Ο ένας άναβε πουράκι μέσα σε μουσείο (έστω και αν δεν λειτουργούσε ακόμα, είναι πρόβλημα). Ο άλλος φιλοσοφούσε, η τρίτη και η τέταρτη οραματίζονταν συναντήσεις και διοργανώσεις. Οι υπουργοί Πολιτισμού επί ΣΥΡΙΖΑ έβλεπαν τα ΕΣΠΑ να περνούν και από έργα σχεδόν τίποτα. Ευκαιρίες πάντως να αναδείξουν τον πολιτισμό όπως τον εννοούσαν, είχαν επί 4,5 χρόνια. Δεν κατάφεραν τίποτα. Το ίδιο κόμμα, σήμερα, χαρακτηρίζει τη Λίνα Μενδώνη ως τη χειρότερη υπουργό από τη μεταπολίτευση. Και μόνο τα στοιχεία μπορεί να καταδείξουν την αλήθεια. Αυτά που εξάγονται από την ομιλία της νυν υπουργού Πολιτισμού στη Βουλή. Οι πρώην; Ανέκδοτο ο καθένας.
Αναπολούμε με νοσταλγία τις τοποθετήσεις των προηγούμενων υπουργών Πολιτισμού στη Βουλή κατά τις συζητήσεις για τον προϋπολογισμό. Πού είναι εκείνες οι κορώνες Αριστείδη Μπαλτά «είναι πενιχρός [ο προϋπολογισμός] σε ό,τι αφορά τον πολιτισμό. Υπό μια έννοια αποτελεί ντροπή»; Λες και δεν το ξέραμε, ή δεν το ήξερε. Τι έκανε για να το ανατρέψει; Φιλοσοφούσε…
Πού είναι η Λυδία Κονιόρδου, η οποία ονειρευόταν θεσμούς και συναντήσεις αρχαίου δράματος, νέων των Βαλκανίων και δεν συμμαζεύεται, όταν τα προγράμματα ΕΣΠΑ έβλεπαν τα τραίνα (και το μετρό Θεσσαλονίκης) να περνούν; Δεν είχε και εσωκομματική βοήθεια, και φτάσαμε στο σημείο να μην ενταχθεί στο ΕΣΠΑ ούτε μικρό μέρος του Τατοΐου ούτε άλλα πολλά. Στη μεγάλη εικόνα, το υπουργείο έχασε περί τα 10 εκατ. ευρώ από προγράμματα, επειδή δεν τέλειωσαν εγκαίρως.
Η Μυρσίνη Ζορμπά δεν είχε φέρει στοιχεία στη Βουλή, είχε ξεδιπλώσει τα σχέδιά της για τους νέους, το βιβλίο και την ίδρυση Γραμματείας Σύγχρονου Πολιτισμού, που τελικά μαράθηκαν. Στο τέλος, καμιά 10αριά εκατομμύρια ακόμα, επιστράφηκαν στο υπουργείο Οικονομικών γιατί δεν μπορούσαν να τα αξιοποιήσουν εγκαίρως.
Το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, θα έχει φέτος 338.000.000 ευρώ που καλύπτουν κυρίως δαπάνες για την προστασία και την ανάδειξη του πολιτιστικού αποθέματος, λειτουργικές ανάγκες των αρχαιολογικών υπηρεσιών και επιχορηγήσεις προς τους εποπτευόμενους από το Υπουργείο πολιτιστικούς φορείς για τη δική τους λειτουργία, για τον δικό τους προγραμματισμό. Τα ίδια χρήματα πήρε και το 2019, αλλά η Λ. Μενδώνη δεν άφησε και τότε τα πράγματα να πάνε όπως ήρθαν και δεν επέστρεψε ούτε δεκάρα στο υπουργείο Οικονομικών, παρότι ανέλαβε με νέα κυβέρνηση στο μέσον της χρονιάς. Ο ΣΥΡΙΖΑ επέστρεφε κάτι εκατομμύρια, επειδή δεν μπορούσε να τα απορροφήσει. Πολύ οικονόμοι οι άνθρωποι!
