Του Γιώργου Φιντικάκη
Τα παθήματα δεν φαίνεται να γίνονται μαθήματα για τις χώρες που βρίσκονται μόνιμα το τελευταίο διάστημα στο στόχαστρο των αγορών, κάτι που θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψιν από την κυβέρνηση Τσίπρα.
Και οι αγορές μυρίζουν ξανά αίμα μετά και το χθεσινό ναυάγιο στην προσπάθεια σχηματισμού κυβέρνησης στην Ιταλία, έπειτα από το βέτο του προέδρου Ματαρέλα στην επιλογή για το υπ. Οικονομικών, ενός δηλωμένου ευρωσκεπτικιστή, όπως ο Πάολο Σαβόνα.
Ολα τα λεφτά όμως γύρω από τις χθεσινοβραδινές εξελίξεις στη γείτονα, βρίσκονται στο δραματικό διάγγελμα Ματαρέλα. Στο σημείο όπου ο Ιταλός πρόεδρος εξηγεί γιατί δεν δέχθηκε την πρόταση να υπουργοποιηθεί ο 81χρονος Σαβόνα, συνδέοντας την απόφασή του με τη στάση των αγορών:
"… Η αβεβαιότητα της στάσης μας για το ευρώ προκάλεσε συναγερμό σε ξένους και ιταλούς επενδυτές. Η άνοδος του σπρεντ αυξάνει το δημόσιο χρέος και μειώνει την δυνατότητα δαπανών του δημοσίου, οι απώλειες στο χρηματιστήριο καίνε αποταμιεύσεις με ουσιαστικό κίνδυνο για τα νοικοκυριά μας. Εχω την υποχρέωση, βάσει του Συντάγματος, να προστατέψω τις αποταμιεύσεις των Ιταλών…", ανέφερε χαρακτηριστικά ο 77χρονος πρώην δικαστής.
Στην ουσία ο Ιταλός πρόεδρος είπε, μ' άλλα λόγια, το προφανές: Οτι είναι αδιανόητο σε χώρα που είναι ιδρυτικό μέλος της ΕΕ, οι πολιτικοί και ψηφοφόροι να ζηλεύουν τη δόξα Τσίπρα-Βαρουφάκη του 2015. Και να απαιτούν διαγραφή χρέους, να ετοιμάζονται να θέσουν όρους στους υπόλοιπους εταίρους, κυρίως όμως να μην έχουν καταλάβει τι συνέβη πριν από τρία χρόνια στην Ελλάδα, και πως οι αγορές την τιμώρησαν αμείλικτα.
Η σημερινή αντίδραση των αγορών αναμένεται με κομμένη την ανάσα από τους πάντες στην Ευρωζώνη και όχι μόνο. Οχι μόνο επειδή οι εξελίξεις επιβεβαιώνουν όσους εκτιμούσαν ότι η νέα ιταλική κυβέρνηση έχει ελάχιστες πιθανότητες επιβίωσης. Οσο και γιατί ακόμη και να ανατεθεί, όπως προκύπτει από τις χθεσινές εξελίξεις, η εντολή σχηματισμού κυβέρνησης τεχνοκρατών στον Κάρλο Κοταρέλι, πρώην στέλεχος του ΔΝΤ, ουδείς μπορεί να διαβεβαιώσει ότι δεν θα είναι θέμα χρόνου μια νέα κρίση.
Κανείς από τους επενδυτές δεν πρόκειται να πειστεί εύκολα ότι μπορεί μια κυβέρνηση τεχνοκρατών να αντέξει για πολύ, όταν εκείνοι που κέρδισαν πριν από 12 εβδομάδες τις εθνικές εκλογές, συνεχίζουν να πιστεύουν πως η Ιταλία έχει το μέγεθος να πετύχει εκεί που απέτυχε η Ελλάδα, δηλαδή να εκβιάσει τους εταίρους της. Σημειωτόν ότι το ιταλικό 10ετές είχε κλείσει τη Παρασκευή στα 2,469%, έχοντας αυξηθεί 39% από τα τέλη Απριλίου (1,778%) και 23% από τις αρχές Ιανουαρίου, (2,012%).
