Τις τελευταίες... πινελιές βάζει το υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων στο αναλυτικό σχέδιό του για το νέο ΕΣΠΑ 2021-2027, με σκοπό να το αποστείλει μέσα στην εβδομάδα -πιθανώς σήμερα, στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Παρότι το ακριβές ποσό για τη συγκεκριμένη επταετία δεν έχει «κλειδώσει», σε κάθε περίπτωση θα κινείται άνω των 19,5 δισ. ευρώ, όπως αναφέρουν καλά πληροφορημένες πηγές. Εκτίμησή τους είναι πως το τοπίο θα ξεκαθαρίσει μέσα στο εξάμηνο της γερμανικής προεδρίας της ΕΕ, που ξεκινάει από την 1η Ιουλίου.
Το χρονοδιάγραμμα
Πιο συγκεκριμένα, οι υπηρεσίες του υπουργείου, με επικεφαλής τον Γενικό Γραμματέα Δημοσίων Επενδύσεων & ΕΣΠΑ, Δημήτρη Σκάλκο, ετοίμασαν και προώθησαν στην Κομισιόν την «αρχιτεκτονική» του ΕΣΠΑ, δηλαδή μία συνοπτική παρουσίαση των προγραμμάτων του.
Αυτό που παίρνει σειρά (μέσα στην εβδομάδα), είναι η ανεπίσημη υποβολή του εκτενούς σχεδίου. Η αποστολή του, θα σηματοδοτήσει την έναρξη του διαλόγου με τους Ευρωπαίους για τη νέα προγραμματική περίοδο. Περί τα τέλη Ιουλίου αναμένονται τα πρώτα σχόλια πάνω στην πρόταση της Ελλάδας για την αξιοποίηση των κοινοτικών κονδυλίων.
Μόλις αυτά καταφθάσουν, θα μπορέσουν οι Διαχειριστικές Αρχές να ξεκινήσουν να «στήνουν» τα επιμέρους προγράμματα. Τέλη Σεπτεμβρίου δρομολογείται η επίσημη υποβολή του σχεδίου στην Κομισιόν, ενώ τον Δεκέμβριο θα ακολουθήσει η υποβολή των προγραμμάτων (τομεακά και επιχειρησιακά).
Οι πυλώνες
Θεμέλια για το «χτίσιμο» του νέου ΕΣΠΑ αποτέλεσαν οι λεγόμενοι στόχοι πολιτικής, που προσδιορίστηκαν από την Επιτροπή. Για την ακρίβεια, πρόκειται για τους εξής πέντε επενδυτικούς τομείς προτεραιότητας:
1. Μια εξυπνότερη Ευρώπη - Καινοτόμος και έξυπνος βιομηχανικός μετασχηματισμός,
2. Μια πιο πράσινη Ευρώπη, με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα - δίκαιη μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας, πράσινες και γαλάζιες επενδύσεις, κυκλική οικονομία, προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και πρόληψη των κινδύνων,
3. Μια πιο διασυνδεδεμένη Ευρώπη, με ενίσχυση της κινητικότητας και των τεχνολογιών των πληροφοριών και των επικοινωνιών σε περιφερειακό επίπεδο,
4. Μια πιο κοινωνική Ευρώπη - Εφαρμογή του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων και 5. Μια Ευρώπη πιο κοντά στους πολίτες της, μέσω της προώθησης της βιώσιμης και ολοκληρωμένης ανάπτυξης των αστικών, αγροτικών και παράκτιων περιοχών, καθώς και των τοπικών πρωτοβουλιών.
Με αυτά τα δεδομένα, προέκυψαν τα έξι τομεακά επιχειρησιακά προγράμματα του νέου ΕΣΠΑ (Ανταγωνιστικότητα - Επιχειρηματικότητα, Ανθρώπινο δυναμικό - Καταρτίσεις - Εκπαίδευση - Ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης, Ψηφιακός μετασχηματισμός, Ενιαίο σχέδιο δίκαιης αναπτυξιακής μετάβασης, Περιβάλλον - Ενέργεια - Κλιματική αλλαγή και Μεταφορές), τα 13 περιφερειακά προγράμματα της χώρας, καθώς και τα προγράμματα εδαφικής συνεργασίας (Interreg).
Η πρόκληση
Το μόνο σίγουρο είναι πως στο μέλλον η Ελλάδα θα βρεθεί αντιμέτωπη με ένα εξαιρετικά δύσκολο «σταρόλεξο», αυτό της απορρόφησης μεγάλου όγκου κοινοτικών κονδυλίων. Συνεπώς, απαιτείται, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, καλός προγραμματισμός, προκειμένου να μην χαθούν πόροι.
Αρκεί να αναλογιστεί κανείς, πως πέραν από το ΕΣΠΑ 2014-2020 που θα κλείσει (μετά την προβλεπόμενη επέκτασή του) το 2023, στις αρχές του 2021 θα κάνει «πρεμιέρα» το ΕΣΠΑ 2021-2027, όπου η Ελλάδα διεκδικεί όπως προαναφέρθηκε άνω των 19,5 δισ. ευρώ, χωρίς να συμπεριλαμβάνονται σε αυτό το ποσό τα κονδύλια για την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ 2021-2027).
Στο μεταξύ, εντός του 2021 αναμένεται σημαντικό μερίδιο από τα 32 δισ. ευρώ (επίσης δεν έχει «κλειδώσει» το ακριβές συνολικό ποσό) που θα λάβει η χώρα μας από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Η ευκαιρία
Από την πλευρά τους οι Κοινωνικοί Εταίροι της χώρας κρούουν καμπανάκι... Υποστηρίζοντας πως «σπαταλάμε ευρωπαϊκούς πόρους για δεκαετίες με τον ίδιο τρόπο, πάντα περιμένοντας διαφορετικά αποτελέσματα», εκτιμούν ότι το νέο ΕΣΠΑ αποτελεί ευκαιρία για μεγάλη αλλαγή πορείας.
Ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ) σημειώνει, χαρακτηριστικά, πως μετά από 40 χρόνια στην ενωμένη Ευρώπη, και 160 δισ. ευρώ σε διαρθρωτικά προγράμματα (περίπου ένα ΑΕΠ), το αναπτυξιακό αποτύπωμα των πόρων αυτών είναι περιορισμένο. «Στην πράξη τα ΕΣΠΑ δεν έχουν βελτιώσει σημαντικά την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών ΜμΕ.
Η υπέρμετρη γραφειοκρατία και η διαχρονική επιμονή στην πιστοποίηση επιλέξιμων δαπανών έχουν αποτελέσει σημαντική τροχοπέδη», υπογραμμίζει σε ειδική μελέτη του, προσθέτοντας: «Είναι κρίσιμο το νέο ΕΣΠΑ να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της νέας δεκαετίας (τις δεξιότητες, τον ψηφιακό μετασχηματισμό, την πράσινη ανάπτυξη), και να λειτουργήσει συμπληρωματικά στα οριζόντια επενδυτικά κίνητρα. Διαφορετικά, θα προστεθεί στο μακρύ ιστορικό χαμένων αναπτυξιακών προοπτικών και κατασπατάλησης του παρελθόντος. Μια εξέλιξη που δεν πρέπει να επιβεβαιωθεί ούτε στη διαχείριση των έκτακτων ευρωπαϊκών πόρων 32 δισ. ευρώ».
