Ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα της ώριμης γραφής του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν, και μνημειώδες έργο της δυτικής θρησκευτικής μουσικής, η σύνθεση «Missa Solemnis» ήχησε στην αίθουσα «Χρήστος Λαμπράκης» στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και μας συνεπήρε στο μουσικό σύμπαν του δημιουργού του, διαρθρωμένου από νότες.
Σε ορισμένα σημεία υπερτερούσε ο ήχος των έγχορδων μουσικών οργάνων, σε άλλα των πνευστών, συνολικά, ήταν ένας αρμονικός ήχος που ξεμούδιασε το σώμα και τη σκέψη μας από την καθημερινότητα.
Ο ήχος αυτός ανασυρόταν υπό τον Γερμανό αρχιμουσικό Κρίστοφ Πόππεν. Βρισκόμενος στο πόντιουμ, κατηύθυνε τα μετέχοντα μουσικά και χορωδιακά σύνολα ώστε να ακούγονται σαν ένα ενιαίο σύνολο, σαν έναν οργανισμό που τα «κομμάτια» του επιτελούν άριστα κάθε λειτουργία. Επρόκειτο για την Kρατική Ορχήστρα Αθηνών, την Χορωδία της ΕΡΤ (μουσική διδασκαλία: Μιχ. Παπαπέτρου) και την Χορωδία Δήμου Αθηναίων (μουσική διδασκαλία: Στ. Μπερής), με τους λυρικούς τραγουδιστές Κάρεν Λάιμπερ (υψίφωνος), Ίνγκεμπορ Νταντς (μεσόφωνος), Zενίς Υσμάνοφ (τενόρος) και Πέτρο Μαγουλά (βαθύφωνος) να μετέχουν στα φωνητικά μέρη.
Ο Κρίστοφ Πόππεν. Πηγή: Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
Η συναυλία δόθηκε την Μεγάλη Τετάρτη και αποτέλεσε τον επίλογο των πασχαλινών εκδηλώσεων του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Από τη θέση στην οποία βρισκόμασταν είχαμε εποπτεία της δημιουργίας που εκτυλισσόταν επί σκηνής, και μέρους των θεατών. Δυστυχώς, το φως από οθόνες κινητού από κάποιες θέσεις θεατών «ενόχλησε» την όρασή μας, διακρινόταν όταν τα υπόλοιπα φώτα στις θέσεις του κοινού είχαν σβήσει, και φωτιζόταν μόνο η σκηνή· εκεί όπου η κατεύθυνση του φωτισμού για τη συναυλία μάς υποδείκνυε να παρακολουθούμε. Εκτός του ήχου, να εστιάζουμε στις κινήσεις των μελών των Ορχήστρας, στις κινήσεις των χεριών του Πόππεν.
Η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών. Πηγή: Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
Όσο για το φως των κινητών τηλεφώνων, δεν ήταν η πρώτη φορά που το είχαμε συναντήσει κατά τη διάρκεια συναυλιών ή θεατρικών παραστάσεων. Ενίοτε «χτυπούν» (σ.σ τα κινητά τηλέφωνα) κατά τη διάρκεια αυτών των εκδηλώσεων, παρά την υπόδειξη πριν την έναρξη κάθε παράστασης ή συναυλίας, να κλείσουμε τον ήχο ή να τα απενεργοποιήσουμε.
Στη συναυλία για την «Missa solemnis» ορισμένες από αυτές τις φωτεινές οθόνες κινητών, απείχαν μόλις λίγα μέτρα από τη σκηνή όπου οι μουσικοί και οι υπόλοιποι καλλιτέχνες κατέθεταν την ψυχή τους ερμηνεύοντας τη μνημειώδη σύνθεση του Μπετόβεν, την πανηγυρική θεία λειτουργία.
Missa solemnis
Αναφορικά με τη «Missa solemnis», το θρησκευτικό δράμα του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν, διαπνέεται από ουμανιστικά ιδεώδη και από ανυπόκριτη πίστη στον Θεό αλλά και στον Άνθρωπο. Από ανακοίνωση του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών μαθαίνουμε ότι η εν λόγω σύνθεση χαρακτηρίζεται από αιφνίδιες αλλαγές στην ένταση του ήχου, στον ρυθμό και στη μελωδία και έχει υψηλές απαιτήσεις από τους μουσικούς και τους τραγουδιστές, τόσο σε τεχνικό όσο και σε ερμηνευτικό επίπεδο, ενώ περιλαμβάνει συγκινητικά πολυφωνικά μέρη απαράμιλλης ομορφιάς και βαθιάς πνευματικότητας.
Η σύνθεση γράφθηκε σε διάρκεια τεσσάρων ετών (1819-1823) – την ίδια περίοδο που ο συνθέτης επεξεργαζόταν την Ενάτη συμφωνία του – και είναι αφιερωμένη στον φίλο, μαθητή και προστάτη του, αρχιδούκα Ροδόλφο της Αυστρίας. Η πρώτη παρουσίαση έγινε στα 1824 στην Αγία Πετρούπολη υπό την αιγίδα του πρίγκιπα Γκαλούζιν, πάτρονα του Μπετόβεν. Ακολούθησε μια δεύτερη αποσπασματική παρουσίαση, με τον ίδιο τον συνθέτη να διευθύνει μέρη της Λειτουργίας στη Βιέννη.
Κεντρική φωτογραφία: Η Χορωδία Δήμου Αθηναίων σε παλαιότερη συναυλία. Φωτ.: Νικόλας Κομίνης. Πηγή: Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
