Στο Βερολίνο ταξιδεύει την Πέμπτη ο πρωθυπουργός, ερχόμενος από Εσθονία και Λιθουανία, προκειμένου να συμμετάσχει στη Διαδικασία για τα Δυτικά Βαλκάνια. Την σύσκεψη διοργανώνει η γερμανική κυβέρνηση, ενόψει της 6ης Δεκεμβρίου όπου θα πραγματοποιηθεί στα Τίρανα η Σύνοδος ΕΕ-Δυτικών Βαλκανίων. Και όπως ανήρτησε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ στο Twitter «τα Δυτικά Βαλκάνια αποτελούν βασική προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή Ένωση»… (ναι, τόσο «βασική προτεραιότητα» που οι διαδικασίες καρκινοβατούν από το… 2003 και την Διακήρυξη της Θεσσαλονίκης, επί Σημίτη!).
Τον περασμένο Ιούνιο, λόγω ανωτέρας βίας, οι 27 άναψαν πράσινο φως υποψήφιας χώρας στην Ουκρανία. Θυμόσοφα τότε ο Αλβανός πρωθυπουργός Έντι Ράμα είχε δηλώσει: «Είναι καλό αυτό, αλλά ελπίζω ο ουκρανικός λαός να μην έχει πολλές αυταπάτες». Δικαίως, γιατί τα Τίρανα έλαβαν το ίδιο καθεστώς το 2014, αλλά οχτώ χρόνια μετά είναι στο «περίμενε».
Η επίθεση Πούτιν ήταν που άνοιξε την πόρτα του προαυλίου της ΕΕ σε Ουκρανία και Μολδαβία. Αλλά και αυτές απλώς θα συνωστίζονται μαζί με Αλβανία, Σερβία, Σκόπια, Βοσνία, Μαυροβούνιο. Η αβελτηρία της ΕΕ, οι αρχικές αντιρρήσεις Μακρόν (και δευτερευόντως Ολλανδίας και Γερμανίας), σύμφωνα με τις οποίες προείχε η εμβάθυνση της ΕΕ και όχι η διεύρυνση, απλώς διεύρυναν τις εύφλεκτες καταστάσεις στην περιοχή και ευνόησαν την ρωσική διείσδυση.
Με το ζοφερό σκηνικό του Ρωσο-ουκρανικού πολέμου, η ΕΕ θορυβήθηκε και μοιάζει τώρα να τροχοδρομεί ταχύρρυθμες διαδικασίες ένταξης. Το ταχύρρυθμο όμως θα κουκουλώσει τα προβλήματα, δεν θα τα λύσει. Υπήρχε χρόνος να ωριμάσουν κοινά αποδεκτές λύσεις, αλλά τον άφησαν και να παρέλθει ακίνητος, και τώρα που νιώθουν ότι μπορεί να πιάσει φωτιά το σπίτι τους, τρέχουν να προλάβουν. Κλασσική ΕΕ…
Καταντάει αστείο. Η Αλβανία και τα Σκόπια, αν και θεωρούνται υποψήφιες χώρες δεν έχουν αρχίσει τις διαπραγματεύσεις! Η Σερβία και το Μαυροβούνιο τις είχαν ξεκινήσει, αλλά μάλλον για το θεαθήναι, αφού διεκόπησαν. Βοσνία και Κόσοβο αναρριπίζονται και αποσταθεροποιούνται από εκρηκτικά προβλήματα, τα οποία ίσως θα μπορούσαν να τείνουν προς εξομάλυνση με τη διαδικασία ένταξης. Αλλά δεν…
Η μικρή Βοσνία π.χ. των 3.3 εκ κατοίκων, ταράσσεται από εθνοτικές διαιρέσεις που θέτουν σε αυξημένο κίνδυνο την ακεραιότητά της. Υπάρχει απειλή απόσχισης από τους ορθόδοξους Σέρβους, και δυσανεξία των καθολικών Κροατών στην συγκατοίκησή τους με τους μουσουλμάνους Βόσνιους. «Συνεκτικός κρίκος» όλων αυτών μια ασθενέστατη κεντρική εξουσία...
Το Κόσοβο από την πλευρά του είναι μια αμφισβητούμενη εύφλεκτη περιοχή και ένα μερικώς αναγνωρισμένο κράτος. Το 2008 η Βουλή του ανακήρυξε ανεξαρτησία από την Σερβία η οποία όμως δεν την αναγνώρισε, θεωρώντας το ως αυτόνομη επαρχία της (Η Ελλάδα για ευνόητους λόγους δεν το αναγνώρισε ως ανεξάρτητο κράτος).
Κι εδώ υπεισέρχεται το ελληνικό ενδιαφέρον. Με τον χειμώνα να επέρχεται, την ουκρανονορωσική σύγκρουση να γίνεται πιο άγρια και να τείνει να λάβει διαστάσεις ανθρωπιστικής καταστροφής (καθώς κεντρικές πόλεις της Ουκρανίας κινδυνεύουν να μείνουν χωρίς νερό και θέρμανση το καταχείμωνο, λόγω της καταστροφής κοινωνικών υποδομών από ρωσικούς πυραύλους), η Ευρώπη δείχνει να ξύπνησε για τα Βαλκάνια.
Οι έντονες διεργασίες δίνουν στην Αθήνα ευκαιρία να αναλάβει πρωτοβουλία με διπλό πρόσημο: Εθνικό και Ευρωπαϊκό. Εθνικό γιατί πρέπει από την Αλβανία να εκπληρωθούν οι προϋποθέσεις αναγνώρισης «εθνικού προσδιορισμού» και περιουσιών της ελληνικής μειονότητας πριν ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις. Παράλληλα να υπάρξει δέσμευση της χώρας για συγκεκριμένη ημερομηνία προσφυγής στη Χάγη για οριοθέτηση ΑΟΖ - την οποία συμφώνησαν ο Δένδιας με τον Ράμα, αλλά η αλβανική πλευρά κωλυσιεργεί και χλευάζει.
Ως προς το ευρωπαϊκό: Η Αθήνα θα μπορούσε να προτείνει οδικό χάρτη με σαφείς δεσμεύσεις της ΕΕ για τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις, και ταυτόχρονα καμιά διαπραγμάτευση αν δεν επιλυθούν οι εθνοτικές διενέξεις.
Θα είναι ερέθισμα και προς τους δύο. Προς την ΕΕ γιατί παραμένει καθηλωμένη επί 20 χρόνια στη διακήρυξη της Θεσσαλονίκης. Και στα Δυτικά Βαλκάνια γιατί θα αναγκαστούν να λύσουν τις βαλκανικές διενέξεις τους και να εισέλθουν σε κρατική διοικητική ευταξία - και οικονομική ανάπτυξη. Γιατί προς το παρόν η φτώχεια, η ανυπαρξία θεσμών και δημοκρατικών δομών, η συστημική διαφθορά, απειλούν τη σταθερότητά τους. Και σε αυτό το περιβάλλον θάλλουν οι εθνικισμοί.
Η ξαφνική αφύπνιση της ΕΕ έγινε λόγω Μόσχας. Αλλά οι ίδιοι άφησαν τη Μόσχα να είναι παρούσα στην περιοχή. Ας θυμηθούμε τι έγινε με τα εμβόλια που τα στερήθηκαν οι βαλκάνιοι γείτονες...
