Της Αγγελικής Κώττη
Οι εντυπωσιακές Σφίγγες, οι όμορφες Καρυάτιδες και άλλα στοιχεία από την αρχιτεκτονική ή τον διάκοσμο του ταφικού μνημείου στον τύμβο- λόφο του Καστά στην Αμφίπολη, αντιμετωπίζουν προβλήματα λόγω της εγκατάλειψης
του ευρήματος από την πολιτεία. Ολόκληρο το μνημείο αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα άλλωστε.
Η αιτία εξηγείται εύκολα. Όπως είπε ο Αντώνης Σαμαράς στο συνέδριο της ΝΔ, «Μας κυβερνούν αυτοί που θεωρούν την
Αμφίπολη της Μακεδονίας μας… ''σύμβολο εθνικισμού''!». Σύμβολο «εθνικισμού», λοιπόν, το μνημείο, αφέθηκε στην τύχη του καθ όλη την σχεδόν τετραετή διακυβέρνηση της χώρας από τον ΣΥΡΙΖΑ.
Τώρα το υπουργείο Πολιτισμού «ξύπνησε» μόνο και μόνο επειδή είναι ορατός ο κίνδυνος και να γίνουν διεθνώς ρεζίλι και να βρεθούν στα δικαστήρια. Η κριτική του περιφερειάρχη Κεντρικής Μακεδονίας Απ. Τζιτζικώστα προς την πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ και οι απειλές του πως θα καταθέσει μηνύσεις διότι το μνημείο έχει εγκαταλειφθεί και ο κίνδυνος να χαθούν κονδύλια από το ΕΣΠΑ είναι ορατός, όπως και οι επανειλημμένες ερωτήσεις στη Βουλή κινητοποίησαν επιτέλους τους αρμόδιους.
Τρεις προμελέτες για το μνημείο έχουν συζητηθεί στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο από το 2015, αλλά, καμία δεν έχει φτάσει στο επίπεδο της μελέτης. Ακόμα μία προμελέτη για τη συντήρηση αρχιτεκτονικών μελών, γλυπτικού διακόσμου και θύρας συζητήθηκε προχθές και πήρε ομόφωνα θετική γνωμοδότηση. Ώσπου να καταρτισθεί η μελέτη, έχουμε μέλλον. Παρόλα αυτά, στη συνεδρίαση αναφέρθηκε πως τα έργα οσονούπω ξεκινούν...
Γενικώς, μελέτες δεν υπάρχουν. Κάποιες είναι έτοιμες, αλλά δεν κατατίθενται στο συμβούλιο, άλλων η τύχη αγνοείται. Και όσες έχουν εγκριθεί, όπως η αραίωση των υποστυλωμάτων που τοποθετήθηκαν στο εσωτερικό ώστε το μνημείο να παραμείνει ορθό, δεν υλοποιούνται. Γιατί; Επειδή ο ΣΥΡΙΖΑ είχε μέχρι τώρα το μνημείο στα μαύρα κατάστιχα.
Η Αρχαιολογική Υπηρεσία βεβαίως συνεχίζει να φροντίζει την ανασκαφή (το μνημείο και τον περίβολο) όσο και όπως μπορεί. Έτσι, εγκαταστάθηκε εργοτάξιο, συγκεντρώθηκαν τα διάσπαρτα από την ανασκαφή- λίθοι τοίχων σφράγισης κ.α.- και γίνονται ετοιμασίες για την τοποθέτηση μαρμάρων από τον περίβολο, που έχουν βρεθεί σε άλλες θέσεις. Όμως απομένουν τα περισσότερα.
Το δέον γενέσθαι είναι να αναστηλωθεί, να συντηρηθεί και να αναδειχθεί το μνημείο, ώστε να γίνει επισκέψιμο. Θα το ακούσουμε από πολλά χείλη καθ΄ όλη την προεκλογική περίοδο, στην προσπάθεια της κυβέρνησης να πει πως δεν φταίει. Αλλά να δούμε πώς θα εξηγήσει γιατί σταμάτησαν κάποιες μελέτες όπως η ανθρωπολογική για τα οστά που βρέθηκαν μέσα στο ταφικό μνημείο και σε άλλους τάφους της περιοχής.
Όπως αναφέρθηκε από τη Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαίων Μνημείων στο Συμβούλιο, οι Σφίγγες και οι Καρυάτιδες είχαν χρώματα κατά την αρχαιότητα, ελάχιστα ίχνη από τα οποία σώζονται. Κόκκινο χρώμα εντοπίζεται σε νύχι Σφίγγας, και στους βοστρύχους της κεφαλής, ενώ τα κεφάλια και τα φτερά των συγκεκριμένων αγαλμάτων ήταν ένθετα. Ένθετα
ήταν και τα χέρια των Καρυατίδων, των αγαλμάτων που ήταν συμφυείς με πεσσούς.
Τα χέρια έχουν χαθεί και το πρόσωπο της μίας έχει καταστραφεί. Οι Καρυάτιδες φέρουν ίχνη κίτρινου και γαλάζιου χρώματος. Χρωματισμένος ήταν και ο γραπτός διάκοσμος σε πλάκα οροφής που βρέθηκε κατά χώραν πίσω από αυτές.
Τα προβλήματα που εντοπίζονται είναι: χωμάτινες και βιολογικές επικαθίσεις στα σημεία όπου υπάρχει πέτρα. Στα ίδια σημεία σύντομα θα δούμε να φύονται βρύα και άλλοι μικρο-οργανισμοί, αν κάτι τέτοιο δεν έχει ακόμα γίνει. Οξειδώθηκαν τα προϊόντα σιδήρου, μολύβδου και χαλκού και επιχρωματίζουν τις επιφάνειες.
Οι ρωγμές και οι θραύσεις, επίσης λόγω υγρασίας και εγκατάλειψης, είναι πολλές, και θα καλυφθούν όπου χρειάζεται ακόμα και με συμπληρώσεις.
Πότε θα αρχίσουν οι εργασίες συντήρησης; Δυστυχώς όχι σύντομα. Πρέπει να συνταχθεί μελέτη και να συζητηθεί και αυτή στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο. Με τόσα λίθινα στοιχεία όμως, το θέμα δεν πρέπει να ανατεθεί απλώς στους συντηρητές, χωρίς την βοήθεια ειδικών που γνωρίζουν τις παθήσεις του λίθου και την αντιμετώπισή τους.
Η διεπιστημονικότητα, για την οποία όλοι μιλούν, πρέπει να εφαρμόζεται σε κάθε περίπτωση και όχι σε κάποιες μόνο, ιδίως όταν έχουμε τόσο σημαντικά μνημεία.
