Τα Λίμπερτυ της Bethlehem Steel διατήρησαν την εμπορικότητά τους μέχρι και τη δεκαετία του 1960. Δε θα ξεχάσω όταν, έφηβος σε διακοπές με τον πλοίαρχο πατέρα μου, άκουγα τις καρφωτές λαμαρίνες του πλοίου να σκούζουν και να πλαντάζουν στα κύματα της Βόρειας Θάλασσας. Δε θα ξεχάσω επίσης τους θερμαστές που φτυάριζαν τόνους κάρβουνο στο στόκολο, βαμμένοι μαύροι και κόκκινοι από την ακοίμητη φωτιά της μηχανής.
Πολλοί παλιοί καπεταναίοι είχαν το «τσούρμο» τους και μ' αυτό μπαρκάριζαν. Τα μπάρκα κρατούσαν 3-4 χρόνια ή και περισσότερο. Δουλειές δεν υπήρχαν, η οικογένεια στο νησί έπρεπε να περιμένει. Αν οι ναυτικοί έφταναν τα 60 τους θεωρούνταν ηλικιωμένοι.
Σήμερα η ναυτιλία αποτελεί τον μεγαλύτερο και σημαντικότερο εργοδότη της χώρας. Ένας στους εννέα Έλληνες εργάζεται σε ναυτιλιακά επαγγέλματα, στη θάλασσα, στη στεριά, στο εξωτερικό. Δεν πρόκειται μόνο για επαγγέλματα πληρωμάτων και αξιωματικών ναυσιπλοΐας, πολλά από τα οποία εξελίσσονται και δημιουργούν θέσεις γραφείου, ποιοτικών ή περιβαλλοντολογικών ελέγχων (ΙSM/ ISO) κ.α.
Πρόκειται για μία σωρεία επαγγελματικών προσανατολισμών οι οποίοι αρχίζουν από τη ναυτιλιακή εκπαίδευση, τους προσομοιωτές και τα εργαστήριά της και επεκτείνονται σε όλα τα μηχανικά, μηχανολογικά, ναυπηγικά και ηλεκτρονικά/ ιντερνετικά επαγγέλματα. Οι ναυτιλιακοί χώροι εργασίας και περιβαλλοντολογικής προσαρμογής συνεχώς επεκτείνονται και συνεχώς αποζητούν νέες ιδέες, νέο προσωπικό, νέες οικονομικές λύσεις.
Με τους κλάδους αυτούς συνυπάρχουν αβίαστα νομικές και δικηγορικές ανάγκες, ανάγκες ασφαλειών πλοίων, φορτίων και βέβαια του ανθρώπινου δυναμικού, οικονομικές μελέτες, αναλύσεις και πολιτικές τραπεζών και χρηματοδοτήσεων, δυνατότητες ναυλώσεων και υποναυλώσεων στη διεθνή αγορά, εκτιμήσεις κινητικότητας και εμπορευσιμότητας φορτίων, πρώτων υλών, τύπων και μεγεθών πλοίων.
Τα τελευταία χρόνια προστίθεται με όλο και μεγαλύτερη επιμονή η «πράσινη ενέργεια» και οι απαιτήσεις όλο και αυστηρότερων περιβαλλοντολογικών κριτηρίων – ενώ παράλληλα αντιμετωπίζεται αύξηση θερμοκρασιών των ωκεανών καθώς και θαλάσσιες και περιβαλλοντολογικές ρυπάνσεις για τις οποίες κατά κανόνα (και παρά τις συχνά αδικαιολόγητες κριτικές των ΜΜΕ) ελάχιστα ευθύνεται η ποντοπόρος ναυτιλία.
Οι ορίζοντες της ναυτιλίας παραμένουν κατά συνέπεια πλατείς, ευρύχωροι, προσοδοφόροι και (ιδιαιτέρως σημαντικό!) αξιοκρατικοί, κυρίως διότι απευθύνονται στη μεγάλη διεθνή αγορά όπου εκπαιδεύσεις και εμπειρίες στο χώρο της ελληνικής ναυτιλίας εκτιμώνται δεόντως.
