Η ποίηση είναι το φως στο σκοτάδι, η ποίηση η αληθινή που δημιουργείται κατόπιν συναισθήματος και εκκλήσεων που δέχονται οι λέξεις της για να μπουν στη σωστή σειρά· η ποίηση ως γιατρειά που φωτίζει τα στοιχειώδη και όσα αξίζουν στη ζωή, μια ποίηση απλή σαν νανούρισμα αλλά και υπενθύμιση. Μια ποίηση που δροσίζει την ψυχή από την ξηρασία της πραγματικότητας.
Αυτού του είδους η ποίηση μεταφέρθηκε στην διασκευή της αριστοφανικής κωμωδίας «Βάτραχοι», στα «Βατράχια» της Έφης Μπίρμπα (σκηνοθεσία-σκηνογραφία), η οποία «έντυσε» την ορχήστρα του αρχαίου θεάτρου της Επιδαύρου με πάτωμα τέτοιο που να παραπέμπει σε υδάτινο τοπίο δίχως όμως να έχει στην κυριολεξία νερό. Επάνω σε αυτή την ορχήστρα τοποθέτησε ένα κάρο που κρατούσε μια πελώρια κόκκινη καρδιά, καλυμμένη στην αρχή με πανί.
Διότι το όλο ζήτημα είναι η κατάσταση αυτής της καρδιάς, είτε πρόκειται για την καρδιά ενός ανθρώπου είτε για την καρδιά της κοινωνίας, της ανθρωπότητας· «αν η καρδιά δεν θεραπεύεται, τότε όλος ο οργανισμός ασθενεί» ακούμε κατά την παράσταση η οποία πραγματεύεται την αξία της ποίησης και της τέχνης στην κοινωνία μας. Και η ποίηση μπορεί να απαλύνει την όποια ασθένεια απειλεί την καρδιά, αρκεί να βρει τον τρόπο.
Από την παράσταση «Βατράχια» ©Kaplanidis
Πατέρας και εμπνευστής του θεάτρου, ο Διόνυσος (Άρης Σερβετάλης) ξεκινά με τον πιστό ακόλουθό του, τον Ξανθία (Μιχάλης Σαράντης), ένα ταξίδι στον Κάτω Κόσμο προκειμένου να φέρει πίσω τον σπόρο της αναγέννησης, την ποίηση, ώστε να σώσει τον κόσμο που καταρρέει.
Η Αθήνα, στην αριστοφανική κωμωδία, διανύει μια βαθιά πολιτική και πνευματική κρίση – «ο κόσμος ερήμωσε, στέγνωσε […] Χρειάζομαι έναν ποιητή γιατί απέμειναν οι σκάρτοι», υπογραμμίζει ο Διόνυσος. Στην κάθοδό του στον Άδη, μαζί με τον Ξανθία, συναντούν τους βατράχους, τον Άδη, τους ποιητές Αισχύλο και Ευριπίδη οι οποίοι «μάχονται» με όπλο τις τραγωδίες τους για το ποιος από τους δύο θα επιλεγεί να ανέβει στη γη με τον Διόνυσο.
Οι αναφορές στην καρδιά καθώς η παράσταση πλησιάζει στο τέλος της είναι περισσότερες: «έχω ανάγκη μιας καρδιάς. Μιας ανακαινισμένης καρδιάς. Να γεννηθεί ξανά μια νέα καρδιά. Ένας παλμός καθαρός, γεμάτος, όχι κούφιος, όχι κενός. Μια νέα καρδιά. Να μιλήσει η καρδιά και ν' ανθίσει ένα λουλούδι» ακούμε κατά την παράσταση.
Είναι το ζητούμενο διότι «τρέχει ο χρόνος της ζωής, ο χρόνος έρχεται, ο χρόνος πλησιάζει» και σε αυτή τη ματαιότητα που υπενθυμίζει ο χρόνος η προσοχή οφείλει να στραφεί στην «υγεία» της καρδιάς.
Από την παράσταση «Βατράχια» ©Kaplanidis
Ο ποιητής απευθύνει «μια τραγική κραυγή, μια κραυγή αγωνίας». Σύμμαχος της αντιστροφής του χρόνου η πραγματικότητα: όχι μόνο ο άνυδρος τόπος αλλά και το σκοτάδι – «πολύ σκοτάδι αφεντικό, πίσσα» ακούμε στα πρώτα λεπτά της παράστασης τον Ξανθία να απευθύνει στον Διόνυσο.
