Την ώρα που το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κλυδωνίζεται από το σκάνδαλο του Κατάρ, τα βλέμματα στρέφονται στον ρόλο που μπορεί να είχε το Μαρόκο στις εμπορικές συμφωνίες με την ΕΕ.
Ο ιταλικός Τύπος αναφέρεται διεξοδικά στο θέμα, φθάνοντας στο σημείο να κάνει λόγο για το ενδεχόμενο ενός Moroccogate.
Όπως αναφέρουν τα δημοσιεύματα, το Γενικό Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έκρινε τον Σεπτέμβριο του 2021 ότι οι εμπορικές συμφωνίες ΕΕ-Μαρόκου ήταν παράνομες, ενώ το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τις είχε σφραγίσει, παρακάμπτοντας όχι μόνο το κοινοβούλιο αλλά και την ευρωπαϊκή νομοθεσία.
Ειδικότερα, η έρευνα θα έπρεπε να στραφεί στις σχέσεις του πρώην ευρωβουλευτή Αντόνιο Παντσέρι με τη Ραμπάτ. Στο επίκεντρο βρίσκονται οι εμπορικές συμφωνίες για τη Δυτική Σαχάρα που εγκρίθηκαν από το Στρασβούργο και απορρίφθηκαν από το Δικαστήριο της Ε.Ε.
Είχε γίνει λόγος, τότε, για μια τεράστια εκστρατεία λόμπι από τις αρχές του Μαρόκου. Σήμερα, μια σκιά καχυποψίας κρέμεται πάνω από αυτές τις ψήφους, οδηγώντας στο σκάνδαλο διαφθοράς που μετονομάστηκε σε Qatargate. Και αυτό, ίσως, δεν αφορά μόνο το Εμιράτο.
Οι συμφωνίες είχαν συναφθεί την εποχή που ήταν ακόμα ευρωβουλευτής ο Παντσέρι, οι σχέσεις του οποίου με το Μαρόκο βρίσκονται στο μικροσκόπιο των αρχών.
Οι «παράνομες» εμπορικές συμφωνίες
Οι δύο εμπορικές συμφωνίες αφορούν την εξαγωγή αγροτικών προϊόντων στην ΕΕ με επιδοτούμενους δασμούς και την εκμετάλλευση από ευρωπαϊκές εταιρείες των αλιευτικών πόρων της Δυτικής Σαχάρας. Αυτή η περιοχή, πλούσια σε πρώτες ύλες όπως το φωσφορικό άλας, βρίσκεται στο επίκεντρο διεθνούς διαμάχης εδώ και δεκαετίες. Για πολύ καιρό, η Δυτική Σαχάρα ήταν υπό την κατοχή του Μαρόκου.
Ο τοπικός πληθυσμός της Σαχάρας ήταν πάντα αντίθετος στην εξουσία της Ραμπάτ και οργανώθηκε γύρω από μια πολιτική οργάνωση που διεκδικεί την αυτονομία της Δυτικής Σαχάρας και την οποία υποστηρίζει η Αλγερία. Για τον ΟΗΕ, η Δυτική Σαχάρα είναι μέρος του καταλόγου των μη αυτόνομων εδαφών: Ουσιαστικά, τα Ηνωμένα Έθνη αναγνωρίζουν το δικαίωμα αυτονομίας του πληθυσμού των Σαχαράουι, υπό την προϋπόθεση ότι αυτό συμφωνηθεί με το Μαρόκο. Ωστόσο, η ειρηνευτική διαδικασία έχει σταματήσει.
Ακριβώς λόγω αυτής της διεθνούς αναγνώρισης, ήδη το 2016 το Δικαστήριο της ΕΕ είχε απορρίψει τις εμπορικές συμφωνίες μεταξύ ΕΕ και Μαρόκου σχετικά με τη Δυτική Σαχάρα. Για τους Ευρωπαίους δικαστές, οποιαδήποτε συμφωνία τέτοιου τύπου πρέπει να συναφθεί με τη συμμετοχή και τη συναίνεση του τοπικού πληθυσμού.
Παρά την απόφαση του 2016, ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε εκ νέου αυτές τις συμφωνίες με λίγες ουσιαστικές αλλαγές, και κυρίως χωρίς επαρκή συμμετοχή του Μετώπου των Σαχάραουι. Τα κείμενα ολοκληρώθηκαν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και εγκρίθηκαν και τα δύο στην ολομέλεια μεταξύ Ιανουαρίου και Φεβρουαρίου 2019 με μεγάλη πλειοψηφία.
Το συμπέρασμα που προκύπτει, σύμφωνα με το ευρωπαϊκό και το διεθνές δίκαιο, είναι ότι οι συμφωνίες για τη γεωργία και την αλιεία μεταξύ Βρυξελλών και Ραμπάτ είναι παράνομες. Στοιχείο που ωστόσο δεν έχει αναγνωριστεί ούτε από την Επιτροπή, ούτε από τα κράτη μέλη ούτε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
