«Λεπτόγεω» ονομάζει την Αθήνα ο Θουκυδίδης στην «Αρχαιολογία» του, για να ερμηνεύσει το λόγο για τον οποίο οι κάτοικοί της στράφηκαν από νωρίς στη θάλασσα και τις πνευματικές αναζητήσεις. Τη λέξη αυτή του Θουκυδίδη δανείζεται τίτλος ομαδικής έκθεσης η οποία καταγράφει θεατές και αθέατες όψεις του δομημένου και αδόμητου περιβάλλοντος του άστεως, εν προκειμένω της Αθήνας, της καθημερινότητας και της ιστορίας της μέσα από έργα 75 σύγχρονων εικαστικών με διαφορετικά εικαστικά μέσα και γραφές.
Η ομαδική έκθεση άνοιξε τις πύλες της στο κοινό στις 25 Νοεμβρίου και ολοκληρώνεται στις 4 Δεκεμβρίου, στο χώρο του «The European Centre/Contemporary Space Athens» επί της Μητροπόλεως 74, στο κέντρο της Αθήνας. Εκεί όπου η καθημερινότητα προχωρά με γρήγορους ρυθμούς, οι επισκέπτες καλούνται να κάνουν μια στάση και να αναπτύξουν σκέψεις επί των έργων, ενίοτε να δουν τον εαυτό τους σε αυτά.
Ανάμεσα στα έργα που μας κέντρισαν το ενδιαφέρον είναι το «One with the house» (2021) της Λαμπρινής Μποβιάτσου. Φιλοτεχνημένο την περίοδο της κοινωνικής απομόνωσης λόγω της πανδημίας του κορονοϊού, το έργο απεικονίζει το εσωτερικό ενός σπιτιού με ανοικτό παράθυρο σε όσα εκτυλίσσονται εκτός των τεσσάρων τοίχων. Παρατηρώντας το, θα λέγαμε ότι το έργο «χωρίζεται» σε δύο μέρη -το πάνω και το κάτω- με την ίδια μορφή να βρίσκεται και στα δύο. Πρόκειται για το ίδιο δωμάτιο του σπιτιού με τη διαφορά να έγκειται στη διαφορετική θέση της γυναικείας μορφής και στη σύζευξη ονείρου-πραγματικότητας.
Λαμπρινή Μποβιάτσου, «One with the house» (2021)
Τα χρώματα του αθηναϊκού σπιτιού της δημιουργού όπως και της ίδιας στο έργο, είναι αρμονικά δεμένα μεταξύ τους -με αποχρώσεις του ροζ και του μωβ- η δε μορφή, στο κάτω μέρος του έργου, μοιάζει με αέρινη, καθώς μπορούμε από το μέτωπό της να διακρίνουμε λεπτομέρεια του ταβανιού. Η μορφή κοιτά το κοινό, και στην ανοικτή, αριστερή της παλάμη, αιωρείται ένα πρεσπαπιέ με τον βράχο της Ακρόπολης και σημείο κατατεθέν της Αθήνας.
Τον βράχο αυτό διακρίνουμε πίσω από τις διάφανες κουρτίνες του ανοικτού παραθύρου, στο πάνω μέρος του πίνακα. Η μορφή ατενίζει επίσης την Ακρόπολη, στην ανοικτή της παλάμη, αυτή τη φορά, διακρίνουμε ένα κλειδί. Είναι εκείνο που άνοιξε το παράθυρο, το πατάρι όπου φυλάσσουμε αντικείμενα παλιότερων χρόνων και άλλα τιμαλφή, την πόρτα πίσω από τη μορφή, στο κάτω μέρος του πίνακα;
Ή το κλειδί της υπόθεσης, το δικό μας εσωτερικό κλειδί που θα οδηγήσει το χέρι μας να πράξει όπως η ψυχή έχει ανάγκη; Εσωτερική ανάγκη και το ψάξιμο στο πατάρι -θα μπορούσε να παραλληλιστεί με εσωτερική αναζήτηση- ενδεχομένως στο πατάρι να βρήκε το πρεσπασπιέ και η εύρεσή του να ήταν η πραγματοποίηση μιας επιθυμίας. Αλλωστε, το πρεσπαπιέ συμπυκνώνει έναν νέο κόσμο, προστατευμένο μέσα σε ειδικό γυαλί. Και το κλειδί ίσως να έχει εν τέλει τις δυνατότητες να δημιουργήσει έναν νέο κόσμο εντός των τεσσάρων τοίχων του σπιτιού.
Η μορφή που φιλοτέχνησε ο Βασίλης Γκούμας θα μπορούσε να είναι ένα γλυπτό που αποτελεί μέρος μιας επιτοίχιας κατασκευής στην εσωτερική ή την εξωτερική όψη, μία νεαρή γυναίκα που κάνει έκκληση, μια μορφή που φυλάττει τους ανθρώπους από κάθε κακό –μία αγγελική μορφή που εμπνέει σεβασμό και θαυμασμό για την αποδοσή της.
Το έργο τιτλοφορείται «Heaven / Ουρανία» με την Ουρανία να πρόκειται για μία από τις εννέα Μούσες της αρχαιότητας, την εφευρέτρια και προστάτιδα της αστρονομίας, που περιπλανιόταν στις πέντε ηπείρους και χάραζε με το διαβήτη της πάνω στην ουράνια σφαίρα της, τα είδη των γαλαξιών, τους ήλιους, τους πλανήτες, τα ηλιακά συστήματα, τους ομόκεντρους κύκλους κίνησης των πλανητών, τα αστέρια, τους διάττοντες αστέρες.
