Δύο χρόνια (και ένδεκα μέρες) μετά την πυρκαγιά που κατέστρεψε μεγάλο μέρος της στέγης και σημεία της ανωδομής της Νοτρ Νταμ, ο καθεδρικός ναός του Παρισιού θυμίζει κυψέλη. Οι εργασίες διεξάγονται με γρήγορους ρυθμούς, καθώς έχουν εξασφαλιστεί μελέτες, σχέδια, υλικά, κονδύλια, τεχνίτες.
Ο αρχιτέκτονας Φιλίπ Βιλνέβ, επικεφαλής του φιλόδοξου προγράμματος έχει βάλει στοίχημα με τον εαυτό του. Η Νοτρ Νταμ να έχει αποκατασταθεί μέχρι το 2024, έτος των Ολυμπιακών Αγώνων στο Παρίσι.
Παρά τις καθυστερήσεις λόγω κορονοϊού, τις πολλές κακοκαιρίες καιρό και τα προληπτικά μέτρα για την προστασία από κάθε κίνδυνο μόλυνσης από μόλυβδο, ο Βιλνέβ επιμένει: «Πρέπει ακόμη να ολοκληρώσουμε τις εργασίες ασφαλείας, αλλά κάνουμε τα πάντα για να ανοίξουμε μέχρι εκείνη την ημερομηνία».
Η κατάρρευση ενός πύργου και της στέγης, καθώς και οι τεράστιες ποσότητες νερού που έπεσαν στη φωτιά, επομένως εξαερώθηκαν με ό,τι σημαίνει αυτό, αλλά και επιβάρυναν το κτίριο, προκάλεσαν μεγάλες ζημιές στον καθεδρικό ναό. Όμως, επισημαίνει ο αρχιτέκτονας, η κατάσταση θα μπορούσε να ήταν πολύ χειρότερη.
Όλα τα στηρίγματα αντιστάθηκαν, βοηθώντας τη δομή να διατηρηθεί σταθερή. Πίνακες και αγάλματα, που απομακρύνθηκαν γρήγορα, έχουν αποκατασταθεί και η φωτιά, ευτυχώς, δεν κατέστρεψε τις καμπάνες ή το εκκλησιαστικό όργανο, το μεγαλύτερο στη Γαλλία, αν και οι 800 σωλήνες του, που χρονολογούνται από τον Μεσαίωνα, αφαιρέθηκαν για να καθαριστούν από σκόνη μολύβδου.
Στο εσωτερικό, οι κτίστες εξακολουθούν να συσσωρεύουν υλικά από εύθραυστα τμήματα που έχουν πέσει και ολοκληρώνουν τις σκαλωσιές στη χορωδία, στον σηκό και στην ανωδομή. Στη συνέχεια θα δημιουργηθούν τεράστια πλαίσια που, σαν μια τεράστια ομπρέλα, θα προστατεύουν ό,τι είναι κάτω από αυτά.
«Αυτό θα ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του καλοκαιριού», λέει ο Βιλνέβ, «και μόνο τότε θα μπορέσουμε να πούμε ότι ο καθεδρικός ναός είναι ασφαλής».
Το λέει και το εννοεί. Ο σχετικός διαγωνισμός για υποβολή προσφορών από ενδιαφερόμενους εργολάβους έχει ήδη οριστεί για τις 18 Δεκεμβρίου. Στόχος, να ξεκινήσουν νωρίς μέσα στο 2022 οι εργασίες αποκατάστασης.
Η κατασκευή του γοτθικού πύργου προγραμματίζεται να ξεκινήσει επίσης το 2022. Θα είναι πανομοιότυπη με εκείνη που χτίστηκε από τον Viollet-le-Duc στα μέσα του 19ου αιώνα και καταστράφηκε ολοσχερώς από τη φωτιά.
Αρχικά, ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουήλ Μακρόν έπαιξε με την ιδέα να καλέσει αρχιτέκτονες να υποβάλουν σχέδια για μια «σύγχρονη αντιμετώπιση», αλλά συνάντησε διαμαρτυρίες αγανάκτησης, έτσι αποφάσισε να μην επιμείνει. Και στην οροφή θα χρησιμοποιηθούν υλικά ίδια με τα αυθεντικά.
Η πρόθεση του Βιλνέβ, ήταν, εξαρχής, να ακολουθηθούν πλήρως οι αρχές του Χάρτη της Βενετίας (κανόνες που παρέχουν ένα διεθνές πλαίσιο για τη συντήρηση και την αποκατάσταση ιστορικών κτιρίων). Ακόμα και αν αυτό σημαίνει πως θα κοπούν περί τις χίλιες αιωνόβιες βελανιδιές. Προς μεγάλη θλίψη κάποιων.
Η θέση του Βιλνέβ οδήγησε σε διαμάχη με τον επικεφαλής του οργανισμού, Ζαν- Λουί Γκεορκελέν, πρώην στρατιωτικού, ο οποίος του είπε «να κλείσει το μεγάλο του στόμα» μπροστά σε κάποια κοινοβουλευτική επιτροπή.
Τώρα, ο αρχιτέκτονας υποτιμά το περιστατικό ως «αδεξιότητα κάποιου με στρατιωτική εκπαίδευση» και επιμένει ότι η σχέση τους «είναι πολύ καλή». Το σχέδιό του, που περιγράφεται λεπτομερώς σε έκθεση 3.000 σελίδων, εγκρίθηκε από την Επιτροπή Εθνικής Κληρονομιάς τον Ιούλιο του 2020.
Εκτός από τις αντιρρήσεις για τις χίλιες βελανιδιές που θα κοπούν, υπάρχουν αντιρρήσεις και για τη χρήση μολύβδου. Στην πυρκαγιά, έλιωσαν 460 τόνοι μολύβδου, που κάλυπταν την οροφή. Η Αμερικανική Γεωφυσική Ένωση δημοσίευσε μια μελέτη λέγοντας ότι η έκθεση σε μόλυβδο στην περιοχή γύρω από τον καθεδρικό να υποτιμάται σοβαρά από τις τοπικές αρχές.
Στις 13 Απριλίου, ένας σύλλογος, ο Robin des bois (Ρομπέν των Δασών) έχει υποβάλει καταγγελία στις δικαστικές αρχές της Γαλλίας.
Ο Βιλνέβ διαφωνεί. Λέει στο The Art Newspaper πως ο μόλυβδος εξατμίζεται στους 1.750 βαθμούς Κελσίου, ενώ στη φωτιά η μέγιστη θερμοκρασία έφτασε τους 1.220 βαθμούς.
«Είναι ένα πολύ όλκιμο υλικό, ανθεκτικό σε όλες τις καιρικές συνθήκες, που χρησιμοποιείται από την Αρχαιότητα και μέχρι σήμερα για την επισκευή εκκλησιών και μνημείων σε όλη την Ευρώπη» τονίζει.
Σε μια μελέτη του 2020, ο Πάολο Βανούτσι, μηχανολόγος- μηχανικός, τόνισε επίσης την αναγκαιότητα ενός μεγάλου φορτίου στην κορυφή των τοίχων για τη σταθεροποίηση ολόκληρης της γοτθικής κατασκευής, την οποία μόνο ο μόλυβδος μπορεί να προσφέρει.
Ωστόσο, δύο χρόνια μετά τη φρικτή πυρκαγιά, η ποινική έρευνα δεν μπόρεσε να καταλήξει σε συμπέρασμα για το πώς ξεκίνησε...
