Το νησί της Ιθάκης που επλήγη από δύο απανωτές φυσικές καταστροφές, τον Ιανό το 2020 και τον Μπάλο το 2021, κατάφερε να μετατρέψει την κλιματική κρίση σε ευκαιρία αποδεικνύοντας ότι όταν η τοπική αυτοδιοίκηση δουλεύει μεθοδευμένα μπορεί να κινητοποιήσει γρήγορα και το κεντρικό κράτος αλλά και να βάλει δυναμικά τους πολίτες στο παιχνίδι.
Όπως εξηγεί στο Liberal.gr ο δήμαρχος Ιθάκης, Διονύσης Στανίτσας, που υπηρετεί το αξίωμα από το 2014, η ειλικρίνεια, η ταχύτητα στην αξιοποίηση των χρηματοδοτήσεων και η πολλή δουλειά της ομάδας και των συνεργατών του δήμου οδήγησαν στην αναγέννηση του νησιού, με το 97% των έργων αποκατάστασης να έχουν πια συντελεστεί και τα δύο χρόνια της πανδημίας να εξελίσσονται σε χρυσή εποχή τουριστικής ανάπτυξης. Και έπεισαν τον πολίτη ότι δίνοντας κάποια μέτρα από την περιουσία του για αντιπλημμυρικές παρεμβάσεις μπορεί να την περισώσει από τη μανία της Φύσης.
Συνέντευξη στην Κατερίνα Νικολοπούλου
Αυτό το καλοκαίρι για τους λάθος λόγους έγινε ακόμα πιο έντονα αντιληπτή η σημασία που έχει πια στην καθημερινότητα μας η τοπική αυτοδιοίκηση. Ποιος πιστεύετε ότι είναι ο ρόλος που πρέπει να διαδραματίζει μέσα στο υπάρχον πλαίσιο;
Η τοπική αυτοδιοίκηση έχει φτάσει πια να αντικαθιστά όλες τις εξουσίες που έχει η γενική κυβέρνηση. Αυτό έχει αποδειχθεί τόσο από το θέμα των φυσικών καταστροφών όσο και σε ό,τι αφορά τη δημόσια υγεία, την παιδεία κτλ. Όλα αυτά γίνονται χωρίς ωστόσο να έχουν δοθεί στους δήμους όλοι οι απαραίτητοι πόροι διαχείρισης αυτών των θεμάτων. Εμείς παρ' όλο περάσαμε δύο πολύ καταστροφικά φυσικά φαινόμενα, τον Ιανό και τον Μπάλο, αυτά καταφέραμε και τα διαχειριστήκαμε με την βοήθεια της κεντρικής κυβέρνησης που ήταν πάρα πολύ σημαντική, όχι μόνο οικονομικά αλλά και τεχνικά. Με τον προηγούμενο επικεφαλής της Πολιτικής Προστασίας, τον κο Στυλιανίδη είχαμε κάνει δύο πολύ σημαντικές μελέτες αντιπλημμυρικών έργων και μελέτη πυροπροστασίας ώστε να θωρακιστεί το νησί από τα φυσικά φαινόμενα. Από εκεί και πέρα όλα τα έργα που χρειάστηκε να γίνουν μετά από αυτά τα καιρικά φαινόμενα χρηματοδοτήθηκαν εξ ολοκλήρου από την Κεντρική Κυβέρνηση και έτσι ο Δήμος Ιθάκης κατάφερε μέσα σε 2,5 χρόνια, να απορροφήσουμε σχεδόν το 97% των χρημάτων τα οποία βοήθησαν να αποκαταστήσουμε τις ζημιές που έγιναν στο νησί.