Σε αυτό το ποσόν, προστίθεται και άλλο, ύψους 30.000.000 ευρώ, από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων. Με αυτά θα χρηματοδοτηθούν έργα, όπως η κατασκευή, η βελτίωση, η αναδιοργάνωση πολιτιστικών υποδομών ή η συντήρηση και αποκατάσταση μνημείων και αρχαιολογικών χώρων. Επιπλέον, για το 2022, διατίθενται από το RRF 50.000.000 για αναπτυξιακά έργα και δράσεις του Υπουργείου. Δέκα στην Ακρόπολη και τα υπόλοιπα σε άλλους τομείς. Περιμένουν, τέλος μερικά εκατομμύρια από τον ΟΔΑΠ (πρώην ΤΑΠΑ) που έχει τα εισιτήρια και τα πωλητέα σε αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία.
Το ΕΣΠΑ είναι ένα σπουδαίο εργαλείο. Έτσι, Από τον Ιούλιο 2019 έως σήμερα εντάχθηκαν στο ΕΣΠΑ 2014-2020, 196 νέες πράξεις. Αύξηση 110,1% συγκριτικά με την πενταετία 2015-2019. Οι συνολικές Νομικές Δεσμεύσεις διπλασιάστηκαν 104,6% συγκριτικά με την περίοδο 2015-2019, ενώ οι δαπάνες αυξήθηκαν κατά 180,9% συγκριτικά με την ίδια πενταετία.
Όλα αυτά δεν θα είχαν τόσο νόημα, αν δεν γίνονταν συστηματικές προετοιμασίες για τη χρηματοδοτική περίοδο 2021-2027, προετοιμασίες που θα αποφέρουν και άλλα διαθέσιμα ποσά στο ΥΠΠΟΑ. Μια και η κλιματική αλλαγή είναι εδώ, το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού ετοιμάζεται για την αντιμετώπισή της στο πλαίσιο ενός εθνικού σχεδίου. Επίσης, έχουν υπογραφεί Συμβάσεις Πολιτισμικής Ανάπτυξης με την τοπική αυτοδιοίκηση και τα πανεπιστημιακά ιδρύματα, ενισχύοντας τους πόρους του ΥΠΠΟΑ με 100 εκατομμύρια ευρώ.
Από τη συνεργασία μεταξύ ιδιωτικού και δημοσίου τομέα, με κριτήρια και όρους που το Δημόσιο επιβάλλει, τα αποτελέσματα είναι: Αναβάθμιση των παρεχομένων υπηρεσιών και εξασφάλιση πλήρους προσβασιμότητας στην Ακρόπολη. Ώθηση στα έργα στο Τατόι. Πρόγραμμα ψηφιακών εφαρμογών και επαυξημένης πραγματικότητας στην Αρχαία Ολυμπία. Ωρίμανση μελετών για νέες πολιτιστικές υποδομές. Αποκατάσταση και αξιοποίηση κτηριακού αποθέματος στον αστικό ιστό για νέες χρήσεις. Σήμερα, οι αρχαιολογικές υπηρεσίες υλοποιούν κρίσιμες ανασκαφικές εργασίες σε πλήθος δημοσίων έργων τρίτων - υπουργείων, οργανισμών αυτοδιοίκησης, εταιρειών του Δημοσίου - συνολικού προϋπολογισμού άνω των 60.000.000 ευρώ.
Είναι όμως ο πολιτισμός πραγματικά μέρος της βιώσιμης ανάπτυξης όπως συχνά λέει η Λίνα Μενδώνη; Μέσω των έργων που υλοποιεί, έχουν δημιουργηθεί περίπου 4.000 θέσεις εργασίας. Αν στον αριθμό αυτόν προστεθούν και οι απασχολούμενοι μέσω αναδόχων, γίνεται εύκολα αντιληπτή η συμβολή του τομέα στην ενίσχυση της απασχόλησης. Επίσης, καλείται να παίξει σημαίνοντα ρόλο στα προγράμματα «Ασημένιου τουρισμού» και σε άλλα, όπως και στην ανάπτυξη κάθε περιοχής.
