Όλοι θέλουν να αλλάξουν τον κόσμο, λίγοι να τον καταλάβουν. Αυτή η σκέψη αποτυπώνει και την άγονη φύση του προεκλογικού διαλόγου. Εκκωφαντική σιωπή για τους μεγάλους μετασχηματισμούς που συμβαίνουν και μία σχεδόν αποκλειστική συζήτηση για το «ποιος είπε τι», όταν αυτό που έχει σημασία είναι το τι γίνεται, γιατί, πώς και για ποιους.
Τα πράγματα, όμως, αλλάζουν ραγδαία και η νέα γενιά ούτε θέλει, ούτε πρέπει να μείνει πίσω. Ζητά απαντήσεις και στη νέα φάση των AI Chatbot ψάχνει να βρει τα κατάλληλα ερωτήματα για να μάθει περισσότερα, γρηγορότερα.
Θέλει να αμφισβητήσει τον κόσμο των οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων που φράζουν το όνειρο της κοινωνικής κινητικότητας και ανόδου, διεκδικεί μία πιο ανοιχτή, συμπεριληπτική κοινωνία και μία καλύτερη δημοκρατία, είναι πρόθυμη να υποστηρίξει την «κανονικότητα» της προόδου και όχι τη σταθερότητα της ακινησίας, ξέρει ότι για να αλλάξει τον κόσμο πρέπει πρώτα να τον καταλάβει, ώστε η κραυγή της για ένα καλύτερο μέλλον να είναι έναρθρη.
Οι νέοι μαθητές, φοιτητές και εργάτες γνώσης ενδιαφέρονται πολύ λιγότερο για συνθήματα και γενικόλογες διακηρύξεις, αλλά για εξηγήσεις και πραγματικό αποτέλεσμα που βελτιώνει την ζωή τους. Στέκονται κριτικά απέναντι στις εξουσίες, αλλά δεν είναι πρόθυμοι να στηρίξουν όσους επενδύουν στους φόβους τους ή στον θυμό τους. Δίπλα στην εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης, αναζητούν μία νέα πολιτική και συλλογική νοημοσύνη.
H Τεχνητή Νοημοσύνη αλλάζει ραγδαία τον τρόπο που σκεφτόμαστε, καταναλώνουμε και αποφασίζουμε. Η προγνωστική μας ικανότητα είναι περιορισμένη για να αντιληφθούμε το μέγεθος και την ένταση των αλλαγών που έρχονται στην εργασία, στην καθημερινότητα, στις ανθρώπινες σχέσεις, στη Δημοκρατία.
Απέναντι στις απολύτως εύλογες ανησυχίες για το μέλλον και την ποιότητα της δημοκρατίας, εξαιτίας πιθανών δυσμενών ανακατανομών ισχύος από τον άνθρωπο στους αλγόριθμους, από τον πολίτη στα συμφέροντα που ελέγχουν τα δεδομένα, από τα κράτη στις μεγάλες επιχειρήσεις, υπάρχει ένα «παράθυρο ευκαιρίας» για μία ουσιαστική αναζωογόνηση της δημοκρατίας που θα έχει τον πολίτη και τις ανάγκες του στο επίκεντρο, όχι με μία γενική αφαιρετική έννοια, αλλά πολύ συγκεκριμένα για κάθε πολίτη και για τις δικές του συγκεκριμένες ανάγκες.
Σκεφτείτε τη δυνατότητα ριζοσπαστικών αλλαγών στο εκπαιδευτικό σύστημα, στο κοινωνικό κράτος, στην εργασία και στην σχέση του πολίτη με το κράτος όταν έχουμε τη δυνατότητα να αναλύουμε με απίστευτη ταχύτητα όλα τα διαθέσιμα ιστορικά κοινωνικά δεδομένα για να μπορούμε να παίρνουμε τις σωστές αποφάσεις.
Ο ρόλος των κομμάτων και των θεσμών, εγχώριων και διεθνών, θα είναι καθοριστικός για το πώς μπορεί να διαμορφωθεί το ρυθμιστικό πλαίσιο που θα μετριάσει τις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις της τεχνολογικής εξέλιξης και θα διανείμει δίκαια τα οφέλη από την αναμενόμενη θεαματική αύξηση της παραγωγικότητας. Η επόμενη ημέρα έχει τον πήχη πολύ ψηλά που κανείς δεν έχει δικαίωμα να περάσει από κάτω.
* Ο Πασχάλης Αγανίδης είναι οικονομολόγος, πολιτικός επιστήμονας. Το κείμενο αποτελεί μέρος της ομιλίας στην εκδήλωση του Δικτύου (www.todiktio.eu) για την Τεχνητή Νοημοσύνη και την Δημοκρατία (Αθήνα, 19.6.2023) και δεν αποτελεί προϊόν τεχνητής νοημοσύνης.