Ποιο είναι το πλέγμα των προληπτικών μέτρων λοιπόν που εφαρμόσατε μετά από αυτήν την δύσκολη εμπειρία των φυσικών καταστροφών;
Το πρώτο πράγμα που κάναμε ήταν αυτές οι μελέτες, οι αντιπλημμυρικές, που προβλέπουν την οριοθέτηση των ρεμάτων. Όπως ξέρετε είναι ένα θέμα δύσκολο να το ακουμπήσει κανείς. Ωστόσο εμείς προχωράμε, με όλο το πολιτικό κόστος. Από εκεί και πέρα κάναμε πολλές μικρές παρεμβάσεις μέσα στο Βαθύ όπου ήταν τα περισσότερα προβλήματα που προκάλεσαν οι πλημμύρες και μελέτες και είμαστε στη διάθεση του Υπουργείου Ανάπτυξης να ξεκινήσουμε άμεσα την δημοπράτηση έργων σε συνεννόηση με το Υπουργείο Εσωτερικών ώστε να θωρακίσουμε όλο το νησί.
Στην ουσία λοιπόν βλέπουμε ότι οι κρίσεις που προκάλεσαν οι καταστροφές γέννησαν κάποιες ευκαιρίες για το νησί. Από εδώ και πέρα λοιπόν για να γίνουν τα επόμενα βήματα, είναι επαρκείς οι διαθέσιμοι πόροι, οι εγχώριοι και οι ευρωπαϊκοί, για να προχωρήσετε σε αναβάθμιση της θωράκισης και της προστασίας της ποιότητας ζωής στην Ιθάκη;
Αυτή τη στιγμή το κράτος και όταν λέμε κράτος εννοούμε την κεντρική κυβέρνηση έχει χρηματοδοτήσει την περιφέρεια Ιονίων Νήσων με πάρα πολλά χρήματα έτσι ώστε αυτή με τη σειρά της να χρηματοδοτήσει διάφορα έργα. Ήδη είμαστε σε συνεννόηση με τα αρμόδια υπουργεία ώστε με το που θα ολοκληρωθούν οι μελέτες να προχωρήσουμε άμεσα γιατί σκοπός είναι να μην μένουν οι μελέτες στο συρτάρι. Ο στόχος είναι η μελέτη να πάρει σάρκα και οστά για να σε βοηθήσει να αντιμετωπίσεις τα ακραία καιρικά φαινόμενα.
Έχετε διαπιστώσει ότι οι διαδικασίες τρέχουν πιο γρήγορα απ' ό,τι στο παρελθόν;
Οι διαδικασίες τρέχουν πιο γρήγορα σε σχέση με το παρελθόν ειδικά από τη στιγμή που μάς δόθηκε η δυνατότητα να έχουμε στους δήμους ειδικούς συνεργάτες οι οποίοι έχουν και δικαίωμα υπογραφής. Αυτό μάς βοήθησε πάρα πολύ επειδή οι περισσότεροι δήμοι δεν είχαμε τεχνικές υπηρεσίες στελεχωμένες. Μπορέσαμε λοιπόν να προσλάβουμε τεχνικούς συμβούλους για να τρέξουμε πάρα πολλά έργα.
Αφού υπάρχει αυτή η αλλαγή αντίληψης και χρηματοδοτικών εργαλείων, υπάρχει και συνακόλουθη διαφοροποίηση στη στάση των πολιτών απέναντι στις τομές που πρέπει να γίνουν για να αποφευχθούν καταστροφές; Είναι πια ο πολίτης πιο συνειδητοποιημένος ότι πρέπει να αφήσει κάτι από την περιουσία του για να την σώσει;
Είναι δύσκολο να αλλάξει η νοοτροπία. Όμως με τα ακραία καιρικά φαινόμενα και τις ζημιές που υπέστησαν επαγγελματίες του νησιού και οι κάτοικοι, αυτή τη στιγμή υπάρχουν πάρα πολλοί που θέλουν να βοηθήσουν ώστε τα έργα που πρέπει να γίνονται. Για να το πω απλά, όταν οι παρεμβάσεις θα πρέπει να περάσουν μέσα από το κτήμα κάποιου, οι περισσότεροι θα δώσουν αυτό που πρέπει να δώσουν για να πραγματοποιηθούν. Βέβαια δεν είναι όλοι το ίδιο. Γίνεται όμως όλο και πιο κατανοητό ότι κάποια πράγματα είναι απαραίτητα να γίνουν καθώς τα ακραία καιρικά φαινόμενα θα είναι όλο και πιο συχνά τα επόμενα χρόνια.
