Εκατόν τέσσερις χιλιάδες μουσεία υπάρχουν στον πλανήτη μας, χτυπήθηκαν όλα από την πανδημία του κορονοϊού, καθώς μειώθηκαν οι επισκέπτες τους μέχρι και 80% και, φυσικά, τα έσοδά τους από 40 έως 60 τοις εκατό.
Η UNESCO, ο οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών για την Παιδεία και τον Πολιτισμό, διεξήγε τον περασμένο μήνα διαδικτυακή έρευνα στην οποία μετείχαν 87 κράτη και τα ευρήματα είναι ανησυχητικά.
Για την Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, η πτώση τον Νοέμβριο του 2020 απείχε μόλις 3-5 μονάδες από το 100% και από τον Μάρτιο έως τον Νοέμβριο, άγγιζε το 80%.. Στοιχεία για το 2021 δεν υπάρχουν, όμως τα μουσεία εξακολουθούν να είναι κλειστά.
Το 2020, περίπου το 90% των μουσείων δεν ήταν σε λειτουργία για 155 ημέρες κατά μέσο όρο και από τις αρχές του 2021, πολλά από αυτά έπρεπε να κλείσουν ξανά τις πόρτες τους.
Όσο πιο ανεπτυγμένη είναι μια χώρα τόσο περισσότερα μουσεία έχει. Το 61% βρίσκεται στη Δυτική Ευρώπη και στη Βόρεια Αμερική, 18% στην Ασία- Ειρηνικό, 11% στην Ανατολική Ευρώπη, 8% στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική, αλλά μόνο 0,8% στην Αφρική και 0,7% στα αραβικά κράτη.
Η επισκεψιμότητά τους μειώθηκε απότομα σε όλα τα κράτη. Ακόμη και για ιδρύματα που παρέμειναν ανοιχτά με υγειονομικά μέτρα, η δραστική μείωση του παγκόσμιου τουρισμού οδήγησε σε μείωση της συμμετοχής κατά 70%.
Όσον αφορά τη χρηματοδότηση, οι δημόσιες επιδοτήσεις έχουν παραμείνει σταθερές για το ένα τέταρτο των κρατών που απάντησαν σε αυτό το συγκεκριμένο ερώτημα. Κάποια κράτη αύξησαν τις επιδοτήσεις ώστε να αντισταθμιστούν οι απώλειες λόγω κλεισίματος. Σε κράτη όπου έγιναν περικοπές, αυτές ξεπέρασαν μέχρι και το 40%.
Μπορεί 85.000 μουσεία να ήταν κλειστά επί μεγάλα ή μικρά διαστήματα και τα περισσότερα ακόμα δεν έχουν ανοίξει.
Όπως και στη χώρα μας, πρέπει να ανοίξουν με ασφάλεια. Κάτι που οδηγεί σε αριθμούς. Όσο περισσότερα τα κρούσματα τόσο λιγότερες οι πιθανότητες επαναλειτουργίας. Στην Ελλάδα πάντως, δεν υπάρχουν προϋποθέσεις τώρα. Το νωρίτερο που θα δεχτούν κοινό τα μουσεία μας είναι μετά το Πάσχα, αν και αυτό δεν κρίνεται πιθανό.
Τα στατιστικά
Η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) πριν από τρεις μέρες ανακοίνωσε τα αποτελέσματα της Έρευνας Κίνησης Μουσείων και Αρχαιολογικών Χώρων για τον μήνα Νοέμβριο 2020.
Συγκεκριμένα: Τα μουσεία, τα οποία ανέστειλαν τη λειτουργία τους σταδιακά από την 1 η Νοεμβρίου 2020 και μετά, σε εφαρμογή των μέτρων που ελήφθησαν για την αντιμετώπιση της πανδημίας της νόσου του κορονοϊού (COVID19), κατά το μήνα Νοέμβριο του 2020 λειτούργησαν μικρό χρονικό διάστημα.
Από τη σύγκριση των στοιχείων του ως άνω χρονικού διαστήματος του Νοεμβρίου 2020 με τα στοιχεία του μηνός Νοεμβρίου του 2019, καταγράφεται μείωση των επισκεπτών των Μουσείων κατά 96,7%, των επισκεπτών ελεύθερης εισόδου κατά 95,6% και των αντίστοιχων εισπράξεων κατά 97,4%.
Οι αρχαιολογικοί χώροι, των οποίων η λειτουργία ομοίως ανεστάλη από τις 7 Νοεμβρίου 2020, λειτούργησαν συνολικά 6 ημέρες.
