Ενισχυμένος μετά το σοκ που προκάλεσε στην Ευρωπαϊκή Ένωση η ψήφος υπέρ της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ο Βίκτορ Όρμπαν επιμένει στο σχέδιό του να διοργανώσει κι αυτός ένα δημοψήφισμα, με αντικείμενο τη μετανάστευση, μέσα στο προσεχές φθινόπωρο, κάτι που ευρωπαίοι διπλωμάτες θεωρούν προανάκρουσμα των επικείμενων μαχών με λαϊκιστές πολιτικούς που θα αναγκαστούν να δώσουν οι Βρυξέλλες.
Ο 53χρονος Όρμπαν, πρωθυπουργός της Ουγγαρίας από το 2010, έχει συγκρουστεί επανειλημμένα με την ΕΕ: για την ανεξαρτησία των δικαστηρίων και της κεντρικής τράπεζας, αλλά και για τους χειρισμούς του στην κρίση των προσφύγων και των μεταναστών, όπως η ανέγερση ενός φράκτη στα νότια ουγγρικά σύνορα.
Η επόμενη σύγκρουση στην οποία οδεύει αφορά το σχέδιο μετεγκατάστασης προσφύγων και μεταναστών βάσει ποσοστώσεων σε όλες τις χώρες μέλη της ΕΕ, το οποίο κατήρτισε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ο Όρμπαν χαρακτηρίζει το σχέδιο αυτό μια πρωτοβουλία γραφειοκρατών των Βρυξελλών που δεν έχουν καμιά επαφή με την πραγματικότητα και καταπατούν εθνικές εξουσίες των κρατών-μελών.
«Πρέπει να δώσουμε μάχη για να αποδείξουμε στον κόσμο ότι είναι εφικτό να καταρτιστεί μια πολιτική της ΕΕ για τη μετανάστευση που θα συνάδει με τα εθνικά συμφέροντα της Ουγγαρίας», υπογράμμισε ο Όρμπαν μερικές ημέρες μετά την ψήφο υπέρ του Brexit στο δημοψήφισμα της 23ης Ιουνίου.
«Θα είναι ένας μακρύς αγώνας για τον οποίο θα χρειαστώ μια ισχυρή εντολή, κάτι που δεν μπορεί να εξασφαλιστεί χωρίς ένα δημοψήφισμα», συνέχισε ο Όρμπαν, ο οποίος λέει πως θέλει η χώρα του να παραμείνει στην ΕΕ, αλλά με περισσότερες εθνικές εξουσίες.
Ο Όρμπαν προσπαθεί να κινητοποιήσει τους συμμάχους του, όπως τη γειτονική Σλοβακία, η οποία επίσης εναντιώνεται στο σχέδιο μετεγκατάστασης και αυτή την εβδομάδα εντάχθηκε σε μια ομάδα ανατολικοευρωπαϊκών χωρών μελών της ΕΕ που καλούν να περιοριστούν οι εξουσίες της Κομισιόν, μετά την ψήφο υπέρ του Brexit.
«Έχουμε μεγάλο πρόβλημα με την προτεινόμενη μεταρρύθμιση του συστήματος του Δουβλίνου», δήλωσε ο σλοβάκος πρωθυπουργός Ρόμπερτ Φίτσο. «Θεωρούμε ότι είναι βλακώδης, διότι αυτό ακριβώς θα συνεχίσει να διχάζει την Ευρώπη, το ότι (οι χώρες μέλη) θα αναγκάζονται να πληρώνουν 250.000 ευρώ για κάθε μετανάστη που θα αρνούνται να υποδεχθούν», πρόσθεσε.
Το δημοψήφισμα στην Ουγγαρία αναμένεται να συμπέσει με την έναρξη των διαπραγματεύσεων της Βρετανίας με την ΕΕ για την αποχώρησή της. Επικριτές του Όρμπαν χαρακτηρίζουν την επιλογή του χρόνου καιροσκοπική.