Ας περάσουμε τώρα σε ένα άλλο φλέγον θέμα για το νησί, τον τουρισμό. Ποια είναι η εκτίμηση σας για τη δυνατότητα των νησιών να σηκώνουν ένα ολοένα και αυξανόμενο «τουριστικό βάρος» που από τη μια δημιουργεί πλούτο, αλλά από την άλλη δοκιμάζει τις αντοχές των φυσικών πόρων και των υποδομών των νησιών; Τι λέει η δική σας εμπειρία;
Στην Ιθάκη τα τελευταία χρόνια αναπτύσσεται ραγδαία ο τουρισμός. Ειδικά τα τελευταία 3 με 4 χρόνια παρά την κρίση του κορονοιού. Τόσο στον θαλάσσιο τουρισμό, όπου στο Ιόνιο πρέπει να είμαστε οι πρωταθλητές επισκεψιμότητας σκαφών όσο και στους επισκέπτες που καταλύουν στα δωμάτια στο νησί. Πράγματι, οι υποδομές στα μικρά νησιά τους καλοκαιρινούς μήνες δοκιμάζονται πολύ. Εμείς ωστόσο προχωρήσαμε σε τρία έργα τα οποία θα βοηθήσουν όσον αφορά στο μέλλον στην τουριστική ανάπτυξη του νησιού. Το πρώτο ήταν ότι σε συνεργασία με το υπουργείο Ναυτιλίας καταφέραμε να έχουμε σε όλη την Ιθάκη 24ωρη υδροδότηση. Αυτό το καταφέραμε τα δύο τελευταία χρόνια. Ήταν πάρα πολύ δύσκολο αυτό το επίτευγμα επειδή είμαστε ένα μικρό νησί. Όμως το καταφέραμε με έργα όπως η δημιουργία δύο μικρών μονάδων αφαλάτωσης, επισκευές στο δίκτυο ύδρευσης, τοποθέτηση νέων δεξαμενών νερού, τοποθέτηση νέων pillars στο λιμάνι ώστε τα σκάφη να έχουν έχουν ρεύμα και νερό.
Επίσης ολοκληρώθηκε ένα έργο ύδρευσης σε μια περιοχή που έχει πάνω από 60 -70 σπίτια τα οποία είτε υπάρχουν είτε φτιάχνονται. Αυτή η περιοχή δεν είχε νερό και προμηθεύονταν με υδροφόρες. Το έργο αυτό φέτος σχεδόν ολοκληρώνεται. Τα δύο επόμενα σημαντικά έργα που είναι στο στάδιο της μελέτης και της δημοπράτησης είναι ο βιολογικός καθαρισμός που αφορά το Βαθύ. Αυτή τη στιγμή έχει ολοκληρωθεί το στάδιο χωροθέτησης και περνάμε στις μελέτες.
Το δεύτερο είναι ο σταθμός μεταφόρτωσης σκουπιδιών που προβλέπει την ανακύκλωση πριν μεταφερθούν στον ΧΥΤΥ της Κεφαλλονιάς όπου πηγαίνουν κάθε μέρα. Από εκεί και πέρα υπάρχει το λιμάνι στο Βαθύ όπου και εκεί προχωράμε σε παρεμβάσεις για να υπάρχει μεγαλύτερος χώρος επισκεψιμότητας σκαφών και το λιμάνι των Φρικών όπου μετά από ένα αποτυχημένο έργο που είχε γίνει το 2006, το υπουργείο Ναυτιλίας χρηματοδοτεί τις παρεμβάσεις ώστε να μπορούν να δένουν εκεί με ασφάλεια τα σκάφη που έρχονται το καλοκαίρι.
Τι ορίζοντα έχει μετά τη δημοπράτηση η υλοποίηση ενός τέτοιου έργου;
Μετά τη δημοπράτηση κατά κανόνα χρειάζονται δύο χρόνια, μαζί με τις ενστάσεις κτλ.