Βασίλης Γκούμας, «Heaven / Ουρανία» (2016)
Στη δική μας ιστορία, με αφορμή το έργο του Γκούμα, η Ουρανία περιπλανιόταν συχνά και στην Αθήνα, κυρίως τη νύχτα· καθότι τη νύχτα, οι συνθήκες είναι ευνοϊκότερες για την ατένιση των άστρων. Τότε που η πόλη ξεκουράζεται εκείνη ξαγρυπνά, βαδίζει στα σημεία της έχοντας ως φώς εκείνο των άστρων. Ενώ η εργασία της στην καταγραφή των ουρανίων σωμάτων και των κύκλων κινήσεών τους, συνδέεται άρρηκτα με την πάροδο του χρόνου.
Παρά τον πανδαμάτωρα χρόνο, η Μούσα Ουρανία του Γκούμα στέκει κάπου στις διαδρομές της πόλης, βαδίζοντας ανάμεσά μας και σχεδιάζοντας. Καθότι το μέρος τροφοδοτεί τη μνήμη.
Εκτός από τα έργα των Μποβιάτσου και Γκούμα, κατά την περιήγησή μας στην έκθεση, διακρίνουμε, μεταξύ άλλων, τον Παρθενώνα φιλοτεχνημένο από τον Ορφέα Μπάτσιο, μια γυναίκα να συνδιαλέγεται και έπειτα να φορά μία περικεφαλαία που ομοιάζει με εκείνη της θεάς Αθηνάς (Άγγελος Σκούρτης), έπιπλα του σπιτιού δίπλα σε κάδο απορριμάτων (Χρήστος Αλατσάκης).
Έργο του Ορφέα Μπάτσιου
Την έκθεση επιμελείται η ιστορικός τέχνης Ευαγγελία Θ. Καϊράκη. Εκτός των προαναφερθέντων καλλιτεχνών, στην έκθεση μετέχουν με έργα τους οι Janos Lipovics/Christina Pancess, Αχιλλέας Αϊβάζογλου, Γιάννης Αϊτινίδης, Κωνσταντίνα Αλεξοπούλου, Αντώνης Αντζουλίδης, Γιάννης Αντωνακέας, Μαρία Αργυρακοπούλου, Έλενα Αρσενίδου, Δήμητρα Βάντζου, Δημήτρης Βρανάς, Κώστας Γαρύφαλλος, Αντώνης Γιακουμάκης, Αγγελική Γκιώνη, Δημοσθένης Δαββέτας, Σοφία Δαμαλά, Αλέξανδρος Δημόπουλος, Έλενα Δημοπούλου, Γιάννης Δημουλάς, Μάνος Διαμαντής-Στάγγεσερ, Αργυρώ Δρίβα, Μαρία Ζυγομαλά, Βίβιαν Ζώταλη, Κρυσταλλία Ιωαννίδου, Θέτις Ιωάννου, Ελένη-Στεφανία Καλαποδά, Έλενα Καλαποθάκου, Αθηνά Κανελλοπούλου, Νίκος Κανόγλου, Στέλλα Κατεργιαννάκη, Χριστίνα Κατεργιαννάκη, Σπύρος Κοϊκας, Χριστίνα Κοντογεώργου, Καλλιόπη Κουκλινού, Φίλιππος Κούτρικας, Φωτεινή Κυτιάνη, Κώστας Λαλές, Έφη Λάσκαρη, Ελένη Μαρκάκη, Ελεάννα Μαρτίνου, Αδάμ Ματθαίος, Ευστρατία Μαχαιρίδη, Σταυρούλα Μητσάκου, Ορφέας Μπάτσιος, Λίνα Μπέμπη, Ισμήνη Μπονάτσου, Κώστας Μπουντούρης, Κρίστη Μπουτσάι, Δέσποινα Πανταζή, Ελένη Παπαγιαννοπούλου, Αγγελική Παπαδάκη, Χρίστος Παπαδάκης, Έλενη Παπανικολάου, Ρόζα Παππά -Βεζυρτζή, Νότα Πατεριμού, Αφροδίτη Πατίκα, Θωμάς Πατιός, Ντίνος Πετράτος, Λία Πέτρου, Μαρίνα Ροβίθη, Σπύρος Ρωμάνος, Στέλλα Σεβαστοπούλου, Δήμητρα Σιγάλα, Κώστας Σπυρόπουλος, Κυριακή Τζίμου, Κωνσταντίνος Τόλης, Μάρθα Τσιάρα, Κωστής Τσιριντουλάκης, Νικόλας Τσιώτας, Δήμητρα Φακάρου, Κατερίνα Χατζή, Βαγγέλης Χατζής, Άννα Μαρία Χατζηστεφάνου, Νίκος Χιωτίνης και Γιώργος Χουντάλας. Ειδική συμμετοχή: Μιχάλης Νικολινάκος (1920-1994).
Εuropean Centre/Contemporary Space Athens, Μητροπόλεως 74.
Κεντρική φωτογραφία: Λεπτομέρεια του έργου «One with the house» (2021) της Λαμπρινής Μποβιάτσου