«Ευρωσκεπτικιστικά κόμματα σε όλη την ήπειρο κάνουν επιλεκτική ανάγνωση του Brexit κι αποσπούν αυτά που τους βολεύουν για να ενισχύσουν τη δική τους αφήγηση», σχολίασε η Οτίλια Νταντ, αναλύτρια της Teneo Intelligence. «Ο Όρμπαν έχει πει πως ήταν η "αποτυχία των πολιτικών της ΕΕ στο μεταναστευτικό" που ώθησε τους ψηφοφόρους στο ΗΒ να ταχθούν υπέρ της αποχώρησης—υποβαθμίζοντας το γεγονός ότι μιλάμε για δύο εντελώς διαφορετικά μεταναστευτικά ζητήματα: τους σύρους πρόσφυγες στην ήπειρο, τους πολωνούς μετανάστες στο ΗΒ».
Η Ουγγαρία ήταν μια από τις βασικές χώρες πρώτης υποδοχής στον Χώρο Σένγκεν πολλών προσφύγων και μεταναστών ως πέρυσι, ώσπου ο Όρμπαν διέταξε να υψωθούν φράκτες και να κλείσουν τα σύνορα, κίνηση που ενίσχυσε τη δημοτικότητά του στο εσωτερικό παρότι επικρίθηκε από οργανώσεις προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Τόσο ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας όσο και άλλοι ανατολικοευρωπαίοι ηγέτες επαναλαμβάνουν ότι οι συγκριτικά φτωχές χώρες τους δεν πρέπει να αναγκαστούν να υποδεχθούν μετανάστες που προσέλκυσαν στην ΕΕ οι γενναιόδωρες πολιτικές πλουσιότερων χωρών. Η Γερμανία, που τάσσεται υπέρ του σχεδίου μετεγκατάστασης, λέει ότι όλη η Ευρώπη πρέπει να συμμετάσχει στις προσπάθειες για την επίλυση ενός κοινού προβλήματος.
Ο Όρμπαν προειδοποιεί ότι η μεταναστευτική κρίση ίσως οδηγήσει κι άλλες χώρες εκτός ΕΕ.
Προχθές ο προσωπάρχης του Όρμπαν, ο Γιάνος Λάζαρ, πήγε ακόμη παραπέρα, καθώς έγινε ο πρώτος ούγγρος κυβερνητικός αξιωματούχος που δήλωσε δημόσια ότι θα τασσόταν υπέρ της αποχώρησης της χώρας του από την ΕΕ, αν κι έσπευσε να συμπληρώσει πως εξέφραζε την προσωπική του άποψη και μόνο.
Διπλωμάτες σημειώνουν πως παρά τις δηλώσεις του Λάζαρ, το Huxit—η αποχώρηση της Ουγγαρίας από την ΕΕ—μοιάζει απίθανη. Η Βουδαπέστη εξαρτάται από τα κεφάλαια της ΕΕ, ενώ οι Ούγγροι είναι στην πλειοψηφία τους υπέρ της παραμονής σε αυτήν.
Ωστόσο διπλωμάτες εντάσσουν τις θέσεις του Όρμπαν στο «ρεύμα» του ευρωσκεπτικισμού στην Ευρώπη, στο πλαίσιο του οποίου ευρωσκεπτικιστές στη Γαλλία και στην Ολλανδία, μεταξύ άλλων, ζητούν να γίνουν δημοψηφίσματα για να αποφασιστεί αν οι χώρες τους θα παραμείνουν στην ΕΕ. Η τακτική της διοργάνωσης δημοψηφισμάτων, προσθέτουν ευρωπαίοι διπλωμάτες, ενδέχεται να δηλητηριάσει το κλίμα του διαλόγου.
«Αυτό το δημοψήφισμα δεν είναι καλό», σχολίασε ευρωπαίος διπλωμάτης, εκτιμώντας ότι θα μπορούσε να προκαλέσει «ζημιά» στην Ουγγαρία. «Εντάξει, ίσως η ΕΕ να είναι λίγο άρρωστη, ίσως η ΕΕ να έχει γρίπη. Αλλά δεν αντιμετωπίζεις τη γρίπη με χημειοθεραπεία. Αυτό μοιάζει να προσπαθεί να κάνει ο Όρμπαν. Και το Brexit μπορεί να ενισχύσει πολιτικούς σαν κι αυτόν σε όλη την Ευρώπη», πρόσθεσε.
Ο Τσαρλς Ρόμπερτσον, στέλεχος της Renaissance Capital, σημειώνει πως ο Όρμπαν μοιάζει να αντιλαμβάνεται τις διαθέσεις των πολιτών και το zeitgeist, το πνεύμα των καιρών, «καλύτερα από τους περισσότερους».
