Δύσκολα φέρνεις την εικόνα της χωρίς να σκεφτείς τους δασκάλους της ευρωπαϊκής τέχνης. Ακόμη και το όνομά της, Florence, μας οδηγεί στην πρωτεύουσα της Τοσκάνης, στο λίκνο της Αναγέννησης που αναδύθηκε από ένα νέο κοίταγμα στον αρχαίο κόσμο.
H 35χρονη τραγουδοποιός και ερμηνεύτρια έχει ήδη κατακτήσει με τους Florence and the Machine στη μουσική βιομηχανία, διακρίσεις, αναγνώριση κι ένα κοινό που την ακολουθεί σε κάθε συναυλία (θυμίζω τις τελευταίες δύο sold out εμφανίσεις της στο Ηρώδειο κι άλλη μία στο Ολυμπιακό Κέντρο Γαλατσίου το 2019). Όμως, δεν πρόκειται για άλλη μία ξεχωριστή φωνή της εποχής. Η Φλόρενς Γουέλς γράφει το μύθο της απόλυτης performer όπου το τραγούδι είναι μόνο μία πτυχή της καλλιτεχνικής της δημιουργίας.
Πηγή φωτ.: Facebook / Florence + The Machine
Με τα φλογερά κόκκινα μαλλιά της και ένα παρουσιαστικό με άρωμα βικτωριανής εποχής, η Φλόρενς θα μπορούσε εύκολα να περάσει για ηρωίδα των προραφαηλιτών. Οι προραφαηλίτες ζωγράφοι, όπως φανερώνει το όνομά τους, έστρεψαν το βλέμμα στην τέχνη πριν από τον Ραφαήλ, πριν δηλαδή από το 1450, και αναζήτησαν τα ζωηρά και θερμά χρώματα, τις πυκνές συνθέσεις και τον έντονο αλληγορικό συμβολισμό. Πηγή τους είχαν τους θρύλους του Μεσαίωνα και τη δημώδη παράδοση, ερχόμενοι σε ρήξη με τον κλασικιστικό κανόνα και τη συμβατική κοινωνία των αστών της εποχής.
Στο έργο των μεγάλων εκπροσώπων αυτού του πρώτου κινήματος μοντέρνας τέχνης στη Γηραιά Αλβιώνα – με οδηγούς τους Ροσέτι, Μπερν-Τζόουνς, Μιλέ κι αργότερα τον Γουότερχαουζ – οι γυναίκες είχαν πλούσια λυτά μαλλιά, ενδύματα ως χιτώνες χωρίς κορσέ και στο κεφάλι έφεραν άνθη ή τιάρες. Ο ρόλος της γυναίκας αναδείχθηκε όχι μόνο στην εικονογραφία, αλλά και ως βασικό στοιχείο της κοσμοθεωρίας τους (καθώς φανερώνει η έκθεση που τρέχει την περίοδο αυτή στην Tate με τίτλο «The Rossettis»).
Η Φλόρενς ως άλλη Οφηλία
«Το να μεταφερθώ πίσω στην αγαπημένη μου εποχή, με το στυλ των γυναικών που ενέπνευσαν τον Ντάντε Γκαμπριέλ Ροσέτι και τον Γουίλιαμ Χόλμαν Χαντ, είναι ένα όνειρο που δεν τολμούσα να φανταστώ» λέει σε συνέντευξη η Φλόρενς, που απαθανατίστηκε σε τρεις ταπετσαρίες εκτεθειμένες στους κήπους της Dulwich Picture Gallery το περσινό καλοκαίρι.
Κι αν φιγουράρησε σε μια από τις αγαπημένες της γκαλερί στο Νότιο Λονδίνο, αυτό δε σημαίνει ότι η σχέση της Φλόρενς με αυτήν την παράδοση αρκείται στο φαίνεσθαι. Κι άλλες νεαρές γυναίκες μπορεί να φωτογραφίζονται σε περιοδικά με το στυλ της Βιρτζίνια Γουλφ, όμως αυτό δεν τις μετατρέπει σε μέλη του κύκλου του Μπλούσμπερι.
Το τελευταίο της άλμπουμ με τίτλο «Dance Fever», γράφτηκε μέσα στην πανδημία και πήρε το όνομά του από μία παράδοξη συμπεριφορά που καταγράφηκε τον μεσαίωνα, γνωστή ως «choreomania». Η χορεομανία παρατηρήθηκε στη βόρεια και κεντρική Ευρώπη μεταξύ του 14ου και του 17ου αιώνα, όπου ομάδες ανθρώπων κατά δεκάδες έως και χιλιάδες, χωρίς προφανή αιτία, άρχιζαν να χορεύουν με αλλοπρόσαλλο τρόπο έως ότου καταρρεύσουν από εξάντληση (την εικόνα απέδωσε μοναδικά ο Μπέργκμαν στο τέλος της «Έβδομης σφραγίδας»).
Η μυστηριώδης μεσαιωνική «χορευτική πανούκλα» που παρέσυρε έναν κόσμο βασανισμένο από την ανέχεια ή την αρρώστια, συντονίστηκε με την πανδημία των καιρών μας κι έδωσε έμπνευση στη Φλόρενς να αφηγηθεί την «τρέλα της εποχής».
Πηγή φωτ.: Facebook / Florence + The Machine
Όταν ο δίσκος ανακοινώθηκε για πρώτη φορά στο Instagram τον Μάρτιο, η ίδια έγραψε πως πρόκειται για «παραμύθι σε 14 τραγούδια». Οι στίχοι της μιλούν για κάθε είδους αγωνία, από κοινές εμπειρίες όπως είναι το γήρας, ο χρόνος στη γυναίκα, η αβεβαιότητα στον πλανήτη και η πανδημία μέχρι πιο προσωπικές σκέψεις για την καριέρα, τις σχέσεις, τη μοναξιά της.