Στο τέλος της παράστασης ο Διόνυσος φεύγει από τον κάτω κόσμο και επιστρέφει στην πραγματικότητα, παίρνοντας μαζί του τον Αισχύλο. Γνωρίζουμε, όμως, εάν η επίδραση ενός ποιητή είναι αρκετή για να θεραπευτεί η κοινωνία από τις παθογένειές της και τους πολίτες της που την ασθενούν; Τους βιαστές, παιδοβιαστές, δολοφόνους –ορισμένους από τους οποίους ο Σερβετάλης στο ρόλο του Διονύσου εντάσσει στον «βόθρο».
Παρότι καίριος ο ρόλος των καλλιτεχνών – εν προκειμένω των ποιητών – είναι δύσκολος στην αντιστροφή μιας κοινωνίας που οδεύει προς την κατρακύλα.
Διάχυτη ήταν σε ορισμένα σημεία η ποίηση κατά την εκτύλιξη της υπόθεσης στον Κάτω Κόσμο –οπότε και, ως θεατές, βιώσαμε τρόπον τινά ονειρικές στιγμές κατά την ερμηνεία των Μυστών με κορυφαία την Αλεξάνδρα Καζάζου και την παράλληλη μουσική υπόκρουση του Constantine Skourlis.
Από την παράσταση «Βατράχια» ©Kaplanidis
Συνεπής στις σημειώσεις της, η Έφη Μπίμπα, στην πρώτη της σκηνοθετική κάθοδο στην Επίδαυρο, παρέδωσε στο κοινό μια κωμωδία με στοιχεία τραγωδίας. Αμφότερα τα δύο είδη (σ.σ. η τραγωδία και η κωμωδία) του θεάτρου άπτονται του ρόλου του να αφυπνίσει τον άνθρωπο και να τον οδηγήσει στην καλύτερη εκδοχή του εαυτού του.
Στην παράσταση (την οποία η Μπίρμπα αφιέρωσε στον ποιητή Νίκο Παναγιωτόπουλο λόγω της πρόσφατης απώλειάς του), το τραγικό στοιχείο εκφράζεται λεκτικά με τη χρήση της λέξης κραυγή εντός προτάσεων. Εκτός από ορισμένες που αναφέρουμε πιο πάνω, ανακαλούμε ότι «στο τέλος μου βρίσκεται η κραυγή», μια κραυγή αντιπροσωπευτική της κατάστασης προτού «κάποιος εξαγγείλει μέσα σε αυτή την έρημο την ανθοφορία του όντος».
Από την παράσταση «Βατράχια» ©Kaplanidis
Η διασκευή του αριστοφανικού έργου «Βάτραχοι», τα «Βατράχια» παρουσιάστηκε στις 28 και 29 Ιουλίου στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου.
Η παράσταση –την οποία το παραπάνω διήμερο παρακολούθησαν περισσότεροι από 17.500 θεατές– ανέβηκε σε μετάφραση του Κωνσταντίνου Μπλάθρα, διασκευή της Έφης Μπίρμπα σε συνεργασία με τους Κωνσταντίνο Μπλάθρα και Άρη Σερβετάλη. Στα κοστούμια η Έφη Μπίρμπα και η Βασιλεία Ροζάνα, στην κινησιολογία ο Μιχάλης Θεοφάνους, στους φωτισμούς ο Γιώργος Καρβέλας.
Στον θίασο οι Άρης Σερβετάλης, Μιχάλης Σαράντης, Αργύρης Ξάφης, Ηλέκτρα Νικολούζου, Μαίρη Μηνά, Έκτορας Λιάτσος, Μιχάλης Θεοφάνους, Αλεξάνδρα Καζάζου, Νάνσυ Μπούκλη και Κυριάκος Σαλής.
Πανοραμική λήψη του Αρχαίου θεάτρου της Επιδαύρου, διακρίνεται το «υδάτινο» πάτωμα στην ορχήστρα © Kaplanidis
Η παράσταση συνεχίζει την περιοδεία της ανά την Ελλάδα, στους παρακάτω «σταθμούς»:
- Κυριακή 20/8 | Θέατρο Δελφών «Φρύνιχος» - Δελφοί, Φωκίδα
- Παρασκευή 25/8 & Σάββατο 26/8 | Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων – Καβάλα
- Κυριακή 27/8 | Υπαίθριο θέατρο ΕΗΜ - Φρόντζου - Γιάννενα, Ιωάννινα
- Δευτέρα 28/8 | Υπαίθριο Δημοτικό Θέατρο Κοζάνης – Κοζάνη
- Πέμπτη 31/8 | Ωδείο Ηρώδου Αττικού - Αθήνα
- Δευτέρα 11/9 & Τρίτη 12/9 | Θέατρο Δάσους - Θεσσαλονίκη
Προπώληση εισιτηρίων εδώ.
