Η αφοσίωση σε κάτι δεν συνεπάγεται απαραίτητα την αποδοχή ή την αναγνώριση. Τυγχάνει να προκύπτουν υποθέσεις –τα «αν» που τίθενται από εμάς για εμάς σε καίρια σημεία της ζωής, υπενθυμίζουν ότι δεν μπορούμε να ξεκινήσουμε τα πάντα από την αρχή, όποια στιγμή, καθότι το σώμα έχει πάρει μια πορεία και επάνω του σταδιακά σχηματίζονται γραμμώσεις αποδεικτικές των επιλογών του. «Το σώμα σταδιακά φθείρεται και σταματά ενώ η δουλειά δεν τελειώνει ποτέ. Αν…» ακούμε τη Λένα Δροσάκη ως Ρόζαλιντ Φράνκλιν (1920-1958) στο έργο «Photograph 51» της Άννα Ζίγκλερ που παρουσιάζεται στο Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν, σε σκηνοθεσία Τάκη Τζαμαργιά.
Στο Υπόγειο του Θεάτρου ξετυλίγεται η ιστορία της ερευνήτριας Ρόζαλιντ Φράνκλιν, της γυναίκας που τον Μάϊο του 1952 κατάφερε πρώτη να αποτυπώσει σε μία φωτογραφία (φωτ. υπ αριθμόν 51) το ανθρώπινο DNA, μόνο που οι άνδρες συνεργάτες της έγιναν διάσημοι, πήραν Νόμπελ και αποτελούν σήμερα σημεία αναφοράς στην επιστημονική έρευνα. Η προσπάθειά της να βρει ισότιμη θέση σε μια ανδροκρατούμενη κοινότητα τίθεται ως θέμα του έργου από κοινού με την κοινωνική ευθύνη της σύγχρονης επιστήμης, την αφοσίωση του ερευνητή σε ένα ευρύτερο όραμα που μπορεί να δικαιολογήσει το «δόσιμό» του για χάριν της κοινής προόδου, και μέσα από αυτή την αφοσίωση την αναζήτηση νοήματος στη δημιουργία και την προσφορά.
Η αφοσίωση στην επιστήμη δίνει ζωή στην Φράνκλιν κάθε που προσπαθεί να αποτυπώσει σε κρυσταλλογραφία το ανθρώπινο DNA, διότι «δεν πρόκειται για μια απλή φωτογραφία αλλά για έναν ολόκληρο κόσμο». «Είχε βρει τρόπο» να αποτυπώσει τη διπλή έλικα του DNA, «να διαχωρίσει τις δύο μορφές άνδρα και γυναίκας από το να κάνουν έρωτα, και μόνο γι’ αυτό είχε βρει τη θέση της στην Ιστορία», αναφέρει συνεργάτης της, πληροφορώντας το θεατρικό κοινό για την πορεία της έρευνάς της, την επιμονή της να αναζητά αποδείξεις όπως και για την επιδείνωση της υγείας της.
Φωτ.: Σπύρος Περδίου
Τότε που είναι γνωστό ότι το τέλος πλησιάζει κι εκείνη δεν έχει παρά να περιμένει, ονειρεύεται και ανακαλεί· την ευθύνη του ερευνητή («ένα και μόνο λάθος και θα καταστρέψεις όλη σου την προσπάθεια»), το άγχος της ανακάλυψης («να κοιμάμαι χωρίς να έχω το βάρος της επόμενης μέρας»), με τον συνεργάτη να συμπληρώνει ότι «το Νόμπελ δεν είναι η κορυφαία στιγμή στη ζωή. Το ''αν'' στη ζωή δείχνει πώς θα ήταν θα πράγματα».
Το «αν» θα μπορούσε να περιλαμβάνει μια πιο ήρεμη ζωή, οι υποθέσεις γιατί έγιναν γνωστοί οι συνεργάτες της αντί εκείνης: «αν είχε γεννηθεί σε άλλη εποχή», «αν είχε λίγες μέρες ακόμη», «αν δεν ήταν γυναίκα» είναι ορισμένες από όσες ακούμε προς το τέλος της παράστασης.