Το 2022 το Υπουργείο Πολιτισμού παραδίδει λειτουργικά νέα Μουσεία, όπως των Χανίων, των Αιγών, της Μεσαράς στην Κρήτη, της Σαμοθράκης και άλλα ακόμη, ενώ εκκινούν έργα σε όλους τους μείζονες αρχαιολογικούς χώρους. Πέρσι παραδόθηκαν η Εθνική Πινακοθήκη, το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και το Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο, ένα πολύτιμο εργαλείο εξυπηρέτησης πολιτών και επενδυτών. Έργα που εκκρεμούσαν επί χρόνια, μερικά και πάνω από δεκαετία.
Η θεσμοθέτηση του Ακροπόλ Ακρος, και η αποκατάσταση του π. Βασιλικού Κτήματος στο Τατόι, έργα που βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη με την αξιοποίηση εθνικών, κοινοτικών και ιδιωτικών πόρων και ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2025, είναι ανάμεσα στα προσεχή βήματα στον τομέα. «Αλλά και στην αναγέννηση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου - ο διεθνής διαγωνισμός ιδεών ξεκινά στο αμέσως επόμενο διάστημα, αφού εξασφαλίστηκε ιδιωτική χορηγία, ολοκληρώθηκαν οι πρόδρομες μελέτες και λύθηκαν θεσμικού τύπου ζητήματα, καθώς και στη δημιουργία του Μουσείου Εναλίων Αρχαιοτήτων στον Πειραιά με την ολοκλήρωση των αναγκαίων μελετών, επίσης, μέσω ιδιωτικής χορηγίας και την ένταξη του έργου στο RRF» είπε η Λ. Μενδώνη. Θυμίζουμε πως με την αναγέννηση του ΕΑΜ θα αλλάξει το κέντρο της Αθήνας και θα επηρεαστούν τα Εξάρχεια.
Στο άμεσο μέλλον θα προωθηθεί στη Βουλή και η μετατροπή πέντε μουσείων από υπηρεσιακές μονάδες του Υπουργείου σε ΝΠΔΔ. Εκεί θα δούμε πολλές αντιδράσεις από τον ΣΥΡΙΖΑ και όχι μόνο, αλλά πρέπει να γίνει. Όπως συνέβη με το Ελληνικό και με το μετρό Θεσσαλονίκης. Και στις δύο περιπτώσεις, τα αρχαία απεμπλέχθηκαν από τα έργα, με διαφορετικό τρόπο στην κάθε μια. Τα έργα προχωρούν. Εκεί βεβαίως εδράζεται το μέγα πρόβλημα της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Και για να μη μιλάμε μόνο για χρήματα και οικονομικά στοιχεία, ας δούμε και κάτι διαφορετικό: Η πολιτιστική μας διπλωματία αποδίδει σταθερά και ουσιαστικά αποτελέσματα σε όλα τα επίπεδα. Από τις διεθνείς συμβάσεις για την πρόληψη της παράνομης διακίνησης των πολιτιστικών αγαθών ως την ενίσχυση της θέσης της χώρας στους διεθνείς οργανισμούς.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα η διακυβερνητική της UNESCO για την επιστροφή των πολιτιστικών αγαθών στις χώρες προέλευσής τους τον Σεπτέμβρη όπου πήρε την εξαιρετικά σημαντική απόφαση που σχετίζεται με τα Γλυπτά του Παρθενώνα αλλά και η εκλογή από τον πρώτο κύκλο της χώρας στην Επιτροπή της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO μετά από 18 χρόνια» είπε η Λ. Μενδώνη. «Το 2022 εντείνουμε τις προσπάθειές μας και αξιοποιούμε τα ήδη κεκτημένα, εργαζόμαστε συστηματικά για την αποτελεσματική αξιοποίηση των πόρων των συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων και αυτό αποτελεί ύψιστη προτεραιότητά μας».
Τα συμπεράσματα δικά σας.
