Σε μία εποχή ραγδαίων επιστημονικών επιτευγμάτων και πολιτισμικών προκλήσεων, επίκειται η διαδικασία εκλογής των εσωτερικών μελών του Συμβουλίου Διοίκησης του ΕΚΠΑ. Πιστεύω ότι οι βασικές αρχές της μελλοντικής διοίκησης του ιδρύματος θα πρέπει να εδράζονται σε ένα μοντέλο πλουραλιστικής εκπροσώπησης, όπου είναι σκόπιμο να πρυτανεύει η ανιδιοτελής προώθηση της εξέλιξης των βασικών διακυβευμάτων που αφορούν το Πανεπιστήμιό μας. Ως τέτοια διακυβεύματα ας αναφερθούν εδώ, εντελώς ενδεικτικά, τα ακόλουθα:
Κεφαλαιοποίηση του πολιτισμού
Αναγκαία για τη σύνδεση του Πανεπιστημίου με το σύγχρονο κοινωνικό γίγνεσθαι είναι η κεφαλαιοποίηση του πολιτισμού, τακτική με βάση την οποία ο πολιτισμός γίνεται εξωστρεφής και έρχεται σε επαφή με τις παραγωγικές διαδικασίες.
Το Πανεπιστήμιό μας αποτελεί πολιτισμικό διαχειριστή μιας εγχώριας διαχρονίας που ξεπερνά τα 3.000 χρόνια και θέτει στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος τον άνθρωπο. Ως εκ τούτου, πολυάριθμες ακαδημαϊκές ενασχολήσεις και επιστημονικές καινοτομίες μπορούν να συνδεθούν με την οικονομία, ιδιαίτερα σε περιβάλλοντα με υψηλό πολιτισμικό δείκτη, όπως αυτό της Ελλάδας, κατεξοχήν δε εκείνο της Αθήνας.
Αντιλαμβάνομαι, συνεπώς, την κεφαλαιοποίηση του πολιτισμού ως παράγοντα πολιτιστικής παραγωγής που μετέχει στην οικονομία. Ενδεικτικές δράσεις που αποτελούν τομείς στους οποίους μπορεί να επιτευχθεί η κεφαλαιοποίηση του πολιτισμού είναι οι εξής:
- Κειμενικός πολιτισμός και Τεχνητή Νοημοσύνη
- Ψηφιακός μουσειακός πολιτισμός
- Ανάδειξη τοπόσημων, αρχαιολογική έρευνα και ανθρωπολογία
- Καινοτομία στη συντήρηση και προβολή μνημείων τέχνης
- Στοχευμένος πολιτιστικός και συνεδριακός τουρισμός
- Πρωτότυπες διακαλλιτεχνικές επιτελέσεις.
Σε όλους αυτούς τους τομείς ένα ακαδημαϊκό ίδρυμα, όπως το ΕΚΠΑ, καλείται να προσφέρει συγκεκριμένες λύσεις, οι οποίες θα εξασφαλίσουν στους αποφοίτους του τη δυνατότητα να συνδυάσουν τις υψηλής ποιότητας σπουδές τους με την επαγγελματική ενασχόληση που θα ανταποκρίνεται στα ενδιαφέροντά τους.
Ειδικός Λογαριασμός Κονδυλίων Έρευνας (ΕΛΚΕ)
Η σύγχρονη έρευνα απαιτεί εξίσου σύγχρονες υπηρεσίες διαχειριστικής υποστήριξης των χρηματοδοτήσεων που τα μέλη του ΕΚΠΑ διαρκώς εξασφαλίζουν για την ενίσχυση της έρευνάς τους από εθνικούς, κοινοτικούς και άλλους οικονομικούς πόρους. Η πλειονότητα των χρηματοδοτήσεων αυτών αποτελεί το αντικείμενο διαχείρισης του ΕΛΚΕ, η ριζική αναβάθμιση του οποίου αποτελεί επιτακτική ανάγκη, ιδιαίτερα ως προς τα ακόλουθα:
- Αναβάθμιση και πλήρης ψηφιοποίηση των υπηρεσιών
- Αντικατάσταση των λογιστικών φύλλων από βάση δεδομένων
- Σύνδεση των λογιστικών διαδικασιών με τα παραδοτέα του φυσικού αντικειμένου
- Αντικατάσταση των στατικών εγγράφων από δυναμικές φόρμες
- Λεπτομερής συλλογή και ανάλυση των παραμέτρων που χρειάζεται να αναβαθμιστούν ριζικά
- Εξειδικευμένο προσωπικό, έμπειρο σε ψηφιακές υπηρεσίες
- Αντικατάσταση χρονοβόρων διαδικασιών από απλούστερες
- Συντελεστή κρατήσεων που θα ανταποκρίνεται σε πραγματικές υπηρεσίες
- Μείωση ανθρωποωρών εργασίας ανά ερευνητικό πρόγραμμα
- Αντιστοιχία των πραγματικών υπηρεσιών του ΕΛΚΕ με το πραγματικό κόστος διαχείρισης και άρα κρατήσεων
Η δυνατότητα του ΕΛΚΕ να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες αυτές ανάγκες είναι εντελώς απαραίτητη συνθήκη, ώστε τα μέλη ΔΕΠ να διεκδικούν χρηματοδοτήσεις.