Μια τέτοια (σ.σ παράσταση) κι η ζωή, και οι πρωταγωνιστές το τονίζουν για κάθε θεατή –επιστήμονα και μη– αναφέροντας ότι εάν ο ένας εξ εκείνων (σ.σ των συνεργατών της Φράνκλιν) γυρνούσε το χρόνο πίσω, «τελικά θα έβλεπε εκείνη την παράσταση, την οποία είχε παρακολουθήσει και η Φράνκλιν». Υπογραμμίζοντας ότι οι στιγμές, οι ευκαιρίες, έρχονται και παρέρχονται και κάποιες φορές καλούμαστε επί τόπου να πράξουμε ή να σιωπήσουμε.
Ιδανική η επιλογή της Δροσάκη ως Φράνκλιν μεταφέροντας την αγωνία της επιστήμονος: να ερευνά σαν τα χέρια της να είναι ακούραστα, τα μάτια της συνεχώς να αναζητούν, η φωνή της να αποτελεί προέκταση της ευαισθησίας και της δυναμικής της στις αντίστοιχες στιγμές του έργου. Κρατάμε το βλέμμα της όταν σε διάλογο με συνεργάτη της στο εργαστήριο του είπε «δεν εξηγούνται όλα επιστημονικά. Η μοναξιά για παράδειγμα»· η μοναξιά που ενδεχομένως να ένιωθε η Φράνκλιν, κάθε ερευνητής και κάθε άνθρωπος που είτε έχει είτε δεν έχει αφοσιωθεί ολοκληρωτικά σε κάτι από επιλογή ή ανάγκη: στην έρευνα, στην τέχνη, σε κάποια δουλειά, μεταξύ άλλων.
Η Λένα Δροσάκη ως Ρόζαλιντ Φράνκλιν. Φωτ.: Σπύρος Περδίου
Εκτός από τη Λένα Δροσάκη, το καστ συμπληρώνουν οι Αλέξανδρος Μπουρδούμης, Δημήτρης Πασσάς, Δημήτρης Μαγγίνας και Μάνος Στεφανάκης. Τη μετάφραση υπογράφει ο Αντώνης Πέρης, τα σκηνικά-κοστούμια είναι της Άσης Δημητρολοπούλου, στο σχεδιασμό της μουσικής η Αλεξάνδρα Κατερινοπούλου και των φώτων ο Νίκος Βλασόπουλος. Επιστημονικός Σύμβουλος ο Γιάννης Μπουκοβίνας, Παθολόγος Ογκολόγος, πρώην πρόεδρος της Ένωσης Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας.
«Photograph 51»
Η παρουσίαση του πολυβραβευμένου έργου «Photograph 51» της Άννα Ζίγκλερ γίνεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Είχε παρουσιαστεί για πρώτη φορά (2008) στο αναλόγιο του STAGE International Script Competition, όπου και απέσπασε το 1ο βραβείο, έκανε πρεμιέρα το 2010 στη Νέα Υόρκη αποσπώντας εξαιρετικές κριτικές και πλήθος διακρίσεων, για να μεταφερθεί το 2015 στο Noel Coward Theatre του Λονδίνου, με τη Νικόλ Κίντμαν στο ρόλο της Φράνκλιν, λαμβάνοντας πολλά βραβεία Α΄ Γυναικείου Ρόλου.
*«Photograph 51» - Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν, Πεσμαζόγλου 5. Κάθε Δευτέρα και Τρίτη (21.00) έως τις 4 Απριλίου 2023.
** Με αφορμή την παράσταση και σε συνεργασία με το Θέατρο Τέχνης, τις εκδόσεις «Ευρασία» και την Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας, θα διοργανωθεί στις 19 και 20 Δεκεμβρίου, στο υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης, διημερίδα με τίτλο: «Το μυστικό της ζωής» και αντικείμενα: α) τη συζήτηση γύρω από τον τρόπο που επηρεάζει η αλματώδης πρόοδος της βιοτεχνολογίας όχι μόνο την καθημερινότητά μας αλλά και τον τρόπο αντίληψης της κοινωνικής μας θέσης και ευθύνης, και β) την ειδικότερη θέση της γυναίκας μέσα σε αυτές τις ραγδαίες κοινωνικές αλλαγές.
***Κεντρική φωτογραφία: Το καστ της παράστασης, φωτ.: Σπύρος Περδίου