Και αν υπάρχει ο φόβος ότι οι αγορές θα δείξουν ξανά σήμερα τα δόντια τους στην Ιταλία, είναι πολλές ακόμη οι εστίες που σιγοκαίνε στην ευρύτερη περιοχή. Ο Ερντογάν για παράδειγμα αποδεικνύει ότι δεν ξέρει να χορεύει τανγκό με τις αγορές. Ενα 24ωρο μετά το κάλεσμα στους Τούρκους πολίτες να μετατρέψουν τα δολάρια και ευρώ σε τουρκικές λίρες, χτύπησε για δεύτερη φορά, λέγοντας χθες απευθυνόμενος στις αγορές "δεν μπορείτε να μας χτυπήσετε με τις συναλλαγματικές ισοτιμίες".
Οι αγορές όμως τον είχαν προειδοποιήσει. Τον έχουν εδώ και καιρό στήσει στη γωνία, κάνοντας του σαφές ότι ο κίνδυνος για τη Τουρκία δεν έχει περάσει μόνο και μόνο επειδή η Κεντρική της Τράπεζα αύξησε τα επιτόκια δανεισμού στο 16,5%. Και ότι οι παραμικρές ενδείξεις χαλάρωσης ή νέες δηλώσεις ενόψει των εκλογών της 24ης Ιουνίου, θα επαναφέρουν ισχυρές πιέσεις στην τουρκική λίρα. Θα έχει πολύ ενδιαφέρον η σημερινή τους αντίδραση, όταν το ανελέητο σφυροκόπημα στη λίρα, της έχει αφαιρέσει από το Φεβρουάριο ως σήμερα το 24% της αξίας της έναντι του δολαρίου. Τρεις μήνες πριν ένα δολάρια ισούνταν με 3,78 λίρες. Σήμερα ισούται με 4,7 λίρες.
Τρίτη εστία είναι αυτή της Ισπανίας, μετά την πρόταση μομφής κατά της κυβέρνησης Ραχόι από τους Σοσιαλιστές, έπειτα από το σκάνδαλο διαφθοράς που ταλανίζει το κόμμα του. Δίχως να υπάρχει κίνδυνος να αποκτήσει η χώρα κυβέρνηση ευρωσκεπιτικιστών, εντούτοις τα "βάσανα" του Ραχόι, αποτυπώθηκαν αυτόματα στα ισπανικά ομόλογα, και εξαπλώθηκαν αμέσως και στα υπόλοιπα των χωρών του Νότου. Το ισπανικό 10ετές έκλεισε την Παρασκευή στα 1,463%, από 1,31% στις 14 Μαίου, και 1,16% στις αρχές του μήνα. Σωρευτικά έχει ανατιμηθεί κατά 26% μέσα στο Μάιο.
Ιταλία, Ισπανία, Τουρκία. Τρεις χώρες, τρεις εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους περιπτώσεις, ένα συμπέρασμα : Δεν παίζεις με τις αγορές. Στην περίπτωση τώρα της Ελλάδας, καθώς αυτή βρίσκεται στην τελική ευθεία για να βγει από τα μνημόνια, οι αγορές δεν έχουν ακόμη δείξει τα δόντια τους. Τηρούν μάλλον στάση αναμονής, σαν να περιμένουν να δουν αν τα παθήματα του παρελθόντος της έγιναν μαθήματα.
Ενώ όμως είναι σαφές στους επενδυτές πως για να δουν την Ελλάδα ως ασφαλή καταφύγιο θέλουν μαζί με την ενισχυμένη εποπτεία, να δουν συμμετοχή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα, και τη χώρα να αποκτά μια προληπτική πιστοληπτική γραμμή, ακούνε τη κυβέρνηση να συνεχίζει ακόμη να μιλά για το αφήγημα της "καθαρής εξόδου". Οταν όλοι αναγνωρίζουν πως πρόκειται είναι ένα παραμύθι για μικρά παιδιά.
