Ελεύθερη επιλογή σχολικής μονάδας προτείνει το ΚΕΦΙΜ, στην Ατζέντα 2.0 για τις μεταρρυθμιστικές προτεραιότητες για την επόμενη τετραετία, με στόχο την δημιουργία ενός ακόμα άτυπου αλλά πολύ ουσιαστικού μηχανισμού αξιολόγησης.
Παρά το γεγονός ότι εδώ και δεκαετίες σε πάρα πολλές, και συνεχώς αυξανόμενες ως προς τον αριθμό τους, ευρωπαϊκές χώρες επιτρέπεται η δυνατότητα επιλογής σχολικής μονάδας ανεξάρτητα από τον τόπο μόνιμης κατοικίας της οικογένειας των μαθητών, στην Ελλάδα ακόμα η δυνατότητα αυτή δεν υπάρχει και οι μαθητές φοιτούν υποχρεωτικά στο σχολείο που αντιστοιχεί στην περιοχή της μόνιμης κατοικίας τους. Η κατάσταση αυτή παράγει μια σειρά στρεβλώσεις που οδηγούν σε σημαντικές κοινωνικές ανισότητες.
Πρώτον, καθώς οι αστικές κυρίως περιοχές χαρακτηρίζονται από κοινωνική πόλωση ως προς την κοινωνική και οικονομική τους σύνθεση.
Οι οικογένειες μεσαίου και ανώτερου οικονομικού επιπέδου οι οποίες τυχαίνει να κατοικούν σε σχετικά υποβαθμισμένες περιοχές τείνουν είτε να ασκούν «γκρίζα σχολική επιλογή» μετερχόμενες πλάγιους και παράνομους τρόπους, είτε να «διαφεύγουν» προς την ιδιωτική εκπαίδευση, επιλογές δύσκολα διαθέσιμες σε οικογένειες χαμηλότερων εισοδημάτων.
Εάν ωστόσο επιτρεπόταν η έστω σε περιορισμένο βαθμό σχολική επιλογή, θα μπορούσε να επιτευχθεί μεγαλύτερη κοινωνική κινητικότητα ανάμεσα στα σχολεία και κατ' επέκταση η μείωση των εκπαιδευτικών ανισοτήτων που παράγονται με το ισχύον σύστημα.
Σε κάθε δημόσια σχολική μονάδα, σύμφωνα με την πρόταση του ΚΕΦΙΜ, πρέπει να προβλέπεται αριθμός θέσεων για μαθητές που επιλέγουν να φοιτήσουν σ' αυτήν χωρίς να κατοικούν στην αντίστοιχη περιφέρεια. Ο αριθμός αυτός, που αντιστοιχεί στο 15% των μαθητών που είχαν φοιτήσει στην ίδια σχολική μονάδα κατά το αμέσως προηγούμενο ακαδημαϊκό έτος, γνωστοποιείται προς το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων και αναρτάται στην ιστοσελίδα της σχολικής μονάδας το αργότερο μέχρι την ημερομηνία έναρξης των εγγραφών για το προσεχές ακαδημαϊκό έτος.
Η εγγραφή μαθητών εκτός της περιφέρειας της σχολικής μονάδας γίνεται κατά χρονική προτεραιότητα. Δεν υποχρεούνται σε επανεγγραφή για τις επόμενες τάξεις της ίδιας εκπαιδευτικής βαθμίδας όσοι μαθητές ήδη φοιτούν στη σχολική μονάδα.
Κατ’ εξαίρεση και καθ’ υπέρβαση του ορίου του 15% δικαιούνται να εγγραφούν στη σχολική μονάδα και μαθητές, των οποίων τα αδέλφια ήδη φοιτούν στην ίδια σχολική μονάδα.
Όπως περιγράφεται, τα οφέλη από την υλοποίηση των εν λόγω πρότασης είναι:
- η κατοχύρωση του δικαιώματος των γονέων να επιλέγουν το σχολείο φοίτησης του παιδιού τους ανεξαρτήτως της κοινωνικής και οικονομικής τους κατάστασης.
- η ενίσχυση της άμιλλας μεταξύ των σχολείων για την προσέλκυση μαθητών με αποτέλεσμα την ποιοτική αναβάθμιση του εκπαιδευτικού έργου.
- η αποτελεσματική αντιμετώπιση παράνομων και κοινωνικώς άδικων πρακτικών «γκρίζας σχολικής επιλογής».
- η δημιουργία ενός ακόμα άτυπου αλλά πολύ ουσιαστικού μηχανισμού αξιολόγησης των σχολείων βάσει του αριθμού των αιτήσεων που θα δέχονται.
