Τις τελευταίες μέρες οι πολίτες παρατηρούμε με μεγάλη ανησυχία την εμπλοκή κορυφαίων δικαστικών λειτουργών στην υπόθεση του ακραίου πολιτικού μορφώματος με ναζιστικές προεκτάσεις. Η όλη υπόθεση αναδεικνύει τον εξαιρετικά σημαντικό ρόλο των δικαστών στην προάσπιση της Δημοκρατίας και του Κράτους Δικαίου.
Η διεθνής, η εγχώρια ιστορική εμπειρία έχει δείξει ότι η ποιότητα των δικαστών είναι εκ των ων ουκ άνευ συνθήκη εγγύησης για την διαφύλαξη των δημοκρατικών θεσμών. Δημοκράτες δικαστές, ώριμες προσωπικότητες, μέσα στη κοινωνία, έντιμοι πολίτες με βαθιά νομική γνώση και μόρφωση, δικαστές ταπεινοί άνθρωποι δύσκολα εκτρέπονται από το κορυφαίο καθήκον τους.
Αυτούς τους δικαστές ουδείς μπορεί να τους επηρεάζει, να τους χειραγωγήσει. Είτε πρόκειται για οικονομικούς παράγοντες είτε για ισχυρούς πολιτικούς. Έχω την τύχη να γνωρίζω δικαστές που δεν επηρεάζονται από τα φώτα της προσωπικής ανέλιξης, που δεν είναι κυνηγοί δικαστικής η και πολιτικής καριέρας. Είναι δυσεύρετα στέρεες και σοβαρές προσωπικότητες που αποπνέουν εμπιστοσύνη, αμεροληψία και βαθύ σεβασμό, κορυφαία στοιχεία ενός ποιοτικού δικαστή. Αναδύουν παράλληλα μια εντυπωσιακή απλότητα, ανθρωπιά και ενσυναίσθηση.
Η δημοκρατία μας χρειάζεται όπως το οξυγόνο δικαστές αυτής της ποιότητας. Νομικούς που να έχουν το θάρρος της γνώμης, με ισχυρή δημοκρατική συνείδηση, ασπίδες των πολιτών κατά των ισχυρών, ασπίδες του πολιτικού συστήματος κατά των ολοκληρωτικών επιβουλών. Δικαστές που να ακούν την γνώμη κάθε πολίτη, κάθε πολιτικού, κάθε ισχυρού και να αποφασίζουν σύμφωνα με τον Νόμο, αδέκαστα. Οι δικαστές δεν μπορούν να λειτουργούν σε κοινωνικό κενό, ως ερημίτες ώστε να είναι δίκαιοι. Αντίθετα οφείλουν να αναπνέουν μέσα στην κοινωνία, με την απαραίτητη συγκρότηση προσωπικότητας και σοφίας.
Η πρόσφατη κριτική που ακούγεται ένθεν κακείθεν περί επαφών δικαστών και πολιτικών είναι εκ του πονηρού και εντελώς ρηχή. Πώς είναι δυνατόν να νομοθετήσει ένας πολιτικός εάν δεν έχει ακούσει και την άποψη, την γνώμη των δικαστών, των γιατρών, των μηχανικών για ανάλογα με τις γνώσεις τους θέματα; Ο δικαστής οφείλει να επικοινωνεί με τους φορείς, τα μέλη της κοινωνίας και βέβαια τους αιρετούς εκπροσώπους της και ανεπηρέαστος να πράττει το καθήκον του.
Η εικόνα των δικαστών με οριακές συμπεριφορές και προσωπικότητες, των οκνηρών, των φυγόπονων δεν περιγράφει την πλειοψηφία των δικαστών μας που με αυταπάρνηση, δίχως ωράρια, δίχως ηλεκτρονική, ψηφιακή υποστήριξη διεκπεραιώνουν εκατοντάδες χιλιάδες υποθέσεις. Αποτελεί πλέον προτεραιότητα η ταχύτατη απόδοση της δικαιοσύνης, η αναδιοργάνωση και ενίσχυση των δομών της, των υποδομών της, η ενίσχυση της με άξιους και καλά εκπαιδευμένους νέους δικαστές. Δεν υφίσταται κράτος δικαίου όταν απαιτούνται 10-15 χρόνια να τελεσιδικήσει μια υπόθεση.
Δεν υπάρχει κράτος δικαίου όταν ο καταδικαζόμενος εκτίει μόνο το 20% της ποινής του. Δεν υπάρχει κράτος δικαίου όταν οι ισχυροί (οικονομικά, πολιτικά) έχουν ιδιαίτερη μεταχείριση από την Δικαιοσύνη. Η απόδοση δικαιοσύνης αυτών των μορφών οδηγεί στην αγνόηση του Νόμου. Αυτή η Δικαιοσύνη τραυματίζει καίρια την ίδια την Δημοκρατία, την υγιή οικονομία, διαπαιδαγωγεί ανεύθυνους και εγωκεντρικούς πολίτες.
Ο εκσυγχρονισμός της Δικαιοσύνης αποτελεί επίσης εκ των ων ουκ άνευ συνθήκη για μια υγιή, διεθνώς ανταγωνιστική οικονομία. Ποιος θα επενδύσει στην Ελλάδα εάν τυχόν νομικά θέματα απαιτούν χρόνια να διεκπεραιωθούν. Η ανάπτυξη και η οικονομική πρόοδος της χώρας απαιτεί, όπως και η Δημοκρατία, την στήριξη των δικαστών.
Η επόμενη κυβέρνηση οφείλει να την θέσει πολύ ψηλά στις προτεραιότητες της. Όχι βέβαια ως παράλληλο δικανικό σύστημα, όπως κάποιοι ολοκληρωτικοί ονειρεύονται, αλλά με την στήριξη του ήδη υπάρχοντος ηρωικού μερικές φορές στη λειτουργία του συστήματος.
* Ο Αχιλλέας Γραβάνης είναι Καθηγητής Φαρμακολογίας, στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης.
