Η γυναικεία φιγούρα βρίσκεται καθισμένη ανάμεσα στη χρωματική άβυσσο κυρίως αποχρώσεων του μπλε και του πράσινου. Όπως υποδηλώνει και ο τίτλος του έργου, «Absorbed» (2022), η φιγούρα είναι απορροφημένη· απορροφημένη καθότι διαβάζει ένα βιβλίο, ο κόσμος από το οποίο ξεπηδά ενδεχομένως να έχει προκαλέσει τη χρωματική γκάμα περιμετρικά της που συν τοις άλλοις ξεκουράζει το βλέμμα.
Το έργο αυτό της Έλενας Κυρκιλή μαγνήτισε τη ματιά μας μεταξύ των υπολοίπων που παρουσιάζονται στη δεύτερη ατομική της έκθεση, «Συλλογές του βλέμματος», στην Evripides Art Gallery. Υπό άλλη οπτική, η γυναικεία φιγούρα θα μπορούσε να είναι η ίδια η καλλιτέχνις, που κάθε φορά «ξετυλίγει» τα έργα της μέσα από τα δικά της «διαβάσματα» και όσα το βλέμμα της έχει συλλέξει.
Τρόπον τινά, εκτός από δημιουργός γίνεται και η ίδια συλλέκτης· συλλέκτης στιγμών, εικόνων, συγκινήσεων και αγωνιών τοποθετημένων στη μακρόχρονη μνήμη, και ανασυρομένων όποτε η ίδια βρίσκεται μπροστά στο λευκό τελάρο και σταδιακά τον γεμίζει με το «μέσα» της.
Τα έργα της δεν είναι φιλοτεχνημένα μόνο στο τελάρο. Στην έκθεση παρουσιάζονται περίπου 40 που κατηγοριοποιούνται σε ελαιογραφίες, κατασκευές, κολάζ και ασαμπλάζ. Κυρίαρχο χρώμα – όπως αναφέραμε και για το έργο της «Absorbed» – το μπλε, το οποίο κυριαρχούσε και στην πρώτη της ατομική έκθεση.
Έλενα Κυρκιλή, «Bella» (2023, 30 x 25 εκ.)
Κάθε έργο αποτελεί και μια νέα ιστορία – εξ ου και ο τίτλος ενός εκ των έργων της «Once upon a time» (2021) που απεικονίζει μία λιλιπούτεια γυναικεία φιγούρα να είναι σκεφτική και έτοιμη να εξιστορήσει. Άλλοι τίτλοι έργων της μας θυμίζουν στίχους ή τίτλους τραγουδιών όπως «Killing me softly» (2022), «I put a spell on you» (2022) «Another day in paradise» (2021).
Έλενα Κυρκιλή, «Once upon a time» (2021, 180 x 140 εκ.)
«Με παιγνιώδεις τίτλους και έντονο το στοιχείο ενός επινοητικού αυτοσχεδιασμού, στην τωρινή ενότητα της δουλειάς της η ζωγράφος διακρίνει στα θραύσματα της καθημερινότητας την ευκαιρία μιας ιδιότυπης επανασύνθεσής της» αναφέρει – μεταξύ άλλων – στο σημείωμά της, η ιστορικός τέχνης και επιμελήτρια της έκθεσης, Ελισάβετ Πλέσσα, και συνεχίζει: «Μεντεσέδες, κρυστάλλινα πόμολα, άδεια σωληνάρια λαδομπογιάς, καπάκια από αρώματα, πλαστικά λουλούδια, υφάσματα, πορσελάνινες φιγούρες, περίτεχνες κορνίζες και μεταλλικές σπάτουλες διαμορφώνουν το εικαστικό σύμπαν της, που κινείται ανάμεσα στις δύο και στις τρεις διαστάσεις».
Τα μικροαντικείμενα και κομμάτια τυπωμένου χαρτιού από εφημερίδες, φωτοτυπίες και περιοδικά δίνουν άλλη διάσταση στα έργα· η λειτουργία τους επανακαθορίζεται «μέσα από αναπάντεχους οπτικούς συνειρμούς» που αναδεικνύουν «το ευτελές ως πολύτιμο.
