφοι ενσωματώνονται στις συνθέσεις του Κώστα Παπανικολάου, ο οποίος αντλεί έμπνευση από την παρατήρηση και την οπτική μελέτη της φύσης, δίδοντάς μας την εντύπωση ότι ενίοτε εμπεριέχονται σκηνογραφικά στοιχεία. Συνθέσεις όπως η «Καισαριανή V» (2017) εμπεριέχουν ανθρώπινες φιγούρες οι οποίες σαν να μετέχουν σε παιχνίδι είναι κρυμμένες πίσω από κορμούς δέντρων κατανεμημένων διάσπαρτα στο χώρο, δημιουργώντας την αίσθηση του βάθους πεδίου.
Ανθρώπους θα λέγαμε ότι διακρίνουμε και πίσω από το φράκτη του έργου «Οι Τελευταίες Ημέρες της Πομπηίας» (2017-2019), με τον φράχτη να μας παραπέμπει στα φαινομενικά όρια –καθότι μπορούμε να δούμε ανάμεσα στις τάβλες του φράκτη– αλλά και σε ένα τρόπον τινά «χώρισμα» μιας χρονικής περιόδου. Ενώ τα δέντρα στα «Κλαδέματα» (2020) μας παραπέμπουν άλλοτε σε ανθρώπινες φιγούρες άλλοτε σε όργανα του ανθρωπίνου σώματος.
Κώστας Παπανικολάου, «Κλάδεμα» (2020, αυγοτέμπερα σε κόντρα πλακέ, 140 x 160 εκ.)
Μεταξύ της αφαίρεσης και παλιών γνώριμών του συνθέσεων μετεωρίζονται τα έργα του Μανώλη Χάρου που παρουσιάζονται στην έκθεση, με σύμβολα γνώριμα όπως το πλοίο, η θάλασσα, το φεγγάρι, το κύμα, ο ορίζοντας, το δέντρο, η κορυφογραμμή στο βουνό.
Τη ματιά μας κεντρίζουν «Τα Μάγια του Μάρτη στη Σκιά των Πραγμάτων» (2022) με διάσπαρτα άνθη σε ένα άδειο τοπίο που έχει στον ορίζοντα το βουνό, καθώς και το έργο «Κίτρινο» (2022) –ένα τοπίο με το βουνό στον ορίζοντα και τα πάντα να έχουν καλυφθεί με κίτρινο χρώμα, σαν οι ακτίνες του ήλιου να χρωμάτισαν όσα «άγγιξαν».
Μανώλης Χάρος, «Τα μάγια του Μάρτη στη Σκιά των Πραγμάτων» (2022, Ακρυλικό και λάδι σε καμβά, 200x200 εκ.)
Ένταση και χρώμα χαρακτηρίζουν το σύνολο του έργου του Αχιλλέα Χρηστίδη, κατ’ επέκταση και εκείνα που παρουσιάζονται στην έκθεση. Το χρώμα σαν να ξεχειλίσει, προδίδει ενίοτε την πυκνότητα των φυλλωσιών, τον στιβαρό κορμό των δέντρων, τις διάσπαρτες πέτρες που μοιάζουν γαντζωμένες στη γη, καθώς και την ορμή των χορταριών που ξεπηδούν από τη γη για να επεκταθούν.
Αχιλλέας Χρηστίδης (Χωρίς Τίτλο, 2020, λάδι σε καμβά, 130x160 εκ.)
Αν μη τι άλλο, συνθέσεις από διαφορετική παλέτα αλλά κοινή θεματολογία: της φύσης που μας αφουγκράζεται και προσφέρει ανάσες νηνεμίας, ζητώντας μας κι αυτή να την αφουγκραστούμε και να την φροντίσουμε.
*Η έκθεση «Το Τραγούδι της Γης» θα διαρκέσει έως τις 15 Ιανουαρίου 2023. Μητροπολιτικό Πάρκο «Αντώνης Τρίτσης», Πύργος Βασιλίσσης ή Επτάλοφος στη δυτική Μητροπολιτική Αθήνα, Δήμου Ιλίου.
**Κεντρική φωτογραφία: Χρύσα Βέργη, «Retiro III» (2020, ακρυλικό και λάδι σε καμβά, 170 x220 εκ., τρίπτυχο)