Γραφείο προσέλκυσης χρηματοδοτήσεων
Για την υλοποίηση πολλών από τις ερευνητικές και ακαδημαϊκές δράσεις που συντελούνται στο ΕΚΠΑ είναι κρίσιμη η έγκαιρη ενημέρωση του ιδρύματος απευθείας από το κέντρο λήψης των ευρωπαϊκών αποφάσεων στις Βρυξέλλες. Αυτή η άμεση επαφή με τα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά προγράμματα υπαγορεύεται από την ανεξαρτησία του ιδρύματος και την ανάγκη να γνωστοποιεί τις δράσεις του και να διεκδικεί μερίδιο στο παγκόσμιο επιστημονικό γίγνεσθαι.
Για τον σκοπό αυτόν, η δημιουργία γραφείου του ΕΚΠΑ στις Βρυξέλλες θα ενισχύσει δραστικά τις προοπτικές όλων των παραπάνω. Η εμπεριστατωμένη έρευνα, που θα οδηγήσει στην υλοποίηση ενός τέτοιου σχεδίου, με απευθείας πρόσβαση του ΕΚΠΑ στην έδρα της ΕΕ, αποτελεί επιβεβλημένη προτεραιότητα.
Διοικητικό προσωπικό
Το διοικητικό προσωπικό που στελεχώνει το ΕΚΠΑ δεν έχει ανανεωθεί κατά τα τελευταία χρόνια, καθώς δεν έχει διεκδικηθεί μέσω προκηρύξεων ΑΣΕΠ η ένταξη του ιδρύματος σε προσκλήσεις για μόνιμο προσωπικό όλων των κατηγοριών και ειδικοτήτων.
Οι διοικητικές υπηρεσίες αποψιλώνονται συνεχώς, καθώς ετησίως συνταξιοδοτούνται έμπειροι υπάλληλοι χωρίς να αναπληρώνονται οι κενούμενες θέσεις εργασίας, με αποτέλεσμα οι απομένοντες υπάλληλοι να επιφορτίζονται με περισσότερα αντικείμενα. Δυσχεραίνεται έτσι η ανταπόκριση και η αποτελεσματικότητά τους στην επίλυση και διεκπεραίωση των ζητημάτων.
Παράλληλα με τις ανάγκες σε διοικητικό προσωπικό, υφίστανται κενά σε λοιπές ειδικότητες, όπως για παράδειγμα, θερμαστές, ηλεκτρολόγοι, υδραυλικοί, φύλακες, επιστάτες, κ.λ.π. Παρόμοιες ειδικότητες ολονέν και εκλείπουν, γεγονός που εν τοις πράγμασι οδηγεί σε δυσλειτουργικότητα. Επιβάλλεται λοιπόν να διεκδικηθούν θέσεις μόνιμου προσωπικού για ειδικότητες παρόμοιες των παραπάνω, η συμβολή και η προσφορά των οποίων στην εύρυθμη λειτουργία του ιδρύματος είναι εντελώς απαραίτητη.
Τέλος, θα πρέπει να εξασφαλιστεί η διαρκής επιμόρφωση των υπαλλήλων μέσω προγραμμάτων κατάρτισης είτε του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης είτε αυτοχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων.
Αισθητική των κτηριακών υποδομών
Το Πανεπιστήμιό μας διαθέτει, κυρίως στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας, κτηριακές υποδομές που εξασφαλίζουν ευρύτατες προοπτικές ποικίλων λειτουργικών χρήσεών τους. Τα κτήρια αυτά χρήζουν αισθητικών παρεμβάσεων και επιβάλλεται να διεκδικηθούν, από την πολιτεία και άλλους δημόσιους πόρους, χρηματοδοτήσεις, προκειμένου να ανακαινιστούν και να αποβούν σύγχρονα, φιλόξενα, εξοπλισμένα και άκρως λειτουργικά.