Μεταποιώντας διαρκώς τις δεδομένες σχέσεις ταυτότητας και φόρμας ανακαλύπτει νέες εικαστικές συνδέσεις, που πηγάζουν όχι μόνο από ένα καυστικό χιούμορ αλλά και από μια χαμηλόφωνη τρυφερότητα. Μέσα από αυτή την επανασυναρμολόγηση της ιστορίας της τέχνης, καθώς και της σύγχρονης πραγματικότητας, γεννιούνται τα τωρινά έργα της Κυρκιλή», διευκρινίζει στο σημείωμά της η Ελισάβετ Πλέσσα.
Έλενα Κυρκιλή, «Catch!» (2022, 32 x 27 εκ.)
Η εργασία της Κυρκιλή ως δημιουργική συλλέκτρια διαφαίνεται και στις κατασκευές της, μία από αυτή φέρει τον τίτλο «Free the rivers and left the birds sing» (2021). Κυρίαρχα χρώματα το μπλε – υποδηλώνει το νερό – και το καφετί, καθώς η Κυρκιλή έχει χρησιμοποιήσει ξύλο ως προσομοίωση των ποταμών που λόγω ανθρώπινης επέμβασης βρίσκονται κάτω από την επιφάνεια της γης, εν προκειμένω της πόλης της Αθήνας.
Λεπτομέρεια από την κατασκευή (με μεικτή τεχνική) «Free the rivers and left the birds sing» (2021, 207 x 50 x 43 εκ.) της Έλενας Κυρκιλή
Έργα της που επίσης μας κεντρίζουν την αμφιβληστροειδή είναι τα «Echoes of a war» (2021) και «Tempus fugit» (2022). Στην «Ηχώ ενός πολέμου» παρατηρούμε ένα συνονθύλευμα αποχρώσεων των μπλε, πράσινου και γκρι χρωμάτων. Ένταση διακρίνεται στο κάτω μέρος του πίνακα καθότι εκεί βρίσκεται το πεδίο μάχης – εξ ου και οι έντονες και πυκνές πινελιές. Ενώ, στο επάνω μισό μέρος του πίνακα διαφαίνεται μια τρόπον τινά προσπάθεια προς διέξοδο – μία πιο «καθαρή» οδός.
Έλενα Κυρκιλή, «Echoes of a war» (2021, 100 x 50 εκ.)
Διάχυτο είναι το μπλε και στο έργο «Tempus Fugit»· «η ώρα περνάει» και περνάει ερήμην, εν προκειμένω το ρολόι παρασέρνεται από θαλάσσια κύματα προσπαθώντας να επιπλεύσει. Ο χρόνος είναι αδάμαστος και αμείλικτος, «γλύπτης των ανθρώπων παράφορος» (Οδ. Ελύτης).
Το έργο αποτυπώνει επίσης την αγωνία: την αγωνία της Κυρκιλή για την καλλιτεχνική δημιουργία ενώ ο χρόνος κυλά, την αγωνία καθενός απέναντι στην απεραντοσύνη του σύμπαντος και την αντίστροφη μέτρηση του χρόνου.
Έλενα Κυρκιλή, «Tempus Fugit» (2022, 100 x 100 εκ.)
Κάθε έργο και μία ιστορία που εμπεριέχει την αγωνία, την ανησυχία· άλλοτε η Κυρκιλή την «αλαφρύνει» χρησιμοποιώντας ανοικτά χρώματα από τα πρόσθετα υλικά που χρησιμοποιεί, άλλοτε τονίζει περαιτέρω, δίχως να υπερβάλλει, με τη μετρημένη χρήση αποχρώσεων του μπλε. Του μπλε που όποια συναισθήματα και εάν μας δημιουργεί, μας συνεπαίρνει.
Κεντρική φωτ.: Έλενα Κυρκιλή, «Absorbed» (2022, 150 x 150 εκ.)
* Έλενα Κυρκιλή - Συλλογές του βλέμματος. Έως 1/7. Evripides Art Gallery, Ηρακλείτου 10.