Και σε αντίθεση με τα περισσότερα παραμύθια, δεν είναι σαφές αν υπάρχει αίσιο τέλος. «Αντιλαμβάνομαι καλύτερα τον κόσμο μέσα από τα σύμβολα και τους μύθους. Έτσι επεξεργάζομαι τα πάντα κι έτσι απευθύνομαι στον κόσμο».
Για τη Φλόρενς, η σύνθεση ενός τραγουδιού σημαίνει μεταγραφή της ατομικής εμπειρίας σε συλλογική. Γι’ αυτό και ανάμεσα στους στίχους, μπορεί κάποιος να εντοπίσει ερωτήματα για την προσωπική της ζωή: αν πρέπει να φροντίζει την ψυχική της υγεία με φάρμακα, αν μπορεί να αμφισβητεί την κοινώς αποδεκτή ευτυχία, τις σχέσεις, τη θνητότητα. Κι όπως ομολογεί στο περιοδικό Rolling Stone, τα τραγούδια της είναι τόσο δικά της «σαν παιδιά που παρακαλούν να γεννηθούν».
Από τη συναυλία της Φλόρενς στο Ηρώδειο, Σεπτέμβριος 2019. Πηγή φωτ.: Facebook / Florence + The Machine
Δεν χρειάζεται να μιλήσει κανείς με όρους ψυχαναλυτικούς για να δει το ειδικό βάρος που προσλαμβάνει ο μύθος στο φαινόμενο «Φλόρενς» από τα γεννοφάσκια του. Αν και Νεοϋορκέζα, η μητέρα της Έβελιν Γουέλς– ειδικευμένη ιστορικός τέχνης στη ζωγραφική της Αναγέννησης – γνωρίζει από πρώτο χέρι κι έτσι μας μεταφέρει σε βιβλία της τους μύθους - κλειδιά για να κατανοήσουμε την τέχνη των μεγάλων μαστόρων.
Η Φλόρενς δεν ακολούθησε τις γερές σπουδές της μητέρας της στο Harvard και στο περίφημο Ινστιτούτο Warburg, παρόλα αυτά στράφηκε στο σχέδιο και τις τέχνες στο Camberwell College of Arts, στη συνοικία όπου γεννήθηκε και ακόμη σήμερα ζει. Το κορίτσι παράτησε τη Σχολή Καλών Τεχνών όταν την άκουσε στην τουαλέτα ενός κλαμπ να τραγουδά η μάνατζερ Μαρέιντ Νας, κάτι που εξόργισε την καθηγήτρια μητέρα της. Κάποτε, της είπε ότι μπορούσε να θυμηθεί κάθε ρούχο που είχε φορέσει ποτέ, και η μητέρα της απάντησε: «τι σπατάλη εγκεφάλου».
Μπορεί η Φλόρενς να μην πήρε πτυχίο, όμως είναι γέννημα του ευρωπαϊκού κόσμου. Με δικά της λόγια αυτοπροσδιορίζεται ως «πειρατής της Αναγέννησης», ένας δημιουργός που αρπάζει ό,τι εξυπηρετεί την εμφάνιση, το ύφος και τον τρόπο που γράφει μουσική. «Μα έχουμε να κάνουμε με τα ίδια ζητήματα που απασχολούσαν τον κόσμο και τότε, όπως αγάπη και θάνατος, χρόνος και πόνος, παράδεισος και κόλαση» εξηγεί για τη συνάφεια που φέρουν οι στίχοι της με δημιουργούς, όχι μόνο από τη μακρινή Αναγέννηση, αλλά και με σαφείς αναφορές στη γοτθική λογοτεχνία και τη Βιρτζίνια Γουλφ.
Πηγή φωτ.: Facebook / Florence + The Machine
Η Φλόρενς κατάφερε να αξιοποιήσει κάθε αγάπη που έχει στην τέχνη, ακόμη και τη μεγάλη Πίνα Μπάους, την οποία εντάσσει στις βασικές της επιρροές. Θυμίζω από το προηγούμενο άλμπουμ «High as Hope», πόσο λειτούργησε η συνεργασία της με τον σπουδαίο χορευτή της εποχής μας, Άκραμ Καν.
Οι αδυναμίες και τα πάθη της, όσα την κάνουν ανθρώπινη, δημιουργούν τη μυθολογία μιας καλλιτέχνιδας που γίνεται μέρος μιας μεγάλης παράδοσης. Οι μύθοι, οι αλήθειες, οι ιδέες, τα αρχέτυπα σχήματα, είναι μεγάλα άδεια σακιά, που ανήκουν στη δεξαμενή της συλλογικής μνήμης, στα οποία μόνον ο μεγάλος δημιουργός ξαναδίνει νόημα.
Έτσι, τα σπουδαία έργα ξανανοηματοδοτούν τους μύθους, προεκτείνοντας τα όρια της κοινής εμπειρίας. Η Φλόρενς κάνει χρήση κι απολαμβάνει τη θαλπωρή του μύθου, δεν κρύβει τη σχέση της με την παράδοση κι έτσι τη διαμορφώνει με τις επιλογές της.
Τη Φλόρενς έχουμε και πάλι την ευκαιρία να δούμε από κοντά στην πρώτη ημέρα του Ejekt Festival, την Κυριακή 2 Ιουλίου.
