H ώρα που θα μπορέσουμε να δούμε το ταφικό μνημείο στον τύμβο Καστά, πλησιάζει. Τα έργα που εκτελούνται και όσα έχουν προγραμματιστεί για το εγγύς μέλλον θα κάνουν το μνημείο επισκέψιμο με ασφάλεια, πρώτα για τους ειδικούς επιστήμονες και κατόπιν για το κοινό. Για τους πρώτους, το μνημείο θα ανοίξει μέσα στην ερχόμενη χρονιά, ενώ για τους υπόλοιπους το αργότερο μέχρι το 2025.
Τα έργα που πάγωσαν για κάποιο χρονικό διάστημα λόγω κορονοϊού, συνεχίζονται με ουσιαστικό και θεαματικό τρόπο. Ύστερα από ομόφωνη γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου γίνονται όλες οι ενέργειες που θα αλλάξουν την όψη του μνημείου, όπως και την όψη του τύμβου. Η γνωμοδότηση αφορούσε την έγκριση της αρχιτεκτονικής προμελέτης κατασκευής εξωτερικού κελύφους του χώρου 1 - μεταξύ του περιβόλου και του πρώτου διαφραγματικού τοίχου που κοσμείται με τα γλυπτά των Σφιγγών. Επίσης, ομόφωνη υπήρξε η γνωμοδότηση για έγκριση της προμελέτης ανάδειξης του περιβάλλοντος χώρου του μνημείου, καθώς και των διαδρομών επίσκεψης στον αρχαιολογικό χώρο. Οι μελέτες αποτελούν εξειδίκευση της εγκεκριμένης από τον Δεκέμβριο του 2019 αρχιτεκτονικής μελέτης του Τύμβου Καστά.
Όπως βλέπουμε δηλαδή, εκπονήθηκαν μελέτες, που θα έπρεπε να ήταν ήδη έτοιμες από την περίοδο 2015-2019, (αλλά η τότε κυβέρνηση δεν ασχολήθηκε με το μνημείο) ενώ η Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαίων και Νεωτέρων Μνημείων του υπουργείου Πολιτισμού εκπόνησε και υλοποίησε ένα πρωτοποριακό ερευνητικό πρόγραμμα με αγορά μηχανημάτων, προκειμένου να αντιμετωπιστούν όλα τα θέματα που σχετίζονται με τα χρώματα και τις ζωγραφικές παραστάσεις που έχουν εντοπιστεί σε μαρμάρινα μέλη που σήμερα βρίσκονται στο Μουσείο, αλλά και στο ίδιο στο ταφικό μνημείο.
Η κατασκευή εξωτερικού κελύφους στο μνημείο θα ξεκινήσει, όπως όλα δείχνουν, στις αρχές του 22 και έχει ως στόχο:
- Τη μόνιμη προστασία του χώρου αυτού, στον οποίο δεν σώζεται το προστώο και η στέγη, από την υγρασία και τις εξωτερικές καιρικές συνθήκες, καθώς οι τοίχοι του έχουν ευαίσθητα επιχρίσματα και χρώματα. Για αντίστοιχους λόγους πρέπει να προστατευθούν και τα γλυπτά των Σφιγγών.
- Τη συμβολή στην εξασφάλιση σταθερών συνθηκών θερμοκρασίας και υγρασίας, με την επιπρόσθετη τοποθέτηση ηλεκτρομηχανολογικής εγκατάστασης για ολόκληρο το ταφικό μνημείο, συμπεριλαμβανομένου του φωτισμού και της δυνατότητας κλιματισμού των χώρων.
Το κέλυφος σχεδιάστηκε έτσι, ώστε να αναφέρεται στη γεωμετρία και τις διαστάσεις του αρχαίου προστώου, χωρίς να το αντιγράφει, με απολύτως αφαιρετικά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά. Στόχος είναι η αρμονική παρουσία του στον χώρο σε σχέση με το μνημειακό σύνολο, εξυπηρετώντας παράλληλα λειτουργικές ανάγκες, όπως η προσβασιμότητα και η θέαση από τον επισκέπτη.