Από τη σύγκριση των στοιχείων του ως άνω χρονικού διαστήματος του Νοεμβρίου 2020 με τον αντίστοιχο μήνα του 2019 καταγράφεται μείωση των επισκεπτών κατά 92,7%, των επισκεπτών ελεύθερης εισόδου κατά 83,5%, καθώς και μείωση των εισπράξεων κατά 97,1%.
Κατά το εντεκάμηνο Ιανουαρίου - Νοεμβρίου 2020 παρατηρείται μείωση σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του έτους 2019 κατά 80,5% στους επισκέπτες των Μουσείων, κατά 79,5% στους επισκέπτες ελεύθερης εισόδου και κατά 82,2% στις αντίστοιχες εισπράξεις, δεδομένης της αναστολής λειτουργίας των Μουσείων από τις 14 Μαρτίου έως και τις 15 Ιουνίου 2020 και από την 1 η Νοέμβριου 2020 και μετά, σταδιακά.
Δεδομένης της αναστολής λειτουργίας τους, τα μουσεία παρέμειναν κλειστά και κατά το Δεκέμβρη 2020. Κατά το έτος 2020 σε σχέση με το έτος 2019, παρατηρείται μείωση κατά 81,3% στους επισκέπτες των μουσείων, κατά 80,6% στους επισκέπτες ελεύθερης εισόδου και κατά 82,7% στις αντίστοιχες εισπράξεις.
Στους αρχαιολογικούς χώρους, κατά το εντεκάμηνο Ιανουαρίου - Νοεμβρίου 2020, παρατηρείται μείωση σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του έτους 2019 κατά 80,0% στους επισκέπτες, κατά 77,3% στους επισκέπτες ελεύθερης εισόδου και κατά 83,8% στις αντίστοιχες εισπράξεις, δεδομένης της αναστολής λειτουργίας των αρχαιολογικών χώρων από τις 14 Μαρτίου έως και τις 17 Μαΐου 2020 και εκ νέου από τις 7 Νοέμβριου του 2020.
Δεδομένης της αναστολής λειτουργίας τους, οι αρχαιολογικοί χώροι παρέμειναν κλειστοί και κατά το Δεκέμβρη 2020. Κατά το έτος 2020 σε σχέση με το έτος 2019, παρατηρείται μείωση κατά 80,4% στους επισκέπτες των αρχαιολογικών χώρων, κατά 77,9% στους επισκέπτες ελεύθερης εισόδου και κατά 84,1% στις αντίστοιχες εισπράξεις
Η έκθεση της UNESCO περιγράφει μέτρα που έχουν ληφθεί από μουσεία, συμπεριλαμβανομένων εκστρατειών ευαισθητοποίησης και ενισχυμένων πρωτοκόλλων ασφαλείας.
Αναφέρει επίσης πως η σημαντική μείωση της κρατικής χρηματοδότησης δημιουργεί σε διευθυντές και εργαζομένους ανασφάλεια, επηρεάζοντας τη διατήρηση των συλλογών, την ασφάλεια κάθε μουσείου, τα προγράμματα ανάπτυξης σχέσεων με το κοινό και τις τοπικές κοινότητες.
Περιλαμβάνει συστάσεις, προτρέποντας κυρίως προς την εφαρμογή μεγάλης κλίμακας πολιτικής ψηφιοποίησης σε συλλογές αποθεμάτων και μέτρα για την υποστήριξη της εκπαίδευσης, της κατάρτισης και της έρευνας.
«Η σημασία που δίνουμε ως προς τα μουσεία για πολιτικές αποκατάστασης πανδημίας λέει πολλά για τις κοινωνικές αξίες που θέλουμε να διατηρήσουμε», δήλωσε η Γενική Διευθύντρια της UNESCO Audrey Azoulay.
«Εν μέσω της κρίσης, δεν πρέπει να ξεχνάμε τη θεμελιώδη σημασία της διασφάλισης της πρόσβασης στον πολιτισμό και της διατήρησης της κοινής μας κληρονομιάς σε όλη της την ποικιλομορφία. Τα κράτη πρέπει να διαδραματίσουν ουσιαστικό ρόλο στη στήριξη των μουσείων σε αυτή τη δύσκολη περίοδο, μέσω μιας φιλόδοξης πολιτιστικής πολιτικής, όχι μόνο για να εγγυηθούν την επιβίωσή τους αλλά και να τα προετοιμάσουν για το μέλλον.»
