Η συζήτηση για τα επιδόματα έχει ανοίξει και πάλι. Όχι στη λογική που προτάσσει η αντιπολίτευση, ότι με αυτά η κυβέρνηση εξαγοράζει ψήφους- άλλωστε ο ΣΥΡΙΖΑ κατά την περίοδο 2015-2019 ανεδείχθη σε πρωταθλητή παροχών – όσο για τον ρόλο των επιδομάτων σε μια υγιή Οικονομία, την επέκταση του δημοσιονομικού χώρου και τους κινδύνους που αυτό εμπεριέχει.
Κακά τα ψέματα, η Ελλάδα είναι μια χώρα που έχει εθιστεί να ζει με τα δεκάδες επιδόματα που έχουν κατά καιρούς ψηφίσει οι κυβερνήσεις, ανάμεσα στα οποία ακόμη και αυτό για την έγκαιρη άφιξη στην εργασία!
Τα επιδόματα εθίζουν, δημιουργούν στρατιές ευεργετηθέντων, οι οποίοι απαιτούν την συνέχισή τους, νέες παροχές και εν τέλει διχάζουν την κοινωνία, ανάμεσα στους μόνιμα ωφελούμενους και όλους τους υπόλοιπους, οι οποίοι σχεδόν πάντα εξαιρούνται των ευνοϊκών μέτρων. Μεγάλη μερίδα αυτών των τελευταίων ανήκει στο Κέντρο. Στον πολιτικό χώρο, ο οποίος θεωρεί ότι η οικονομία χρειάζεται λύσεις, και όχι επιδόματα.
Πρόκειται για τον χώρο που στήριξε στις προηγούμενες εκλογές τη ΝΔ επειδή είχε ξεκάθαρα ταχθεί υπέρ της μείωσης των φόρων και απέναντι στις κάθε μορφής «έκτακτες» ενισχύσεις, οι οποίες στην πορεία έγιναν μόνιμες.
Σε πρώτη επομένως ανάγνωση, θα μπορούσε να πει κανείς ότι ο χώρος του Κέντρου είναι αντίθετος στην πολιτική των ενισχύσεων, τάση που έχει αποτυπωθεί διαχρονικά σε δεκάδες έρευνες.
Συμβαίνει το ίδιο και τώρα; Στην τελευταία έρευνα της Opinion Poll (5 Δεκεμβρίου), στο ερώτημα για τα συνολικά μέτρα που πήρε η κυβέρνηση για την αντιμετώπιση της ακρίβειας (επιδότηση λογαριασμών ενέργειας, fuel pass κ.λ.π) το 58.1% των ερωτηθέντων που δηλώνουν ότι ανήκουν στο Κέντρο, τα αξιολογούν και απαντούν θετικά. Πώς μπορεί να ερμηνευθεί η στάση τους;
Είναι φανερό, ότι αντιλαμβάνονται πως εδώ και περίπου μια τριετία οι συνθήκες είναι έκτακτες και αντιμετωπίζεται μόνο με έκτακτες λύσεις, όπως επιδόματα. Θεωρούν ότι περίπου ζούμε σε συνθήκες μιας ιδιόμορφης «πολεμικής Οικονομίας» μέσα στην οποία βλέπουν ότι μόνο έτσι μπορεί να τα βγάλει πέρα η κοινωνία σε αυτή τη δύσκολη περίοδο.
Στις έρευνες φαίνεται ότι όσοι αυτοκαθορίζονται ως Κεντρώοι, δεν απέχουν πολύ από τον μέσο όρο, όσον αφορά στο πως επηρεάζονται από την κρίση και έχουν επομένως ανάγκη αυτές τις επιδοτήσεις, τα όποια μέτρα ελάφρυνσης. Από την έρευνα της Opinion Poll προκύπτει ότι το 42.3% των Κεντρώων δηλώνει ότι αναγκάζονται να περιορίσουν βασικές δαπάνες ( 45% στο σύνολο) και το 9.5% δεν μπορεί να ανταπεξέλθει (14% στο σύνολο). Προφανώς αυτή η κατάσταση καθορίζει συμπεριφορές και τοποθετήσεις.
Δεν είμαι καθόλου βέβαιος ότι οι απαντήσεις θα ήταν oι ίδιες αν είχαμε απευθύνει το ίδιο ερώτημα στον ίδιο χώρο, αυτόν του Κέντρου, σε κάποια άλλη χρονική στιγμή, πριν από τέσσερα ή πέντε χρόνια ή και ακόμα παλιότερα. Στα χρόνια των Μνημονίων, και ειδικά επί διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, κατεγράφη μια καθαρά πλειοψηφική στάση των Κεντρώων πολιτών, οι οποίοι τάσσονταν με κατηγορηματικό τρόπο ενάντια στην νοοτροπία των επιδομάτων.
Στην συγκεκριμένη περίοδο δεν υπήρχε κανένας λόγος- παρά μόνο η ψηφοθηρική πολιτική της προηγούμενης κυβέρνησης -για να μετατρέψει την Ελλάδα σε παράδεισο επιδομάτων. Τα τελευταία χρόνια είναι διαφορετικά.
Πρώτα ο Covid και οι καραντίνες, οι πρωτόγνωρες συνθήκες που εμφανίστηκαν και στην συνέχεια ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία και η μεγάλη ενεργειακή κρίση, συνέθεσαν ένα νέο τοπίο και ενίσχυσαν την ανάγκη μιας διαφορετικής αντιμετώπισης των προβλημάτων. Διαφοροποίησαν μα άλλα λόγια πολλές αντιλήψεις.
Το μέλλον συνεχίζει να είναι αβέβαιο και η κρίση συνεχίζεται. Η κατάσταση στην Οικονομία, οι δυνατότητές της θα πρέπει να οδηγούν σε μια προοπτική διαφορετικής αντιμετώπισης των προβλημάτων και απεξάρτησης από επιδόματα που επιβλήθηκαν σε ιδιόμορφες και αναγκαστικές συνθήκες.
Ο εθισμός στα επιδόματα και η μονιμότητά τους θα αυξήσουν τον κίνδυνο και τότε οι ίδιοι Κεντρώοι θα επανακαθορίσουν τη στάση τους με τα βαθύτερα ιδεολογικά, πολιτικά, αξιακά χαρακτηριστικά που έχει ο συγκεκριμένος χώρος.
* Ο Ζαχαρίας Ζούπης είναι Διευθυντής Ερευνών της Opinion Poll