Διασφαλίζεται επίσης η προσβασιμότητα του έργου σε ΑμεΑ, με διαμόρφωση διαδρομής από την είσοδο του αρχαιολογικού χώρου έως την είσοδο του ταφικού μνημείου. Εκεί θα υπάρχει ειδικός μηχανισμός μικρού αναβατορίου, σε επαφή με την εξωτερική μεταλλική κλίμακα.
Στο εσωτερικό του μνημείου, διαμορφώνονται υπερυψωμένα δάπεδα πρόσβασης με βαθμίδες, γυάλινα δάπεδα και περιμετρικός διάδρομος. Η κύρια διαδρομή θα περνά από τη δυτική πλευρά του τύμβου, και θα κατευθύνεται προς την είσοδο του μνημείου, συναντώντας το τμήμα της διδακτικής αποκατάστασης του περιβόλου, όπου θα διαμορφωθεί επίπεδος χώρος θέασης. Θα συνεχίζεται στη νοτιοανατολική πλευρά του Τύμβου, όπου σε τμήμα της περιμέτρου ο περίβολος σώζεται πλήρης.
Η δευτερεύουσα διαδρομή είναι προς την κορυφή του τύμβου, όπου βρίσκονται οι πρωιμότερες του τύμβου ταφές της εποχής του Σιδήρου και τμήμα του θεμελίου του ταφικού σήματος της κορυφής. Στο άκρο της διαδρομής, θα είναι ορατή από ψηλά η χάραξη του κυκλικού μαρμάρινου περιβόλου, όπως και ολόκληρη η ευρύτερη περιοχή, το Παγγαίο, ο Στρυμών, τα όρια της αποξηραμένης λίμνης Κερκινίτιδος και η Αμφίπολη.
Οι μελέτες εκπονήθηκαν από τον Μιχάλη Λεφαντζή, Δρ. Αρχιτέκτονα Μηχανικό του ΥΠΠΟΑ, Προϊστάμενο Αρχαιολογικών Έργων και Μελετών στην ΕΦΑ Πόλης Αθηνών και μελετητή / επιβλέποντα των εργασιών αποκατάστασης του μνημείου και μέλος της ανασκαφικής ομάδας του τύμβου.
Ο κ. Λεφαντζής έχει μελετήσει τον τύμβο και έχει καταλήξει στο συμπέρασμα πως το άγαλμα του λέοντος στεκόταν στην κορυφή. Το τετράπλευρο οικοδόμημα που βρέθηκε εκεί αποτελούσε κατά την αρχαιότητα «πέδιλο» για τη βάση του αγάλματος. Οι πρώτες εκτιμήσεις, κατά τον περασμένο αιώνα, ήταν πως επρόκειτο για ανεξάρτητο τετράπλευρο οικοδόμημα. Όπως όμως έχει πει στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, ήταν ένας τετράπλευρος κύβος- θεμέλιο γεμισμένος με χώμα. Μόνο μια τέτοια κατασκευή θα μπορούσε να σηκώσει το βάρος του βάθρου και του αγάλματος. Ο κύβος ήταν καταχωσμένος ώστε να επιτελέσει το έργο του. Γι’ αυτό και δεν φαινόταν να έχει θεμέλια. Επειδή ο ίδιος ήταν το θεμέλιο.
Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη εξήγγειλε τον περασμένο Ιούνιο ότι το μνημείο θα μπορεί να ανοίξει στο ευρύ κοινό μέσα στο 2025. Διαβεβαίωσε, ταυτοχρόνως, πως όλο αυτό το διάστημα δεν υπήρξε κανένας απολύτως κίνδυνος για την ασφάλεια του μνημείου. «Μεριμνά μας», σημείωσε, «είναι η εξωτερική αποκατάσταση και προστασία του μνημείου. Θέλουμε να το στεγανώσουμε εξωτερικά, ώστε να μην υπάρχουν διαρροές και διαβρώσεις. Ακολουθούμε μάλιστα τεχνικές που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι. Θέλουμε να δώσουμε τη δυνατότητα στο μνημείο να μπορεί να σταθεί μόνο του, να είναι δομικά αυτόνομο. Όταν επιτευχθεί αυτό τότε σταδιακά θα ξεκινήσει και η απομάκρυνση όλων των υποστυλωμάτων στο εσωτερικό του».
