Το ΠΑΣΟΚ - «αριστερά της αριστεράς» στα 70ς κατά τον Κωνσταντίνο Καραμανλή - ξεκίνησε ως κίνημα υπερριζοσπαστικό, αντισυστημικό, αντιευρωπαϊκό, αντιδυτικό, όχι απλώς μεταρρυθμιστικό αλλά ανατρεπτικό έως και κατεδαφιστικό. Εξελίχτηκε ωστόσο.
Όπως λένε οι Γάλλοι για τέτοιες περιπτώσεις «αρχικά ήθελε να αλλάξει τον κόσμο, στην πορεία άλλαξε γνώμη» («au debut il voulait changer la vie; par la suite Il a changé d’avis»…). Πράγματι… Σταδιακά έγινε η έκφραση του μεταρρυθμιστικού πραγματισμού, εξέφρασε την πολιτική μετριοπάθεια, ζήτησε τη συνταγματική κατοχύρωση της παραμονής της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, υπό δε τον Ευάγγελο Βενιζέλο κουβάλησε τεράστια φορτία μέσα στην κρίση…
Ωστόσο φαίνεται πως η πολιτική κουλτούρα των Ελλήνων είναι διπολική. (Με τη συμβολή, ασφαλώς, και των εκλογικών συστημάτων που κατά παράδοση εφαρμόζονται στη χώρα μας: Στις 67 εκλογικές αναμετρήσεις που έχουν διεξαχθεί στα σχεδόν 200 χρόνια του εθνικού ελεύθερου βίου, μόνο οκτώ έγιναν με αναλογικό εκλογικό σύστημα, μόνο δε μια φορά η αναλογική εφαρμόστηκε σε δύο διαδοχικές εκλογές - του 1946 και του 1950 - γεγονός που πιθανόν συνέβαλε στη μη παραγωγή μιας διαφορετικού τύπου πολιτικής κουλτούρας, δυνητικά αναβαθμιστικής του ρόλου των κεντρώων κομμάτων). Έτσι…
Η ιστορία αναπαρήχθη, έστω και αν, κατά Μαρξ, η δεύτερη φορά είναι σαν φάρσα: Όπως κατά τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης το αρχικά «υπερβατικό» κίνημα του Ανδρέα Παπανδρέου μετακινήθηκε προς το κέντρο, οδηγώντας σε εξαέρωση την ΕΚ-ΝΔ των Γεωργίου Μαύρου και Ιωάννη Ζίγδη… Έτσι και η σταδιακή μετακίνηση προς τον πραγματισμό και τη μετριοπάθεια του «τσίπρειου» ΣΥΡΙΖΑ -σημειωτέον πως ο ηγέτης του κόμματος αυτού κατά την τηλεμαχία τάχτηκε υπέρ του φράκτη του Έβρου(!), απλώς επισημαίνοντας πως από μόνος του δεν λύνει τα προβλήματα- δημιουργεί συνθήκες ασφυξίας για το κόμμα του Ανδρουλάκη…
Όποτε η εξέλιξη των πραγμάτων φέρνει στον νου την κατά Χέγκελ «πανουργία της Ιστορίας», που έκανε τον Κορνήλιο Καστοριάδη να αναρωτιέται: «Μήπως, όταν ωριμάζουν οι αντικειμενικές και κοινωνικές συνθήκες για παρακμή ενός πολιτικού καθεστώτος ή ενός πολιτικού χώρου, η πανουργία της Ιστορίας φέρνει επικεφαλής του καθεστώτος ή του χώρου αυτού πολύ μέτριες προσωπικότητες; Μήπως έτσι εξηγείται η ύπαρξη τόσο ανεπαρκών τσάρων προς τα τέλη της τσαρικής αυτοκρατορίας;»…
Οπωσδήποτε πάντως… Μετά τη Φώφη Γεννηματά… Σε συνθήκες που πιέζουν ή συνθλίβουν τον μεταξύ ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ χώρο, δύσκολα θα μπορούσε να φανταστεί κανείς επικεφαλής του ΠΑΣΟΚ ηγέτη που θα μπορούσε τόσο πολύ όσο ο σημερινός να επιταχύνει τη φθορά του κόμματος: Χωρίς στρατηγική, χωρίς να προσφέρει προοπτική κυβερνητικής λύσης, χωρίς καν πρωθυπουργική πρόταση, γκρεμίζοντας με όλους τις γέφυρες («να πάει φυλακή ο Μητσοτάκης για τις υποκλοπές»), υπερεπενδύοντας στο ταυτοτικό στοιχείο σε μια εποχή που η κοινωνία ζητάει αποτελεσματικότητα και πραγματισμό, οδηγεί το κόμμα του σε μια αναπόφευκτη καταβύθιση, πιθανότατα χωρίς επιστροφή. Σε μια πορεία στην οποία η εξαέρωση των ποσοστών που του έδιναν οι δημοσκοπήσεις το πρώτο διάστημα μετά την εκλογή του δεν συνιστά πιθανότατα παρά το πρώτο βήμα…
Άλλωστε, αν έχει την ίδια πάνω κάτω «παιδεία» με τον Τσίπρα, δεν έχει ούτε κατά διάνοια τα ίδια ταλέντα… Ο ένας είναι επικοινωνιακός, ο άλλος απλώς μίζερος…