Ποια είναι η συνταγή της επιτυχίας για την τοπική αυτοδιοίκηση βάσει της εμπειρίας σας;
Όποιος αναλαμβάνει ένα τέτοιο πόστο πρέπει να αφιερώνεται ολοκληρωτικά σε αυτό, να δουλεύει σκληρά. Το δεύτερο είναι οι συνεργάτες οι οποίοι επιλέγεις να έχεις δίπλα σου. Είμαι 48 ετών αλλά ασχολούμαι με τα τοπικά από 16 ετών. Εξελέγην για πρώτη φορά δημοτικός σύμβουλος το 2010 και δήμαρχος για πρώτη φορά το 2014. Υπάρχει εμπιστοσύνη των κατοίκων του νησιού και προς το πρόσωπο μου και προς τους συνεργάτες μου. Μάς έχει επιλέξει σε δύο συνεχείς αναμετρήσεις. Φιλοδοξώ ότι το ίδιο θα κάνει και σε αυτές τις αυτοδιοικητικές εκλογές. Για να μπορέσουμε να ολοκληρώσουμε αυτά τα έργα αλλά και να προχωρήσουμε και σε περισσότερα που είναι αναγκαία.
Και ποιο είναι το μυστικό για να πεισθεί η κεντρική εξουσία να συνδράμει στα έργα και τις πρωτοβουλίες της τοπικής αυτοδιοίκησης;
Πάνω απ' όλα είναι η ειλικρίνεια. Όταν πας σ' έναν υπουργό πρέπει να του πεις την αλήθεια. Γιατί χρειάζεται ένα έργο και πόσο θα στοιχίσει. Πρέπει να είσαι στοχευμένος. Να ιεραρχείς τις ανάγκες σου και όταν παίρνεις τα χρήματα να μην αργείς καθόλου. Να δημοπρατείς αμέσως. Εμείς ως δήμος Ιθάκης κινούμαστε ακριβώς με αυτόν τον τρόπο. Και βέβαια πρέπει να έχεις όραμα. Τώρα τον Σεπτέμβρη σε συνεργασία με την περιφέρεια ξεκινάει ένα εμβληματικό έργο που είναι το ψηφιακό Οδυσσειακό Κέντρο. Είναι ένα κτίριο το οποίο παραλάβαμε από το Υπουργείο Οικονομικών μέσα στο οποίο θα γίνεται η αναπαράσταση της Οδύσσειας με ψηφιακά μέσα . Θα είναι ένα πρότυπο εκθεσιακό κέντρο με βιβλιοθήκη. Έχουμε καταφέρει να συνδέσουμε περιφέρεια με υπουργεία και δήμο έτσι ώστε να ολοκληρώσουμε σημαντικά έργα. Πείθουμε γιατί έχουμε αποδείξει ότι μπορούμε να προτεραιοποιούμε σωστά. Δεν μπορείς αυτή τη στιγμή να ζητάς ηλεκτρικά αυτοκίνητα στην Ιθάκη αν δεν μπορείς να εξασφαλίσεις νερό στον κόσμο. Προσπαθήσαμε να τελειώνουμε με την καθημερινότητα ώστε να προχωρήσουμε στα υπόλοιπα. Δεν γινόταν να μην ασχοληθούμε πρώτα - πρώτα με τα σχολεία μας τα οποία όταν αναλάβαμε ήταν σε άθλια κατάσταση και να ζητάμε να φτιάξουμε ένα κτίριο -πινακοθήκη.
Αυτή η πολύ στοχευμένη στην καθημερινότητα του πολίτη προτεραιοποίηση έχει φέρει αλλαγή και στην κουλτούρα της σχέσης του Δημότη με τον Δήμο; Γίνεται ο δημότης πιο συνεργάσιμος όταν βλέπει ότι γίνονται έργα;
Όταν ο πολίτης βλέπει ότι γίνονται έργα για το καλό των πολλών και όχι των λίγων συνεργάζεται μαζί μας. Το εκτιμά και έχει ταχθεί δίπλα μας. Βέβαια δεν μπορούν να συμφωνούν όλοι. Ωστόσο υπάρχει μια συνεργασία και με αυτούς που διαφωνούν για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε.