Είναι σημαντικό να αναδειχθούν σε εμβληματικά τοπόσημα, που θα προσελκύουν το διεθνές ενδιαφέρον, για τη διοργάνωση επιστημονικών συνεδρίων, αλλά και το εγχώριο, για ακαδημαϊκές και πολιτιστικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις των σχολών και των τμημάτων του ιδρύματος.
Για παράδειγμα, το ιστορικό κεντρικό κτήριο του ΕΚΠΑ συνιστά ένα από τα πρώτα εμβληματικά κτήρια στη νέα πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους τον 19ο αιώνα, το σημαντικότερο μετά από το μέγαρο της Βουλής των Ελλήνων. Οι χώροι του έχουν φιλοξενήσει ιστορικές προσωπικότητες που δίδαξαν και διδάχτηκαν.
Σήμερα, είναι αναγκαίο να εκσυγχρονιστούν περαιτέρω οι υποδομές του κτηρίου, προκειμένου οι εγκαταστάσεις του να ανταποκρίνονται πλήρως στις ποικίλες απαιτήσεις που συνεχώς προκύπτουν για το ίδρυμά μας. Σκόπιμο είναι να συντηρηθούν επίσης τα εμφανή σημεία φθοράς στον σκελετό του πολύτιμου ιστορικού κτηρίου αλλά και σε επιφάνειές του, από τις οποίες τα αρχικά χρώματα έχουν απολεπιστεί. Το ίδιο ισχύει και για τα γειτονικά κτήρια τόσο του Πολιτιστικού Κέντρου-Εντευκτηρίου του ΕΚΠΑ (Κτήριο «Κωστής Παλαμάς») όσο και εκείνου της Πανεπιστημιακής Λέσχης, τα οποία πρέπει να λειτουργήσουν δυναμικότερα και αποδοτικότερα.
Στο νεότερο κτήριο της Φιλοσοφικής Σχολής στην Πανεπιστημιούπολη του ΕΚΠΑ επιχειρήθηκαν ήδη ανάλογες παρεμβάσεις, καθώς κρίθηκε σκόπιμο να πλαισιωθούν αισθητικά οι δημόσιοι χώροι της Σχολής με σύγχρονα εικαστικά έργα. Έτσι, με τη συνδρομή εικαστικών καλλιτεχνών και ιδιωτών συλλεκτών, στο κτήριο της Φιλοσοφικής Σχολής εντάχθηκαν εικαστικά έργα (π.χ. η «Οδύσσεια» του Γιώργου Κόρδη, τα «Ηρακλείτου Αποσπάσματα» του Δημοσθένη Αβραμίδη, η «Περσέπολις» και τα «Εόντα» του Γιάννη Παπαγιάννη, το «Ημερολόγιο ενός αθέατου Απριλίου» του SimpleG) ή τοποθετήθηκαν γλυπτά (π.χ. η «Νίκη» του Νεκτάριου Κοντοβράκη, στην είσοδο της Βιβλιοθήκης), ενώ άλλοι λειτουργικοί χώροι της Σχολής έχουν διατεθεί για έργα φοιτητριών/φοιτητών της, ενισχύοντας έτσι στην πράξη τις καλλιτεχνικές ανησυχίες τους.
Παράλληλα, όμως, προωθήθηκε σθεναρά και η ολοκλήρωση τεχνικών εργασιών, ηλεκτρο-υδραυλικής και λειτουργικής υφής, οι οποίες βελτιστοποίησαν αισθητά τις συνθήκες παραμονής και εργασίας, εκπαίδευσης και δημιουργίας στο μεγαλύτερο σε εμβαδό ακαδημαϊκό κτήριο της χώρας.
Βάσει της δεκαετούς διοικητικής εμπειρίας του υποφαινομένου, στις θεσμικές θέσεις του Προέδρου Τμήματος και του Κοσμήτορος Σχολής, αποδεικνύεται ότι τα βασικά για το Πανεπιστήμιό μας διακυβεύματα αντιμετωπίζονται και επιλύονται μόνον με καθημερινή τριβή προσωπικής εξοικείωσης, αλλ’ ομοίως και με συνεργατική δράση, με διάθεση συναλληλίας, με αρμονική εξωστρεφή συμπόρευση.
* O Αχιλλέας Χαλδαιάκης είναι Καθηγητής Τμήματος Μουσικών Σπουδών, Κοσμήτορας Φιλοσοφικής Σχολής ΕΚΠΑ, Υποψήφιος για το Συμβούλιο Διοίκησης του ΕΚΠΑ
