Σε περιόδους γεωπολιτικών συγκρούσεων και εξελίξεων επανέρχονται στο προσκήνιο δημιουργήματα της τέχνης (βιβλία, πίνακες, γλυπτά, κινηματογραφικές ταινίες, μεταξύ άλλων) ή τηλεοπτικές σειρές που αφηγούνται συναφή γεγονότα ή υποθετικές καταστάσεις. Εν προκειμένω, μετά τη ρωσική στρατιωτική εισβολή στην Ουκρανία, την παροχή βοήθειας της Δύσης –με προεξάρχουσες τις ΗΠΑ– στην Ουκρανία, και την κράτηση στρατιωτών ως αιχμαλώτων, αναφερόμαστε στις αμερικανικές τηλεοπτικές σειρές «The Americans» (2013-2018) και «Homeland» (2011-2020). Αμφότερες είναι κατασκοπευτικές τηλεοπτικές σειρές, κύριο στοιχείο τους είναι η δράση με αντίστοιχα γρήγορα πλάνα που εντείνουν την ένταση ακολουθώντας με όμοιους ταχείς ρυθμούς τη διαφυγή των κατασκόπων, με αργές κινήσεις τη μυστικότητα των υποθέσεων. Ενίοτε τα πλάνα είναι κοφτά, προοιωνίζοντας την άμεση έκβαση των γεγονότων, στην οποία επίσης συμβάλει το soundtrack.
Εκτός συγκεκριμένης σκηνοθεσίας και αντίστοιχων τεχνικών με τα οποία έχουν γυριστεί και παρουσιαστεί, οι σειρές αυτές διηγούνται με τον πιο αληθοφανή τρόπο ότι η ζυγαριά όσων εργάζονται σε μυστικές υπηρεσίες κλείνει υπέρ του καθήκοντος, η ασφάλειά τους διακυβεύεται, η εμπιστοσύνη άλλοτε είναι ισχυρή άλλοτε πολύ εύκολο να διαρραγεί, η αλήθεια εμπλέκεται με το ψέμα, η ζωή με το θάνατο. Όπως και ότι, οι σχέσεις των χωρών σε διεθνές επίπεδο, θα μπορούσαν να είναι μια αλληγορία για τις ανθρώπινες σχέσεις.
Εκκινώντας από τη σειρά «The Americans», έχει χαρακτηριστεί από πράκτορες ως η πιο αντιπροσωπευτική σειρά κατασκοπίας για τις διαδικασίες του επαγγέλματος την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου. Χαρακτηρισμός εύστοχος, καθότι τη σειρά έγραψε ο πρώην πράκτορας της CIA, Τζο Βάισμπεργκ, για το τηλεοπτικό δίκτυο FOX. Η υπόθεση εκτυλίσσεται σε προάστιο της Ουάσινγκτον, στην δεκαετία του ’80 επί προεδρίας Ρόναλντ Ρήγκαν, και έχει ως πρωταγωνιστές ένα ζευγάρι αξιωματικών της σοβιετικής υπηρεσίας πληροφοριών KGB (Επιτροπή για την Κρατική Ασφάλεια), οι οποίοι συστήνονται ως ένα ζευγάρι Αμερικανών. Ζουν με τα παιδιά τους στην ίδια γειτονιά με έναν πράκτορα του FBI (Ομοσπονδιακό Γραφείο Ερευνών, ΗΠΑ), συμμετέχουν στις συγκρούσεις μεταξύ του γραφείου του FBI της Ουάσιγκτον και της KGB εκεί. Η ένταση και η μυστικότητα της κατασκοπίας μεταφέρεται στον οικογενειακό βίο και η μεταξύ τους κατάσταση βρίσκεται ένα στάδιο προτού «πατηθεί η σκανδάλη» και οι δεσμοί αποκοπούν.
Στιγμιότυπο από τρέιλερ της τηλεοπτικής σειράς «Homeland». Πηγή: YouTube
Η απόκρυψη της πραγματικής τους ταυτότητας είναι ένα παράδειγμα μη ελευθερίας των κατασκόπων, ενώ η αλήθεια θα τους έθετε σε κίνδυνο. Η απόκρυψη συνιστά μια μορφή εξαπάτησης, και «ο πόλεμος βασίζεται στην εξαπάτηση» όπως είχε σημειώσει ο Κινέζος στρατηγός Σουν Τζου (544-496 π.Χ.) στο βιβλίο του «Η τέχνη του πολέμου». Με τη φράση αυτή του Τζου ξεκινά η ανασκόπηση της σειράς «Homeland», μία παραγωγή του τηλεοπτικού δικτύου FOX, που βασίζεται στην ισραηλινή σειρά «Prisoners of War», και αφηγείται τι συμβαίνει όταν μία διπολική πράκτορας της CIA βρίσκεται σε αποστολή συλλογής πληροφοριών στη Βηρυτό, τη δεκαετία του 2000. Όταν αναρρώνει σωματικά από πολύμηνη κράτησή της σε ρωσική φυλακή, και με τη μνήμη της ακόμη διασπασμένη, καλείται από τον σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας νεοσύστατης αμερικανικής κυβέρνησης να ταξιδέψει μαζί του στην Καμπούλ ώστε να συμβάλει στην προσπάθεια των ΗΠΑ να φέρει τους Ταλιμπάν στο τραπέζι για ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις.
Ενδεχομένως η φράση που ενώνει τις δύο σειρές είναι εκείνη που ακούμε από τα χείλη του συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ, στη σειρά «Homeland»: «δεν ξέρω εάν το γνωρίζεις. Ο κόσμος πάει προς το χειρότερο». Συνειρμικά, ανατρέχουμε στη φράση «Ο κόσμος γέρνει, γκρεμίζεται» του σαιξπηρικού έργου «Άμλετ» – συμπυκνώνει κάθε εποχή ενόπλων συγκρούσεων, επεκτατισμού, κατασκοπίας, με τη ζωή των μετεχόντων σε αυτά να βρίσκεται συνεχώς σε κίνδυνο.
*Η κεντρική φωτογραφία αποτελεί στιγμιότυπο από το τρέιλερ της τηλεοπτικής σειράς «The Americans». Πηγή: YouTube