Οι θέσεις εργασίας στον ελληνικό ναυτιλιακό χώρο θα μπορούσαν να διπλασιαστούν μέσα σε λίγα χρόνια, με ιδιαίτερη έμφαση σε περιοχές με υψηλή ανεργία (π.χ. Θράκη, Βόρεια Εύβοια), στα απομακρυσμένα και «αδικημένα» νησιά μας του ανατολικού Αιγαίου, ενώ ταυτόχρονα οι μεταναστευτικοί πληθυσμοί που έχουν κατακλείσει τη χώρα θα μπορούσαν να προσφέρουν πληρώματα ναυσιπλοΐας, όπως άλλωστε εδώ και πολλά χρόνια μας προσφέρουν χώρες της ανατολικής Ασίας και τής Αφρικής από τις οποίες οι ίδιοι προέρχονται.
Μάλιστα, μέσω της ναυτιλίας, μετανάστες θα μπορούσαν να επιδιώξουν να μετεγκατασταθούν σε ευρωπαϊκές χώρες, εκπληρώνοντας ορισμένα κριτήρια. Η ωκεανοπόρος ναυτιλία παραμένει μία διεθνής, ελεύθερη, αξιοκρατική αγορά από την οποία η χώρα μας διαθέτει μέγιστες δυνατότητες να επωφεληθεί – αρκεί μόνον να μην επιδιώξει να την προσαρμόσει στις δικές της ανάγκες.
Το θέμα της παιδείας αποτελεί το υπόβαθρο κάθε μεταρρυθμιστικής πολιτικής και κάθε αξιόλογης επιχειρηματικής πρωτοβουλίας στο χώρο της ναυτιλίας. Χωρίς ικανά εκπαιδευμένα στελέχη η ναυτιλία μας είναι καταδικασμένη να συρρικνωθεί, να αποτύχει, να αφελληνιστεί.
Είναι γεγονός ότι η ναυτιλία συμμετέχει ελάχιστα και μόνο περιφερειακά στα εθνικά εκπαιδευτικά μας συστήματα. Η επέκταση των ναυτικών σπουδών στη χώρα σε επίπεδο δευτεροβάθμιο (όπου το ιδιαίτερα επιτυχημένο πρότυπο ναυτικό λύκειο τού Ιδρύματος Τσάκου (ΠΕΠΑΛ) στη Χίο αποτελεί υπόδειγμα) αλλά και σε τριτοβάθμιο - πανεπιστημιακό θα αναβαθμίσει γενικά το εργατικό μας δυναμικό με στόχο και τα υπό ανασυγκρότηση ναυπηγεία της Σύρου και του Περάματος.
Παράλληλα θα θεσπίσει διεθνή αξιολογικά κριτήρια, θα επεκτείνει και θα ενσωματώσει την ελληνική ναυτική παιδεία στην Ε.Ε. και θα αναβαθμίσει τις διμερείς ανταλλαγές με μεγάλες ναυτιλιακές δυνάμεις όπως η Κίνα, η Ιαπωνία, οι Η.Π.Α., οι Φιλιππίνες, η Αυστραλία. Παντού στην Ελλάδα, και ιδιαίτερα στις ακριτικές περιοχές, η δευτεροβάθμια παιδεία πρέπει να προσφέρει την επιλογή της ναυτιλίας στους νέους μας με την ίδια ευχέρεια που σήμερα προσφέρονται τεχνικές και επιστημονικές επιλογές, παράλληλα με την άρτια εκμάθηση της Αγγλικής γλώσσας.
* Ο Μιχάλης Μόσχος είναι ιδρυτής της Levant Maritime Co. Ltd, αντιπροσώπευσε την Ελλ. Ναυτιλία στο ΝΑΤΟ (1984 - 1992)
