Η Γκαλίνα Γκριγκορένκο με την ιδιότητα του επικεφαλής στην Κρατική Υπηρεσία της Ουκρανίας για τις Τέχνες και την Καλλιτεχνική Εκπαίδευση, έστειλε ανοιχτή επιστολή στην «Opera Europa» (πρόκειται για διεθνή ένωση που εκπροσωπεί τους πολιτιστικούς οργανισμούς και τα φεστιβάλ όπερας στην Ευρώπη).
Στο γράμμα της, που συνυπογράφουν αρκετοί διευθυντές οργανισμών όπερας και ορχήστρας στην ανατολική Ευρώπη, σημειώνει: «Εκτιμούμε βαθιά την αλληλεγγύη και την υποστήριξη που δείχνετε στην Ουκρανία σήμερα. Σας γράφουμε διότι υπάρχουν αρκετές πτυχές της κατάστασης, που μπορεί να είναι λιγότερο ορατές από απόσταση.
Πρώτα από όλα, πολλοί Ουκρανοί καλλιτέχνες, όπως οι περισσότεροι Ουκρανοί στις μέρες μας, βρίσκονται στο σημείο, όπου όχι απλώς η ευημερία, αλλά η ζωή τους η ίδια απειλείται καθημερινά. Τα μουσεία, τα θέατρα, οι αίθουσες συναυλιών μας βομβαρδίζονται ανηλεώς και βομβαρδίζονται καθημερινά. Συγκεκριμένα, η Εθνική Όπερα στο Χάρκοβο, μέλος και αυτή της Opera Europa, έχει ήδη πληγωθεί ανεπανόρθωτα από πυρά του ρωσικού πυροβολικού.
»Θέλουμε τα ρωσικά πολιτιστικά ιδρύματα και οι υπεύθυνοι στις θέσεις αυτές να πάρουν μια θέση ευθύνης για όσα συμβαίνουν. Οι καλλιτέχνες έχουν το απαιτούμενο ηθικό βάρος, προκειμένου να επηρεάσουν την κοινή γνώμη». Και ακόμη, ζητά: «Να στείλει (ενν. η κοινότητα των καλλιτεχνών) ένα σαφές μήνυμα δημοσίως που να καταδικάζει τις ενέργειες του καθεστώτος. Αλλιώς, επιλέγει τον δρόμο της ντροπής και της απομόνωσης, παραμένοντας βουβή απέναντι στην κραυγή ενός μέλους της Opera Europa».
Και καταλήγει το γράμμα ως εξής: «Ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ κάποτε είπε: στο τέλος, δεν θα θυμόμαστε τα λόγια των εχθρών μας, αλλά τη σιωπή των φίλων μας. Αυτή η φράση αποτυπώνει επακριβώς το πάθος μας (pathos αναφέρει η επιστολή). Ελπίζουμε στην κατανόησή σας και θα καλωσορίσουμε πιο τολμηρές ενέργειες από την Opera Europa. Αυτός ο πόλεμος δεν αφορά τα ουκρανικά εθνικά συμφέροντα ή την πολιτική, αφορά τις κοινές ευρωπαϊκές αξίες, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια».
Ετούτη την ώρα, στην Ελλάδα, είναι δύσκολο αν όχι παρανοϊκό, να βγαίνεις να υπερασπίζεσαι το ευρωπαϊκό ιδεώδες. Διότι με την υπεράσπιση της Ουκρανίας δεν ορθώνεις ανάστημα απέναντι στον ρωσικό λαό, αλλά στη βαρβαρότητα του Πούτιν. Ο βηματισμός της Ευρώπης μπορεί να μην είναι αδιατάρακτος, αλλά αν σιωπήσει στο έγκλημα της ρωσικής εισβολής, πετά στον κάδο το αξιακό της σύστημα.
Κάποιοι ανεμίζουν τα λάβαρα της επιθετικής άρνησης ή μιλούν γενικώς για «ειρήνη των λαών», καθώς αποδίδουν και το σημερινό κακό στη Δύση, αντί να αποδίδεται εκεί που ανήκει. Δεν μας διαφεύγει ότι ο λαός του Πούσκιν και του Στραβίνσκυ είναι Ευρωπαίοι. Και ευχόμαστε να φθάσουμε στο σημείο όπου ο ρωσικός λαός θα μπορέσει να αισθανθεί την Ένωση και δικό του σπίτι.
Δεν υπάρχει λαός του Στάλιν, λαός του Πούτιν, ή λαός του Ναπολέοντα. Υπάρχει λαός του Πούσκιν, λαός του Ουγκώ, λαός πάντως μεγάλου αναστήματος. Την ώρα όμως που βλέπουμε το παγόβουνο μπροστά μας, δεν δικαιούμαστε να στρέφουμε το βλέμμα και να απολαμβάνουμε την ορχήστρα μακαρίως εν υπνώσει.
Ο συνθέτης Arvo Pärt – αυτή η μεγάλη φυσιογνωμία της σύγχρονης μουσικής που έχει ζήσει στο πετσί του τον σοβιετικό ολοκληρωτισμό στην Εσθονία - απευθύνει την ακόλουθη δήλωση στον ουκρανικό λαό – και στην παγκόσμια μουσική κοινότητα:
«Αγαπημένοι φίλοι στην Ουκρανία, αγαπημένοι συνάδελφοι, αγαπημένοι όλοι εσείς που δίνετε αγώνα για το σπίτι σας με τίμημα τις ζωές σας, υποκλίνομαι μπροστά στη γενναιότητά σας, υποκλίνομαι στο θάρρος και τον αβάσταχτο πόνο σας. Είμαστε μαζί σας όσο μπορούμε. Το μόνο που μένει είναι ένας λυγμός στο λαιμό, τα δάκρυα και οι προσευχές μας. Οι λέξεις έχουν αρχίσει να χάνουν το νόημά τους. Συγχωρέστε μας! Συγχωρέστε μας που δεν καταφέραμε να σας προστατέψουμε από μια καταστροφή αδιανόητη στην εποχή μας. Ζήτω η Ουκρανία!».
Μπορούμε εμείς να σιωπούμε; Μπορούμε να μιλάμε για ακυρωθείσες εκδηλώσεις, μπροστά στην ακύρωση της ζωής ενός ολόκληρου λαού; Αν το μπορούμε, τότε ο Πούσκιν και ο Στραβίνσκι δε σημαίνουν τίποτε. Δεν χωριζόμαστε σε διαφορετικά έθνη όταν αφηνόμαστε στην ψυχή μας, στην κουλτούρα μας. Αλλά προδίδουμε την ταυτότητά μας, όταν καθόμαστε αναπαυτικά στις καρέκλες μας, την ώρα που βυθίζεται μια χώρα.
